Pingwin przylądkowy
| Spheniscus demersus[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pingwin przylądkowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
Pingwin przylądkowy[4], pingwin toniec (Spheniscus demersus) – gatunek dużego ptaka z rodziny pingwinów (Spheniscidae). Zamieszkuje wybrzeża i wyspy Afryki Południowej. Jest krytycznie zagrożony wyginięciem.
Systematyka
Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał Karol Linneusz w 1758 roku w 10. edycji Systema Naturae. Autor nadał mu nazwę Diomedea demersa, a jako miejsce typowe wskazał Przylądek Dobrej Nadziei[2][5]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Spheniscus[4][6]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][6].
Morfologia
- Wygląd
- Czarny wierzch ciała i maska, z wyraźną białą brwią. Skóra wokół oczu i nad nimi różowa, dziób czarny z jasną przepaską przy końcu. Spód ciała biały, z czarnym pasem na piersi.
- Rozmiary
- Długość ciała 60–70 cm; masa ciała 2,1–3,7 kg[2].
- Osobnik albinotyczny
- Jedyny w ogrodach zoologicznych świata osobnik albinotyczny tego gatunku – samica o imieniu Kokosanka – żyje w Ogrodzie Zoologicznym w Gdańsku, gdzie wykluła się 12 grudnia 2018 roku. Barwę zawdzięcza zaburzeniom metabolizmu tyrozynazy, co owocuje brakiem melaminy w skórze i piórach. Dodatkowo osobnik ten ma czerwone oczy[7].
Występowanie
Zamieszkuje południowoafrykańskie wybrzeża i wyspy od Namibii do południowego Mozambiku.
Zachowanie
Żyje samotnie lub w stadkach, żeruje na morzu. Osobniki dorosłe prowadzą osiadły tryb życia; młode ptaki, po uzyskaniu samodzielności, rozpraszają się z dala od kolonii, później, po okresie pierzenia, wracają i rozmnażają się w kolonii rodzimej[2].
Status zagrożenia
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN pingwin przylądkowy od 2024 roku jest klasyfikowany jako gatunek krytycznie zagrożony (CR, Critically Endangered); wcześniej, od 2010 roku uznawano go za gatunek zagrożony (EN, Endangered), a od 2000 za gatunek narażony (VU, Vulnerable). W 2023 roku populacja lęgowa tego gatunku liczyła około 9900 par. Trend liczebności populacji uznawany jest za silnie spadkowy[3].
Przypisy
- ↑ Spheniscus demersus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- 1 2 3 4 5 I. Martínez, D.A. Christie, F. Jutglar & E.F.J. Garcia: African Penguin (Spheniscus demersus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2020. [dostęp 2020-05-08]. (ang.).
- 1 2 BirdLife International, Spheniscus demersus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2024, wersja 2024-2 [dostęp 2025-02-07] (ang.).
- 1 2 Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Spheniscidae Bonaparte, 1831 - pingwiny - Penguins (wersja: 2024-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-07].
- ↑ K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 132 (łac.).
- 1 2 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-18]. (ang.).
- ↑ Kokosanka (albinotyczny osobnik pingwina tońca), tablica informacyjna w Zoo Gdańsk
Bibliografia
- Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).