Plac Stu Straconych w Zgierzu

Plac Stu Straconych
Ilustracja
Plac Stu Straconych w 2025 r.
Państwo

 Polska

Miejscowość

Zgierz

Poprzednie nazwy

Plac Stodół, Plac Stu Poległych, Miejsce Pamięci Zgierzan

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Plac Stu Straconych”
Ziemia51°51′41,3″N 19°24′28,7″E/51,861480 19,407971

Plac Stu Straconych (dawniej: Plac Stodół oraz Plac Stu Poległych, również: Miejsce Pamięci Zgierzan) – plac zlokalizowany na osiedlu Przybyłów[1] w Zgierzu, w województwie łódzkim. Pełni rolę miejsca pamięci narodowej.

Historia

Obszar obecnego Placu Stu Straconych znalazł się w pierwotnych granicach miasta Zgierza uformowanych w latach 20. XIX w. Jego zabudowę stanowiły budynki gospodarcze, stąd zwyczajowa nazwa: Plac Stodół. W okresie międzywojennym na placu znajdowały się jedynie dwie stodoły, a pozostały teren był użytkowany jako wysypisko śmieci[2].

20 marca 1942 r. na placu odbyła się masowa egzekucja, tzw. Zbrodnia Zgierska, podczas której rozstrzelano stu Polaków w odwecie za zabicie dwóch oficerów gestapo. Miejsce (teren wysypiska śmieci) zostało wybrane w celu dodatkowego upokorzenia ofiar[3][2].

W marcu 1945 r. dzięki staraniom Tymczasowego Rządu Miejskiego w Zgierzu ustawiono prowizoryczny pomnik ku czci ofiar zbrodni zgierskiej, na którym umieszczono napis[2]:

Tu, na oczach wielotysięcznego tłumu siłą spędzonej ludności polskiej i w obecności licznych delegacji niemieckich dnia 20 marca 1942 roku pluton egzekucyjny rozstrzelił 100 Polaków. Niech cieniom męczenników użyczona będzie świadomość, że nie zginęli na próżno, niech śmierć ich będzie nie tylko przestrogą, ale podnietą do pracy dla wolnej Ojczyzny

W latach 50. został on zastąpiony betonowym pomnikiem w kształcie iglicy. 28 września 1969 r. odsłonięto obecnie istniejący Pomnik Stu Straconych. Autorem rzeźby jest Antoni Biłas[4]. W okresie PRL plac nie został zagospodarowany i pełnił funkcję miejsca pamięci o egzekucji. Kilkakrotnie przechodził remonty i przebudowy.

Współczesność

W 2001 r. powstała koncepcja utworzenia „Miejsca Pamięci Zgierzan”[3] w północnej części Placu Stu Straconych, skutkiem czego plac stał się miejscem pamięci o różnych wydarzeniach historycznych, w których uczestniczyli mieszkańcy Zgierza. Na placu znajdują się trzy tablice upamiętniające:

  • ofiary zbrodni zgierskiej
  • poległych i pomordowanych w czasie II wojny światowej
  • 36 zgierzan – oficerów Wojska Polskiego oraz funkcjonariusz Policji Państwowej – jeńców wojennych zamordowanych przez wojska sowieckie w Katyniu, Charkowie i Twerze (1940).

W 2018 r. na placu ustawiono Ławeczkę Niepodległości – instalację upamiętniającą odzyskanie niepodległości przez Polskę[5].

W 2022 r. odsłonięto mural upamiętniający ofiary zbrodni zgierskiej na widocznej z placu ścianie Szkoły Podstawowej nr 1[6]

Galeria

Przypisy

  1. ↑ Osiedle Przybyłów w Zgierzu [online], Biuletyn Informacji Publicznej Gmina Miasto Zgierz [dostęp 2025-03-21].
  2. 1 2 3 Niech pamięć o nich przetrwa pokolenia, „Odgłosy” (nr 14), 1962, s. 5.
  3. 1 2 Adam Zamojski (red.), Przewodnik po Zgierzu i powiecie zgierskim, Zgierz: Towarzystwo Przyjciół Zgierza, 2004, s. 88, ISBN 83-920038-2-9.
  4. ↑ Pomnik Stu Straconych [online], Miasto Zgierz [dostęp 2025-03-21].
  5. ↑ Ławeczka Niepodległości w Zgierzu [online], Miasto Zgierz, 31 grudnia 2018 [dostęp 2025-03-21].
  6. ↑ Karolina Wolska, Zgierskie murale. Czy znasz je wszystkie? [online], TuZgierz, 6 lipca 2023 [dostęp 2025-03-21].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.