Plagiolirion horsmannii

*Plagiolirion horsmannii*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	amarylkowate
Rodzaj	Plagiolirion
Gatunek	Plagiolirion horsmannii
	Nazwa systematyczna
	Plagiolirion horsmannii Baker; Gard. Chron., n.s., 20: 38 (1883)
Synonimy
	Eucharis horsmannii (Baker) Traub; Urceolina horsmannii (Baker) Traub;
	Eucharis horsmannii (Baker) Traub; Urceolina horsmannii (Baker) Traub;

Plagiolirion horsmannii Baker – gatunek krytycznie zagrożonej wyginięciem rośliny z monotypowego rodzaju Plagiolirion Baker z rodziny amarylkowatych, występujący endemicznie w departamencie Valle del Cauca w Kolumbii^[3]. Do ponownego odkrycia w 1989 r. uznawany był za gatunek wymarły^[4].

Morfologia

Pęd: Niemal kulista cebula o średnicy 5–5,5 cm, pokryta jasnobrązowymi łuskami, tworząca u nasady cebulki potomne^[4].

Liście: Od 1 do 5 trwałych liści wyrastających na ogonkach o długości 7–22,5 cm. Blaszki liściowe dość cienkie, eliptyczne, o długości 26,5–45,5 cm i szerokości 11,5–16,5 cm, krótko zaostrzone wierzchołkowo, u nasady zbiegające do ogonka, z lekko równoległymi fałdami^[4].

Kwiaty: Zebrane od 10 do 41 w kwiatostan przypominający zredukowany skrętek, wyrastający na pełnym, delikatnie omszonym głąbiku o długości 49–66 cm, wsparty dwiema zachodzącymi na siebie lancetowatymi, zielonkawobiałymi podsadkami o długości ok. 4 cm i szerokości ok. 0,5 cm. Kwiaty wsparte są mniejszymi przysadkami. Okwiat grzbiecisty, biały, zbudowany z sześciu listków położonych w dwóch okółkach, u nasady tworzących lejkowatą, zieloną rurkę o długości 0,5–0,7 cm, powyżej wykrzywione do góry lub 1 do 2 do dołu i poziomo. Listki zewnętrznego okółka o długości 2–2,5 cm i szerokości 2,5–3,5 mm, skośnolancetowate, zakończone kończykiem. Listki wewnętrznego okółka mniejsze, skośnoeliptycznolancetowate, tępe. Sześć pręcików zrośniętych u nasady w krótką miseczkę, białą, z 1 dwudzielnym lub dwoma całobrzegimi ząbkami pomiędzy wolnymi nitkami pręcików. Nitki pręcików wolne, trzech różnych długości, białe. Główki pręcików o długości 2,8–3,2 mm. Zalążnia dolna, elipsoidalna, o wymiarach ok. 3x5 mm, zielona, lekko trójgraniasta, trójkomorowa, zawierająca mniej więcej 2 zalążki w każdej komorze. Szyjka słupka o długości 1,4–1,6 mm, biała. Znamię słupka główkowate, brodawkowate^[4].

Owoce: Pękająca torebka, po dojrzeniu matowa, jasnożółta do bladopomarańczowozielonej, o średnicy ok. 1,1 cm. Szypułka po przekwitnięciu o długości 2–3 cm. Nasiona pojedyncze w każdej komorze, elipsoidalne, jędrne, z błyszczącą, gładką łupiną^[4].

Rozwój: Geofity cebulowe. Kwiaty rozwijają się sukcesywnie, dośrodkowo. Przeciętnie w kwiatostanie nie jest otwartych więcej niż 5–7 kwiatów. Każdy kwiat utrzymuje się przez 6 dni. Na początku kwitnienia pręciki ustawione są poziomo z lekko wzniesionymi wierzchołkami, a szyjka słupka jest lekko wygięta w dół. Pylniki pękają w ciągu 24 godzin od otwarcia kwiatu. Po 2–3 dniach pręciki wyginają się w dół, a szyjka słupka podnosi się do pozycji poziomej^[4].

Siedlisko: Roślina występuje w podszycie arekowatego lasu deszczowego środkowego regla Andów (selwa subandyjska), na wysokości 940–2000 m n.p.m.^[4]

Pozycja systematyczna: Rodzaj z monotypowego rodzaju Plagiolirion z plemienia Stenomesseae (Eucharideae), podrodziny amarylkowych Amaryllidoideae z rodziny amarylkowatych Amaryllidaceae^[5].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-18] (ang.).
1 2 3 Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-02-20]. (ang.).
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Alan W. Meerow, Philip Silverstone-Sopkin. The Rediscovery of Plagiolirion horsmannii Baker (Amaryllidaceae). „Brittonia”. 47 (4), s. 426, 1995. Springer Science and Business Media LLC. DOI: 10.2307/2807573. ISSN 0007-196X. (ang.).
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-02-20]. (ang.).