Polatucha

Polatucha
	Pteromys
	G. Cuvier, 1800
	; Polatucha syberyjska (P. volans)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	wiewiórkowate
Podrodzina	wiewiórki
Plemię	polatuchy
Rodzaj	polatucha
	Typ nomenklatoryczny
	Sciurus volans Linnaeus, 1758
Synonimy
	Sciuropterus F. Cuvier, 1825;
	Sciuropterus F. Cuvier, 1825;
podgatunki
	3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Polatucha^[3] (Pteromys) – rodzaj ssaków z podrodziny wiewiórek (Sciurinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae). Uznawana za organizm tworzący wtórny rezerwuar dla duru wysypkowego epidemicznego^[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji^[5]^[6]^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 120–228 mm, długość ogona 90–149 mm; masa ciała 95–200 g^[6]^[8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1800 roku francuski przyrodnik Georges Cuvier w podręczniku dotyczącym anatomii o tytule Lekcje anatomii porównawczej^[1]. Cuvier wymienił dwa gatunki – Sciurus volans Linnaeus, 1758 i Sciurus petaurista Pallas, 1766 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)^[9] Sciurus volans Linnaeus, 1758 (polatucha syberyjska).

Etymologia

Pteromys: gr. πτερον pteron ‘skrzydło’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[9].
Sciuropterus: rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758) (wiewiórka); gr. πτερον pteron ‘skrzydło’^[10]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sciurus volans Linnaeus, 1758.

Nazwa zwyczajowa

W polskiej literaturze zoologicznej nazwa zwyczajowa „polatucha” była używana dla oznaczenia gatunku Pteromys volans^[11]. Ostatecznie w wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi przypisano oznaczenie polatucha syberyjska, rezerwując nazwę „polatucha” dla rodzaju Pteromys^[3].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[12]^[8]^[5]^[3]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[6]^[5]^[8]	Rozmieszczenie geograficzne^[6]^[5]^[8]	Podstawowe wymiary^[6]^[8]^[a]	Status IUCN^[13]
	Pteromys volans	(Linnaeus, 1758)	polatucha syberyjska	4 podgatunki	północna Europa na wschód do Rosyjskiego Dalekiego Wschodu, północnej Mongolii, północnej i środkowej Chińskiej Republiki Ludowej, Półwyspu Koreańskiego oraz Japonii (Hokkaido); zakres wysokości: 0–2500 m n.p.m.	DC: 12–23 cm DO: 9–14,9 cm MC: 95–200 g	LC
	Pteromys momonga	Temminck, 1844	polatucha japońska	gatunek monotypowy	endemit Japonii: Honsiu, Sikoku i Kiusiu	DC: 14–20 cm DO: 9,5–14 cm MC: około 152 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu Azji^[14]:

Pteromys lopingensis Yang Zhongjian, 1947

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 G. Cuvier: Lecons d’anatomie comparée. T. 1. Paris: Baudouin, 1800, s. tab. 1. (fr.).
↑ F. Cuvier: Des dents des mammifères considérées comme caractères zoologiques. Paris: F.-G. Levrault, 1825, s. 255. (fr.).
1 2 3 4 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 199. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ MarkusM. Braun-Falco MarkusM., Cysts, Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg, 2020, s. 1–11, DOI: 10.1007/978-3-662-58713-3_99-1 [dostęp 2021-10-20] .
1 2 3 4 C.J.C.J. Burgin C.J.C.J. i inni, Illustrated Checklist of the Mammals of the World, część 1 Monotremata to Rodentia, Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 604, ISBN 978-84-16728-34-3 (ang.).
1 2 3 4 5 J.J. Koprowski J.J., E.E. Goldstein E.E., K. Bennett & C.K.B.& C. Pereira K. Bennett & C.K.B.& C., Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots), [w:] D.E.D.E. Wilson, T.E.T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy), Handbook of the Mammals of the World, część 6 Lagomorphs and Rodents I, Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 776–777, ISBN 978-84-941892-3-4 (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy), Genus ''Pteromys'', [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [online], Johns Hopkins University Press, 2005 [dostęp 2020-12-23] .
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 387. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
1 2 Palmer 1904 ↓, s. 595.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 625.
↑ Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-25]. (ang.).
↑ Taxonomy: Pteromys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-25]. (ang.).
↑ Z.-j. Yang. Notes on a Pleistocene Microfauna from Loping, Kiangsi. „Bulletin of the Geological Society of China”. 27, s. 165, 1947. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[13] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[GCuvier-1] 1 2 G. Cuvier: Lecons d’anatomie comparée. T. 1. Paris: Baudouin, 1800, s. tab. 1. (fr.).

[FCuvier-2] F. Cuvier: Des dents des mammifères considérées comme caractères zoologiques. Paris: F.-G. Levrault, 1825, s. 255. (fr.).

[Cichocki&inni-3] 1 2 3 4 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 199. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[4] MarkusM. Braun-Falco MarkusM., Cysts, Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg, 2020, s. 1–11, DOI: 10.1007/978-3-662-58713-3_99-1 [dostęp 2021-10-20] .

[Burgin&inni-5] 1 2 3 4 C.J.C.J. Burgin C.J.C.J. i inni, Illustrated Checklist of the Mammals of the World, część 1 Monotremata to Rodentia, Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 604, ISBN 978-84-16728-34-3 (ang.).

[Koprowski&inni-6] 1 2 3 4 5 J.J. Koprowski J.J., E.E. Goldstein E.E., K. Bennett & C.K.B.& C. Pereira K. Bennett & C.K.B.& C., Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots), [w:] D.E.D.E. Wilson, T.E.T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy), Handbook of the Mammals of the World, część 6 Lagomorphs and Rodents I, Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 776–777, ISBN 978-84-941892-3-4 (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy), Genus ''Pteromys'', [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [online], Johns Hopkins University Press, 2005 [dostęp 2020-12-23] .

[amw-8] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 387. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655751_595]-9] 1 2 Palmer 1904 ↓, s. 595.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655781_625]-10] Palmer 1904 ↓, s. 625.

[Kracz-11] Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.

[mdd-12] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-25]. (ang.).

[14] Taxonomy: Pteromys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-25]. (ang.).

[yang-15] Z.-j. Yang. Notes on a Pleistocene Microfauna from Loping, Kiangsi. „Bulletin of the Geological Society of China”. 27, s. 165, 1947. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[a]

[13]

[14]