Polder Przebrno
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Budowa | |
| Lata budowy |
1939–1942 |
| Dane techniczne | |
| Rodzaj |
polder |
| Długość |
ponad 3000 m |
| Szerokość |
2 m |
Położenie na mapie Krynicy Morskiej  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowodworskiego _location_map.png) | |
 54°21′12,0″N 19°21′29,5″E/54,353333 19,358194 | |
Polder Przebrno – polder zbudowany w latach 1939–1942 w Przebrnie, obecnie części Krynicy Morskiej, w województwie pomorskim, położony na Mierzei Wiślanej, nad Zalewem Wiślanym.
Historia
Jest to jedyny polder w Polsce poza deltą Wisły. Plany i prace budowlane wykonali Niemcy. Budowa wału była związana z pogłębieniem toru wodnego przez Cieśninę Pilawską i koniecznością ochrony polderu przed sztormami. Wał został zbudowany przez więźniów obozu w Stutthofie[1]. Chroni on polder o powierzchni 150 ha. Na początku września 1939 roku powstał podobóz Zivil-Gefangenenlager Stutthof Aussenkomando Pröbbernau. Więźniowie zbudowali baraki, a w listopadzie 1939 roku rozpoczęli prace przy budowie wału przeciwsztormowego. Aby go zbudować musieli usunąć grunt macierzysty i zbudować odwodnienie. Wał ma ponad 3 km, szerokość korony ok. 2 m i wysokość do 1,8 metra[2]. Podobóz z przerwami funkcjonował do 1944 roku[3]. Polder został zniszczony (zalany) w 1945 roku. Po zakończeniu wojny odbudowano go, osuszono i zagospodarowano[2].
W 2009 roku na budynku przepompowni w Przebrnie umieszczono tablicę upamiętniającą więźniów Stutthofu[1].
Polder Przebrno był brany pod uwagę podczas opracowywania planów budowy przekopu przez Mierzeję Wiślaną. W planach pojawiły się 4 warianty lokalizacji kanału: Skowronki, Nowy Świat, Przebrno i Piaski. Ostatecznie wybrano wariant II Nowy Świat[4].
Przepompownia
Centralnym punktem polderu jest stacja pomp nr 69 Przebrno. W niewielkim budynku znajdują się 2 agregaty o wydajności 500 litrów na sekundę. Zasilają je oryginalne silniki firmy Simens-Schuckert z 1944 roku (stan w 2008 roku). Pompy nie tylko służyły do usuwania wody z polderu, ale mogły też być używane do nawadniania podczas suszy. Wydajność pomp została tak policzona przez projektantów, aby chroniły polder przed zalaniem podczas gwałtownych sztormów i ulewnych deszczów[2].
Przebudowa wału
Aby wał spełniał warunki obwarowania III klasy konieczna jest jego przebudowa. W 2015 roku opracowano dokumentację i uzyskano pozwolenie ważne do sierpnia 2022 roku. Projekt zakładał uszczelnienie wału przy pomocy przesłony przeciwfiltracyjnej, zabezpieczenie przed bobrami poprzez rozłożenie siatki na skarpie, podwyższenie korony wałów do 2,6 m n.p.m., poszerzenie korony wału do 4 metrów, nachylenie skarpy odwodnej i odpowietrznej 1:2. Aby wykonać te prace zaplanowano usunięcie rosnących na wale drzew (ok. 422) i krzewów, głównie wierzby, faszynę i wiklinę[5]. Ponieważ zaplanowanych prac nie wykonano, w 2022 roku ogłoszono przetarg na wykonanie nowego planu i uzyskanie decyzji środowiskowej[6].
Przypisy
- 1 2 Krynica Morska: Polder będzie zabytkiem? [online], Dziennik Bałtycki, 8 września 2009 [dostęp 2023-02-22] (pol.).
- 1 2 3 Kazimierz Cebulak, Delta Wisły powyżej i poniżej poziomu morza [online], 2010, s. 40-43.
- ↑ Niewolnicy z obozu Przebrno [online], Dziennik Bałtycki, 16 września 2013 [dostęp 2023-02-22] (pol.).
- ↑ Prognoza oddziaływania na środowisko programu wieloletniego Budowa drogi wodnej łączącej zalew Wiślany z Zatoka Gdańską. [online], 2015 [dostęp 2023-02-25].
- ↑ Przebudowa wału przeciwpowodziowego Zalewu Wiślanego – Przebrno w km 0+000-3+100 [online] [dostęp 2023-02-22].
- ↑ Opracowanie dokumentacji technicznej dla zadania pn.: „Przebudowa wału przeciwpowodziowego Zalewu Wiślanego - Przebrno w km 0+000-3+100; gm. m. Krynica Morska, pow. nowodworski, woj. pomorskie” [online], Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie [dostęp 2023-02-22] (pol.).