Pomniki w Sosnowcu

Pomnik Aleksego Bienia w Parku Sieleckim
Nieistniejący pomnik Czynu Rewolucyjnego w Parku Sieleckim w Sosnowcu

Sosnowiec jako miasto w przeszłości graniczne posiada krótką, ale bogatą historię, którą odzwierciedlają pomniki oraz płyty i tablice pamiątkowe. Wiele miejsc historycznych w zagłębiowskim mieście zatraciło swój charakter przez liczne przebudowy i modernizacje, a jedynym często śladem przeszłości są tablice upamiętniające.

Pomniki

Istniejące

Nieistniejące

Tablica ufundowana w 135 rocznice Powstania Styczniowego i wielkiej bitwy o Sosnowiec stoczonej w nocy z 6 na 7 lutego 1863 roku przez oddział Apolinarego Kurowskiego;
Tablica na budynku, w którym mieszkała Pola Negri. Sosnowiec, ul. Kołłątaja 6.

Płyty i tablice pamiątkowe

Istniejące

  • Płyta pamiątkowa na parkingu CH Auchan upamiętniająca pobyt Ojca Świętego Jana Pawła II przy ulicy Zuzanna w czasie VII pielgrzymki do Polski[19]
  • Płyta z 1984 r. upamiętniająca hitlerowski mord na członkach GL PPS-AK 1 lipca 1944 r. przy ulicy Floriańskiej[20]
  • Płyta upamiętniająca miejsce powieszenia Stanisława Makarskiego, członka dywersyjnej grupy kolejowej zagłębiowskiej Organizacji Orła Białego przy ulicy Parkowej[21]
  • Płyta upamiętniająca śmierć dwudziestu Polaków rozstrzelanych przez hitlerowców podczas egzekucji 4 września 1939 r. oraz 8 sierpnia 1940 r. przy ulicy Ignacego Mościckiego
  • Tablica upamiętniająca siedzibę miejscowych władz powstańczych w latach 1919–1921 przy ulicy 1 Maja przed Pałacem Schöna
  • Tablica upamiętniająca, znajdującą się na terenie Huty im. Edmunda Cedlera, w latach 1944–1945 filię obozu KL Auschwitz-Birkenau przy ulicy Niweckiej 1
  • Tablica upamiętniająca Harcerzy Chorągwi Zagłębiowskiej Szarych Szeregów „UL BARBARA” przy ulicy Smutnej 5 w kościele św. Józefa Rzemieślnika w Sosnowcu
  • Tablica upamiętniająca ku czci ofiar carskiego i sowieckiego terroru więźniów katorżników łagierników i zesłańców na Sybir i stepy Azji przy ulicy Kościelnej 1[22]
  • Tablica upamiętniająca żołnierzy Armii Krajowej, obrońców Ojczyzny poległych w walce z okupantem, wywiezionych, deportowanych i zamordowanych latach 1939–1956 na ścianie bazyliki katedralnej przy ulicy Kościelnej 1[14]
  • Tablica upamiętniająca doktora Józefa Czajkowskiego pierwszego prezesa Towarzystwa Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego oraz pomordowanych podczas wojen i tych co odeszli lekarzy Ziemi Zagłębiowskiej przy ulicy Kościelnej 1[23]
  • Tablica upamiętniająca żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, którzy oddali swe życie za wolność i niepodległość Polski w latach 1939–1956 przy ulicy Kościelnej 1[24]
  • Tablica upamiętniająca zagłębiowskich harcerzy poległych w walkach o niepodległość Polski w latach 1914–1920 na ścianie bazyliki katedralnej przy ulicy Kościelnej 1[25]
  • Epitafium poświęcone Karolowi Kozłowskiemu, architektowi warszawskiemu, projektantowi m.in. kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i jego plebanii w Sosnowcu w przedsionku kościoła katedralnego przy ulicy Kościelnej 1[26]
  • Tablica upamiętniająca wizytę kardynała Stefana Wyszyńskiego w Sosnowcu podczas uroczystości Milenium Chrztu Polski 20–21 maja 1967 r. przy ulicy Kościelnej 1[27]
  • Tablica upamiętniająca wizytę arcybiskupa Karola Wojtyły w Sosnowcu podczas uroczystości Milenium Chrztu Polski 20–21 maja 1967 r. przy ulicy Kościelnej 1[27]
  • Tablica pamiątkowa porucznika Wacława Stacherskiego pseudonim „Nowina”, wychowanka Liceum im. B. Prusa w Sosnowcu, komendanta Inspektoratu Armii Krajowej w Katowicach, zamordowanego 18 września 1944 r. w KL Auschwitz w budynku III LO im. Bolesława Prusa przy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego 114[28]
  • Tablica upamiętniająca kwaterę I Kompanii Legionów Zagłębia Dąbrowskiego w Zespole Szkół Zawodowych nr 4 przy ulicy Wawel 1, skąd miał miejsce historyczny wymarsz
  • Tablica upamiętniająca spędzone w Sosnowcu dzieciństwo księdza Włodzimierza Sedlaka w przedsionku kościoła św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu – Pogoni[29]
  • Tablica upamiętniająca poległych 9 lutego 1905 r. robotników, manifestujących w hucie „Katarzyna”, znajdująca się na terenie Huty im. M. Buczka
  • Tablica upamiętniająca na ścianie budynku, w którym w latach 1920–1942 mieścił się Żydowski Sierociniec im. Henryka Libermana przy ulicy Odrodzenia 7 w Starym Sosnowcu[30]
  • Tablica upamiętniająca Konstantego Ćwierka w 110. rocznicę urodzin na placu jego imienia przy ulicy Dęblińskiej[31]
  • Tablica na budynku, w którym mieściło się gimnazjum dla żydowskich uczniów z Sosnowca i pobliskich miejscowości (napis w języku polskim, hebrajskim i angielskim) przy ulicy Sadowej 10[32]
  • Tablica upamiętniająca miejsce, w którym w dniu 11 marca 1944 r. zginęli bojownicy Zagłębiowskiej Brygady GL PPS-AK: Tadeusz Bolek, Stefan Wahanka, Jerzy Gorzula i Bogusław Zychla przy ulicy Przechodniej 5[33]
  • Tablica upamiętniająca strajk okupacyjny na terenie kopalni „Klimontów” w 1933 r. przy ulicy mjr. Henryka Hubala-Dobrzańskiego 99 w Sosnowcu – Klimontowie[34]
  • Tablica upamiętniająca wszystkie organizacje polskiego ruchu oporu z lat 1939–1945 na terenie Sosnowca, umieszczona na ścianie gmachu Urzędu Miasta przy Alei Zwycięstwa 20[35]
  • Tablica upamiętniająca poległych powstańców śląskich i ocalały z Mauzoleum Braci Ślązaków napis „Poległym Bohaterom Śląska” na kaplicy cmentarnej przy ulicy Smutnej[17]
  • Tablica upamiętniająca zagłębiowskich harcerzy poległych w walkach o niepodległość Polski w latach 1914–1920 przy ulicy Kościelnej 1
  • Tablica upamiętniająca Juliusza Słowackiego. Tablica odsłonięta w 100. rocznicę jego urodzin przy ulicy Kościelnej 1[14]
  • Tablica upamiętniająca Jana Kilińskiego przy ulicy Kościelnej 1[36]
  • Tablica upamiętniająca, istniejący w czasie II wojny światowej, obóz przejściowy w budynku dzisiejszej Szkoły Podstawowej nr 19, przy ulicy Składowej 5, która znajduje się na zewnętrznej ścianie jej siedziby[37]
  • Tablica upamiętniająca pracowników KWK „Sosnowiec”, działaczy i członków struktur NSZZ „Solidarność”, organizatorów i uczestników strajków z 7 sierpnia oraz października i listopada 1981 r. przed budynkiem wieży szybu „Anna” przy ulicy Gabriela Narutowicza 51[38]
  • Tablica poświęcona ofiarom tragedii smoleńskiej na ścianie bazyliki katedralnej przy ulicy Kościelnej 1[39]
  • Tablica poświęcona żydowskim mieszkańcom Sosnowca wywiezionym w sierpniu 1942 r. do KL Auschwitz na rogu alei Józefa Mireckiego i ulicy Niepodległości[40]
  • Tablica upamiętniająca obóz funkcjonujący w latach 1939–1941 r. w dawnej fabryce Schöna przy ulicy 1 Maja 21–23 jako Judenlager, a następnie obóz przejściowy i zastępcze więzienie policyjne przy ulicy 1 Maja[41]
  • Tablica upamiętniająca mieszczące się w budynku przy ulicy Ostrogórskiej 5 więzienie niemieckie, które istniało w latach 1939–1945, a także działające tu w latach 1945–1953 więzienie będące jednym z narzędzi represji aparatu bezpieczeństwa państwa, w którym wykonywano wyroki śmierci m.in. na Żołnierzach Wyklętych[42]. Tablica znajduje się obok budynku przy ulicy Ostrogórskiej 5a[43]
  • Tablica upamiętniająca 100. rocznicę powstania Armii Ochotniczej walczącej z bolszewikami w 1920 r. przy ulicy Warszawskiej 6[44]
  • Tablica upamiętniająca Salomona Henocha Rabinowicza na ścianie kamienicy w której mieszkał przy ulicy Targowej 12[45]
  • Tablica upamiętniająca wkroczenie wojsk polskich na przyznany przez arbitraż międzynarodowy teren Górnego Śląska, które miało miejsce na moście na Brynicy w Szopienicach 22 czerwca 1922 r. przy ulicy Jana Sobieskiego w Starym Sosnowcu – odsłonięta w 2024 r.[46]

Nieistniejące

  • Tablica upamiętniająca poległych w walce z hitleryzmem bojowników PPR na ścianie Urzędu Miasta przy Alei Zwycięstwa – usunięta w 2015 r.[35]
  • Płyta upamiętniająca wkroczenie wojsk polskich na przyznany przez arbitraż międzynarodowy teren Górnego Śląska, które miało miejsce na moście na Brynicy w Szopienicach 22 czerwca 1922 r. przy ulicy Jana Sobieskiego w Starym Sosnowcu – usunięta w 2024 r.[14][47]

Pozostałe

Bibliografia

Przypisy

  1. ↑ W Sosnowcu odsłonięto pomnik Włodzimierza Mazura. Był legendą Zagłębia Sosnowiec ZDJĘCIA [online], www.eska.pl [dostęp 2024-04-20] (pol.).
  2. ↑ Niepodlegla.dzieje.pl - stulecie odzyskania niepodległości [online], Niepodległa [dostęp 2024-03-12] (pol.).
  3. ↑ TOS, Sosnowiec: Pomnik Nieznanego Żołnierza po 75 latach powrócił do Zagórza [online], dziennikzachodni.pl, 12 listopada 2014 [dostęp 2024-03-17] (pol.).
  4. 1 2 Sosnowieckie Parki -"Sielecki"(Mauvego) - relacja, zdjęcia, mapa wycieczki Polskie Szlaki [online], www.polskieszlaki.pl [dostęp 2017-07-17] (pol.).
  5. ↑ Pomnik Jana Kiepury (Plac Stulecia) - Zabytki kultury materialnej - Zabytki - Sosnowiec - Wirtualny Sztetl [online], www.sztetl.org.pl [dostęp 2017-07-17] (pol.).
  6. ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2024-04-25].
  7. ↑ Magdalena Nowacka, Plac Papieski w Sosnowcu dwanaście lat po wizycie Jana Pawła II [ZDJĘCIA], „sosnowiec.naszemiasto.pl”, 13 czerwca 2011 [dostęp 2017-07-17] (pol.).
  8. ↑ Sosnowiec Pomnik Tadeusza Kościuszki – Kolejna pocztówka w galerii [online], 41-200.pl [dostęp 2017-07-17] (pol.).
  9. 1 2 Krajoznawcza Odznaka Miasta Sosnowiec [online], sosnowiec.pttk.pl [dostęp 2017-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-01].
  10. ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 2: Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia Rybnicka, Ziemia Wodzisławska, Łódź 2023, s. 81.
  11. ↑ Kacper Jurkiewicz, Uczniowie Plater w Sosnowcu pamiętali o rocznicy powstania Armii Krajowej [online], www.sosnowiec.naszemiasto.pl, 15 lutego 2021 [dostęp 2024-09-15] (pol.).
  12. ↑ Sosnowiec - Środula, getto żydowskie. Atrakcje turystyczne Sosnowca. Ciekawe miejsca Sosnowca [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2017-07-17].
  13. ↑ Sosnowiec - Pomnik Leona Kruczkowskiego. Atrakcje turystyczne Sosnowca. Ciekawe miejsca Sosnowca [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2017-07-17].
  14. 1 2 3 4 Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach - strona oficjalna [online], web.archive.org, 31 grudnia 2009 [dostęp 2024-03-17] [zarchiwizowane z adresu 2009-12-31].
  15. ↑ Wyborcza.pl [online], sosnowiec.wyborcza.pl [dostęp 2024-05-08].
  16. ↑ 78. rocznica zamordowania rodziny Mackiewiczów i Jerzego Piwowarczyka [FOTO] – Sosnowiec łączy [online] [dostęp 2024-10-01] (pol.).
  17. 1 2 Sosnowiec Pomnik Powstańców – Kolejna pocztówka w galerii [online], 41-200.pl [dostęp 2017-07-17] (pol.).
  18. ↑ Pomnik Wdzięczności (dawny), al. Zwycięstwa, Sosnowiec - zdjęcia [online], polska-org.pl [dostęp 2024-02-13].
  19. ↑ Jan Paweł II w Sosnowcu [online], Kurier Miejski, 4 czerwca 2019 [dostęp 2024-09-20] (pol.).
  20. ↑ Sosnowiec - tablica upamiętniająca miejsce śmierci żołnierzy Zagłębiowskiej Brygady GL-PPS [online], MM Sztygarka [dostęp 2024-09-20] (pol.).
  21. ↑ Janusz Maszczyk: Tragiczne wspomnienia o egzekucji przy ul.Parkowej [online] [dostęp 2024-09-20] (pol.).
  22. ↑ Pamiętaj Skąd Jesteś, Tablica upamiętniająca ofiary carskiego i sowieckiego terroru w Sosnowcu w województwie śląskim - Miejsca pamięci narodowej w Sosnowcu [online], Pamiętaj Skąd Jesteś [dostęp 2024-03-17] (pol.).
  23. ↑ Pamiętaj Skąd Jesteś, Tablica upamiętniająca lekarzy Zagłębia Dąbrowskiego w Sosnowcu w województwie śląskim - Miejsca pamięci narodowej w Sosnowcu [online], Pamiętaj Skąd Jesteś [dostęp 2024-03-17] (pol.).
  24. ↑ Pamiętaj Skąd Jesteś, Tablica upamiętniająca Narodowe Siły Zbrojne w Sosnowcu w województwie śląskim - Miejsca pamięci narodowej w Sosnowcu [online], Pamiętaj Skąd Jesteś [dostęp 2024-03-17] (pol.).
  25. ↑ Pamiętaj Skąd Jesteś, Tablica upamiętniająca harcerzy poległych o niepodległość Polski w Sosnowcu w województwie śląskim - Miejsca pamięci narodowej w Sosnowcu [online], Pamiętaj Skąd Jesteś [dostęp 2024-03-17] (pol.).
  26. ↑ Adam Gołębiowski, Katedra: 130. rocznica poświęcenia kamienia węgielnego - Diecezja Sosnowiecka [online], Katedra: 130. rocznica poświęcenia kamienia węgielnego - Diecezja Sosnowiecka, 25 października 2023 [dostęp 2024-03-17] (pol.).
  27. 1 2 53. rocznica sosnowieckich obchodów Milenium Chrztu Polski [online] [dostęp 2024-03-17] (pol.).
  28. ↑ Zbigniew Jaskiernia - SOSNOWIEC [online], www.jaskiernia.pl [dostęp 2024-03-17].
  29. ↑ Włodzimierz Sedlak - tablica pamiątkowa w naszej świątyni - Parafia pw. św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu [online], Parafia pw. św. Tomasza Apostoła [dostęp 2024-10-30] (pol.).
  30. ↑ Sosnowiec - Żydowski sierociniec. Atrakcje turystyczne Sosnowca. Ciekawe miejsca Sosnowca [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2024-03-17].
  31. ↑ Tomasz Szymczyk, Kto pamięta o Konstantym Ćwierku? [online], www.dziennikzachodni.pl, 27 października 2015 [dostęp 2024-08-18] (pol.).
  32. ↑ Gimnazjum żydowskie (ul. Sadowa 10) [online], www.sztetl.org.pl [dostęp 2024-08-18] (pol.).
  33. ↑ Janusz Maszczyk: Tragedia partyzantów przy ulicy Przechodniej [online] [dostęp 2024-09-20] (pol.).
  34. ↑ Tomasz Szymczyk, W Zagłębiu strajk w kopalni! Górnicy z Mortimera i Klimontowa strajkowali w 1933 [online], dziennikzachodni.pl, 18 maja 2023 [dostęp 2024-10-30] (pol.).
  35. 1 2 TOS, Sosnowiec: Polską Partię Robotniczą zastąpią... wszyscy [online], www.dziennikzachodni.pl, 6 sierpnia 2015 [dostęp 2024-09-20] (pol.).
  36. ↑ 25 października wspomnienie Świętych Męczenników Kryspina i Kryspiniana / Historia Cechu Szewców i Cholewkarzy w Sosnowcu [online], 25 października 2021 [dostęp 2024-03-17] (pol.).
  37. ↑ Historia szkoły [online], sp19.sosnowiec.pl [dostęp 2024-02-14].
  38. ↑ Upamiętnienie wydarzeń w KWK „Sosnowiec” - Śląsko-Dąbrowska "Solidarność" [online], 27 października 2021 [dostęp 2024-10-30] (pol.).
  39. ↑ Jarosław Kaczyński odsłonił tablicę smoleńską w Sosnowcu [online], Onet Wiadomości, 3 kwietnia 2016 [dostęp 2024-03-07] (pol.).
  40. ↑ TOS, Tablica upamiętniająca sosnowieckich Żydów odsłonięta [online], www.dziennikzachodni.pl, 3 września 2015 [dostęp 2024-04-20] (pol.).
  41. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Odsłonięcie tablicy w miejscu niemieckiego obozu w byłej fabryce Schoena – Sosnowiec, 16 lipca 2021 [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2024-04-20] (pol.).
  42. ↑ W Sosnowcu uczczono pamięć żołnierzy antykomunistycznego podziemia [online], dzieje.pl [dostęp 2024-05-09] (pol.).
  43. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Odsłonięcie tablicy poświęconej Żołnierzom Wyklętym w Sosnowcu, 18 maja 2019 [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2024-05-09] (pol.).
  44. ↑ W Sosnowcu odsłonięto tablicę upamiętniającą Armię Ochotniczą walczącą z bolszewikami w 1920 r. [online], dzieje.pl [dostęp 2024-08-18] (pol.).
  45. ↑ PAS, Cadyk Salomon Henoch Rabinowicz upamiętniony w Sosnowcu. Należał do najbogatszych ludzi w przedwojennej Polsce [online], www.dziennikzachodni.pl, 31 lipca 2023 [dostęp 2024-05-12] (pol.).
  46. ↑ 102. rocznica przyłączenia części Górnego Śląska do Odradzającego się Państwa Polskiego – Sosnowiec łączy [online] [dostęp 2024-06-22] (pol.).
  47. ↑ Wojciech Todur, W Sosnowcu zdemontowano postument i pamiątkową tablicę. Wrócą w nowej odsłonie [online], sosnowiec.wyborcza.pl, 14 lutego 2024 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.