Poziomka twardawa

Poziomka twardawa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

poziomka

Gatunek

poziomka twardawa

Nazwa systematyczna
Fragaria viridis Weston
Bot. Univ. 2: 327 (1771)[3]
Synonimy
  • Fragaria breslingea var. viridis (Weston) Ser.
  • Fragaria vesca var. viridis (Weston) Fiori
  • Fragaria vesca subsp. viridis (Weston) Rivas Goday & Borja
  • Potentilla viridis (Weston) Prantl[3]

Poziomka twardawa (Fragaria viridis) – gatunek roślin z rodziny różowatych. Rośnie w Europie i Azji.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w Europie z wyjątkiem jej zachodnich i południowych krańców – brak jej na Wyspach Brytyjskich, w Portugalii i na wyspach Morza Śródziemnego. Obecna jest w Azji Mniejszej i na Kaukazie oraz w północnej i środkowej Azji po Sinciang w Chinach i Jakucję w Rosji[3].

W Polsce jest spotykana w całym kraju, ale zwykle rzadsza od poziomki pospolitej. Częściej rośnie w pasie wyżyn i w kujawsko-pomorskim[4].

Morfologia

Kwiat
Owoc pozorny
Wierzchołek listka szczytowego
Pokrój
Roślina zielna, osiąga wysokość 5–15 cm. Wytwarza krótkie i monopodialne rozłogi, czasami ich brak[5][6].
Liście
Trójlistkowe. Listki grubo piłkowane; ząbki na brzegach liści są lekko zagięte do góry, przy czym szczytowy ząbek jest dużo mniejszy od sąsiednich. Listki są silnie, z wierzchu zwykle jedwabiście, a od spodu srebrzysto owłosione. Szczytowy listek jest krótkoszypułkowy, boczne są siedzące[6].
Kwiaty
Na łodygach wyrasta zwykle od 3 do 10 białych kwiatów, na szypułkach tylko niewiele dłuższych od liści. Kwiaty promieniste[5] o płatkach korony nieco falistych, białokremowych do żółtawobiałych. Działki kielicha i kieliszka są wzniesione. Czasem kwiaty są jednopłciowe[6].
Owoce
Zbiorowe, pozorne powstające z mięśniejącego dna kwiatowego są kulistawe, początkowo zielonobiałe, z czasem ciemnoczerwone, suchawe (mniej soczyste niż poziomki pospolitej). Rozwijają się w nich owoce właściwe – drobne, brunatne orzeszki. W czasie owocowania szypułki są w dół przygięte. Trwałe działki kieliszka i kielicha przylegają do owocu zbiorowego[6] i odrywają się razem z nim[5].
Gatunki podobne
Poziomka wysoka F. moschata różni się kwiatostanem wyraźnie wyższym od liści, szypułkami odstająco owłosionymi i wszystkimi listkami osadzonymi na krótkich ogonkach. Poziomka pospolita F. vesca ma listki luźno owłosione; działki kielicha odgięte i kielich łatwo oddziela się od owocu; ząbek na wierzchołku szczytowego listka podobny lub niewiele mniejszy od innych[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit[5]. Kwitnie w maju i czerwcu[5][6]. Kwiaty są zapylane przez owady. Nasiona rozsiewane przez zwierzęta lub ludzi (endochoria).

Zasiedla miejsca słoneczne i suche w zaroślach, obrzeżach i widnych lasach, na stokach i przydrożach[6]. Preferuje gleby luźne, przepuszczalne i zasobne w węglan wapnia[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku zespołów (All.) Geranion sanguinei[7]. Liczba chromosomów 2n = 14[5].

Zmienność

Tworzy mieszańce z poziomką pospolitą (F. × hagenbachiana Lang et Koch) oraz p. wysoką[5].

Wyróżniane są dwa podgatunki[3]:

  • Fragaria viridis subsp. viridis – podgatunek nominatywny w całym zasięgu gatunku
  • Fragaria viridis subsp. campestris (Steven) Pawł. – występuje w południowo-wschodniej Europie od Bałkanów poprzez Ukrainę do południowej Rosji.

Zastosowanie

Zbiór owoców
Roślina jadalna
Owoce o średnicy 1–2 cm są jadalne, chociaż mniej smaczne od owoców poziomki pospolitej. Osiągają najlepszy smak dopiero w pełni dojrzałości. Zawierają wartościowe kwasy organiczne, węglowodany oraz bardzo dużo witaminy C, a także witaminy A, B1, B2, B6, E, H, PP i sole mineralne: wapnia, fosforu, kobaltu, zwłaszcza zaś żelaza[8]. Ze środowiska naturalnego są obecnie rzadko zbierane, ze względu na rzadkość występowania oraz znacznie mniejszą wydajność, niż mają poziomki pochodzące z uprawy.
Roślina lecznicza

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. 1 2 3 4 Fragaria viridis Weston, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-04].
  4. ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając, Maria Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 242, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
  5. 1 2 3 4 5 6 7 8 Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 238-239. ISBN 83-01-14342-8.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 Jakub Mowszowicz, Flora wiosenna, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1979, s. 63, ISBN 83-02-00322-0 (pol.).
  7. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnistwo Naukowe PWN, 2005, s. 138. ISBN 83-01-14439-4.
  8. 1 2 Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.