Prakolczak
| Trinomys | |||
| O. Thomas, 1921[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – Trinomys sp. | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
prakolczak | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Echimys albispinus I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1838 | |||
| Gatunki | |||
| |||
Prakolczak[2] (Trinomys) – rodzaj ssaków z podrodziny Euryzygomatomyinae w obrębie rodziny kolczakowatych (Echimyidae).
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w Brazylii[3][4][5].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 141–246 mm, długość ogona 144–235 mm; masa ciała 100–350 g[4][6].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1921 roku angielski zoolog Oldfield Thomas w artykule zatytułowanym O kolczakach z grupy Proechimys z południowo-wschodniej Brazylii, opublikowanym w czasopiśmie „The Annals and magazine of natural history'”ref name="Thomas" />. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) prakolczak białokolcy (T. albispinus).
Etymologia
Trinomys: łac. trinus ‘po trzy’[7]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[8].
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące gatunki[9][6][3][2]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[2] | Podgatunki[4][3][6] | Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] | Podstawowe wymiary[4][6][a] | Status IUCN[10] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Trinomys albispinus | (I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1838) | prakolczak białokolcy | 2 podgatunki | Bahia, Minas Gerais i Sergipe; zakres wysokości: 800–1100 m n.p.m. | DC: 15,3–19 cm DO: 14,8–17,5 cm MC: 120–230 g |
LC | |
| Trinomys eliasi | Pessôa & S.F. dos Reis, 1993) | prakolczak skryty | gatunek monotypowy | północno-wschodnie i wschodnie Rio de Janeiro | DC: 17–24 cm DO: 15–22 cm MC: 100–290 g |
NT | |
| Trinomys paratus | (Moojen, 1948) | prakolczak uzbrojony | gatunek monotypowy | kilka miejsc w południowym Espírito Santo i wschodnio środkowym Minas Gerais; zakres wysokości: poniżej 400 m n.p.m. | DC: 18,7–27 cm DO: 17,1–23 cm MC: 195–350 g |
DD | |
| Trinomys yonenagae | P.L.B. da Rocha, 1995 | prakolczak kolonialny | gatunek monotypowy | lewy brzeg środkowego biegu rzeki São Francisco (północno-zachodnia Bahia) | DC: 14,1–19,5 cm DO: 16,9–22 cm MC: brak danych |
EN | |
| Trinomys setosus | (A.G. Desmarest, 1817) | prakolczak włochaty | 2 podgatunki | od przybrzeżnej Bahii i Espírito Santo na południe do wschodniego Minas Gerais i północnego Rio de Janeiro | DC: 18–23 cm DO: 16,8–23 cm MC: 113–235 g |
LC | |
| Trinomys moojeni | (Pessôa, J.A. de Oliveira & S.F. dos Reis, 1992) | prakolczak samotny | gatunek monotypowy | południowe góry Serra do Espinhaço (wschodnio-środkowe Minas Gerais); zakres wysokości: powyżej 1000 m n.p.m. | DC: 15–18 cm DO: 14,4–17,2 cm MC: brak danych |
EN | |
| Trinomys mirapitanga | Lara, J.L. Patton & Hingst-Zaher, 2002 | prakolczak ciemnogłowy | gatunek monotypowy | południowe wybrzeża Bahii; zakres wysokości: 20–40 m n.p.m. | DC: około 22 cm DO: 18,5–20 cm MC: około 259 g |
DD | |
.png) |
Trinomys dimidiatus | (A. Günther, 1877) | prakolczak miękkokolcy | gatunek monotypowy | Rio de Janeiro i północne wybrzeże na granicy z São Paulo; zakres wysokości: 0–1000 m n.p.m. | DC: 17–24 cm DO: 15–22 cm MC: 100–290 g |
LC |
| Trinomys iheringi | (O. Thomas, 1911) | prakolczak nizinny | gatunek monotypowy | południowo-zachodnie Rio de Janeiro (wraz z wyspą Ilha Grande na południe od wybrzeża) i São Paulo; zakres wysokości: powyżej 600 m n.p.m. | DC: 18,5–22 cm DO: 17–22 cm MC: 139–233 g |
LC | |
| Trinomys gratiosus | (Moojen, 1948) | prakolczak delikatny | 2 podgatunki | góry Serra do Mar i Serra da Mantiqueira (Espírito Santo, Rio de Janeiro i Minas Gerais); zakres wysokości: powyżej 600 m n.p.m. | DC: 16,3–23 cm DO: 15–22 cm MC: 162–270 g |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia, EN – gatunek zagrożony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.
Uwagi
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
- ↑ O. Thomas. On Spiny Rats of the, Proechimys Group from South-eastern Brazil. „The Annals and Magazine of Natural History”. Nineth series. 8 (43), s. 140, 1921. (ang.).
- 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 295–296. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 572. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- 1 2 3 4 5 P.-H. Fabre, J. Patton & Y. Leite: Family Echimyidae (Hutias, Coypu South and American Spiny-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 600–603. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Trinomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-19].
- 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 367–368. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 271.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
- ↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-07]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Trinomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-07]. (ang.).
Bibliografia
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).