Przelatucha

Przelatucha
	Petinomys
	O. Thomas, 1908
	; Przelatucha wąsata (P. genibarbis) na ilustracji z 1822 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	wiewiórkowate
Podrodzina	wiewiórki
Plemię	polatuchy
Rodzaj	przelatucha
	Typ nomenklatoryczny
	Sciuropterus lugens O. Thomas, 1895
Gatunki
	9 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	9 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Przelatucha^[2] (Petinomys) – rodzaj gryzoni z podrodziny wiewiórek (Sciurinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Indiach, na Sri Lance, w Mjanmie, Tajlandii, Malezji, na Filipinach i w Indonezji^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 92–370 mm, długość ogona 85–460 mm; masa ciała 22–1100 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w roku angielski zoolog Oldfield Thomas w artykule zatytułowanym Rodzaje i podrodzaje grupy Sciuropterus z opisami trzech nowych gatunków, opublikowanym w czasopiśmie „The Annals and magazine of natural history”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) przelatucha leśna (P. lugens).

Etymologia

Petinomys: gr. πετεινος peteinos (również πετηνος petēnos) ‘zdolny do latania, latający’^[7]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[8].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[9]^[6]^[3]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[10]
Petinomys setosus	(Temminck, 1844)	przelatucha białobrzucha	gatunek monotypowy	północna i wschodnia Mjanma, północno-zachodnia Tajlandia, półwyspowa część Tajlandii i Malezji, Sumatra oraz północna część Borneo	DC: 9,2–12,8 cm DO: 8,5–11,8 cm MC: 26–58 g	VU
Petinomys fuscocapillus	(Jerdon, 1847)	przelatucha brunatnoogonowa	gatunek monotypowy	południowe Indie (Ghaty Zachodnie) oraz środkowa i południowa Sri Lanka	DC: 18,7–34 cm DO: 24–29 cm MC: 300–712 g	LC
Petinomys crinitus	(Hollister, 1911)	przelatucha płaskoogonowa	gatunek monotypowy	endemit Filipin: Dinagat, Siargao, Mindanao i Basilan	DC: około 31 cm DO: około 26 cm MC: około 1,1 kg	LC
Petinomys mindanensis	(Rabor, 1939)	przelatucha mindanajska	gatunek monotypowy	endemit Filipiny: Dinagat, Siargao i Mindanao	DC: 32–37 cm DO: 34–46 cm MC: brak danych	LC
Petinomys genibarbis	(Horsfield, 1822)	przelatucha wąsata	gatunek monotypowy	Półwysep Malajski, Sumatra, Bangka, Borneo i wschodnia Jawa	DC: 14,2–19,5 cm DO: 15,5–19,2 cm MC: 52–110 g	VU
Petinomys vordermanni	(Jentink, 1890)	przelatucha sundajska	gatunek monotypowy	skrajnie południowa Mjanma, Półwysep Malajski, Borneo i Belitung (na południowy wschód od Borneo)	DC: 9,2–12 cm DO: 8,9–12 cm MC: 22–52 g	VU
Petinomys hageni	(Jentink, 1888)	przelatucha samotna	gatunek monotypowy	endemit Indonezji: północna Sumatra i południowo-zachodnie Borneo (Kalimantan)	DC: 23–28 cm DO: 23–25 cm MC: około 388 g	DD
Petinomys lugens	(O. Thomas, 1895)	przelatucha leśna	gatunek monotypowy	endemit Indonezji: Wyspy Mentawai (Siberut, Sipura i Północna Pagai) na zachód od Sumatry	DC: 23–28 cm DO: 21–23 cm MC: około 433 g	VU

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Opisano również gatunek wymarły z neogenu Mongolii^[11]:

Petinomys auctor Qiu Zhuding, 1991

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 O. Thomas. The genera and subgenera of the Sciuropterus Group, with descriptions of three new species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 1 (1), s. 6, 1908. (ang.).
1 2 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 199. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 604. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 761–763. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Petinomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 387. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 190.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-25]. (ang.).
↑ Taxonomy: Petinomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-22]. (ang.).
↑ Z.-d. Qiu. The Neogene mammalian faunas of Ertemte andHarr Obo in Inner Mongolia (Nei Mongol), China—8. Sciuridae (Rodentia). „Senckenbergiana Lethaea”. 71 (3–4), s. 223–255, 1991. (ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[10] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Thomas-1] 1 2 O. Thomas. The genera and subgenera of the Sciuropterus Group, with descriptions of three new species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 1 (1), s. 6, 1908. (ang.).

[miiz-2] 1 2 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 199. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 604. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[hmw-4] 1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 761–763. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Petinomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 387. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=230_190]-7] Jaeger 1959 ↓, s. 190.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=200_160]-8] Jaeger 1959 ↓, s. 160.

[mdd-9] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-25]. (ang.).

[11] Taxonomy: Petinomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-22]. (ang.).

[qiu-12] Z.-d. Qiu. The Neogene mammalian faunas of Ertemte andHarr Obo in Inner Mongolia (Nei Mongol), China—8. Sciuridae (Rodentia). „Senckenbergiana Lethaea”. 71 (3–4), s. 223–255, 1991. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[10]

[11]