Przepiórnik (zwyczajny)

Przepiórnik (zwyczajny)
	Turnix sylvaticus
	(Desfontaines, 1789)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	mewowce
Rodzina	przepiórniki
Rodzaj	Turnix
Gatunek	przepiórnik (zwyczajny)
Synonimy
	Tetrao sylvaticus Desfontaines, 1789; Turnix sylvatica (Desfontaines, 1789);
	Tetrao sylvaticus Desfontaines, 1789; Turnix sylvatica (Desfontaines, 1789);
Podgatunki
	9 podgatunków – zobacz opis w tekście
	9 podgatunków – zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Przepiórnik (zwyczajny)^[4] (Turnix sylvaticus) – gatunek małego, podobnego do przepiórki ptaka z rodziny przepiórników (Turnicidae). Jest ptakiem lęgowym w południowej Hiszpanii, północno-zachodniej oraz subsaharyjskiej Afryce, w południowo-zachodniej części Półwyspu Arabskiego oraz w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz w południowej części Azji Wschodniej.

Morfologia

Długość ciała wynosi 13–16 cm; samce ważą 32–60 g, a samice – 39–74 g^[2]. Samica jest większa od samca i intensywniej ubarwiona niż on. Pióra koloru brązowego, głowa i boki ciała nakrapiane, wierzch ciała prążkowany, brzuch jasny^[5].

Systematyka

Przepiórnik jest blisko spokrewniony z przepiórnikiem cienkodziobym (Turnix maculosus) – dawniej uznawano je za przedstawicieli tego samego gatunku, jednak różnią się barwą upierzenia, dzioba i nóg^[2].

Podgatunki i zasięg występowania

Obecnie wyróżnia się 9 podgatunków T. sylvaticus^[2]^[6]:

T. s. sylvaticus (Desfontaines, 1789) – przepiórnik (zwyczajny) – relikt w południowej Hiszpanii i na północno-zachodnim wybrzeżu Afryki.
T. s. lepurana (A. Smith, 1836) – przepiórnik mały – subsaharyjska Afryka i południowo-zachodni Półwysep Arabski.
T. s. dussumier (Temminck, 1828) – przepiórnik białobrzuchy – Pakistan i Indie po Mjanmę; być może wschodni Iran (niepotwierdzony).
T. s. davidi Delacour & Jabouille, 1930 – Indochiny do południowych Chin i Tajwan.
T. s. whiteheadi Ogilvie-Grant, 1897 – Luzon (północne Filipiny).
T. s. nigrorum DuPont, 1976 – Negros (południowo-środkowe Filipiny).
T. s. celestinoi McGregor, 1907 – Bohol i Mindanao (południowo-wschodnie Filipiny).
T. s. suluensis Mearns, 1905 – archipelag Sulu (na południowy zachód od Mindanao) – wyspa Jolo i być może Sanga-Sanga.
T. s. bartelsorum Neumann, 1929 – Jawa i Bali.

Ekologia i zachowanie

Przepiórnik zamieszkuje zazwyczaj ciepłe trawiaste równiny, sawanny z krzewami, karłowate dżungle, zarośla, pola uprawne, ścierniska itp.^[5] Gatunek ten jest zazwyczaj dość trudny do spostrzeżenia. Unika latania.

Tokuje samica. Gniazdo to płytki, wydrapany dołek wyłożony trawą, dobrze ukryty pod kępą traw lub niską roślinnością. W zniesieniu 2–7 jaj, najczęściej 4. Inkubacja trwa 12–15 dni. Wysiadywaniem i opieką nad pisklętami zajmuje się najczęściej tylko samiec^[5].

Żywi się bezkręgowcami oraz nasionami, zwłaszcza traw^[2].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje przepiórnika za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Całkowita liczebność populacji nie została oszacowana, choć w zależności od miejsca występowania gatunek opisywany jest jako od rzadkiego po lokalnie bardzo liczny. Populacja europejska jest na granicy wymarcia, być może już wymarła. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na postępującą degradację siedlisk oraz polowania^[3].

Przypisy

↑ Turnix sylvaticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
1 2 3 4 5 Debus, S. & Kirwan, G.M.: Common Buttonquail (Turnix sylvaticus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
1 2 3 Turnix sylvaticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Turnicidae Gray,GR, 1840 - przepiórniki - Buttonquails (Wersja: 2022-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-01-26].
1 2 3 Debus, S. & G.M. Kirwan: Small Buttonquail (Turnix sylvaticus), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2025-01-26]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-24]. (ang.).

Bibliografia

Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik. Warszawa: 2007.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Turnix sylvaticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] 1 2 3 4 5 Debus, S. & Kirwan, G.M.: Common Buttonquail (Turnix sylvaticus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].

[iucn-3] 1 2 3 Turnix sylvaticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Turnicidae Gray,GR, 1840 - przepiórniki - Buttonquails (Wersja: 2022-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-01-26].

[botw-5] 1 2 3 Debus, S. & G.M. Kirwan: Small Buttonquail (Turnix sylvaticus), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2025-01-26]. (ang.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-24]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]