Przylgowiec

Przylgowiec
	Thyroptera
	Spix, 1823
	; Przylgowiec trójbarwny (Th. tricolor), okaz z Muzeum Historii Naturalnej w Lejdzie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Nadrodzina	Noctilionoidea
Rodzina	przylgowcowate
Rodzaj	przylgowiec
	Typ nomenklatoryczny
	Thyroptera tricolor Spix, 1823
Synonimy
	Thyropterus: Bonaparte, 1831; Thiroptera: Lesson, 1842; Thyreoptera: Cantraine, 1845; Hyonycteris H. Lichtenstein & W. Peters, 1854;
	Thyropterus: Bonaparte, 1831; Thiroptera: Lesson, 1842; Thyreoptera: Cantraine, 1845; Hyonycteris H. Lichtenstein & W. Peters, 1854;
Gatunki
	5 gatunków – zobacz opis w tekście
	5 gatunków – zobacz opis w tekście

Przylgowiec^[6] (Thyroptera) – rodzaj ssaków latających z rodziny przylgowcowatych (Thyropteridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Środkowej i Południowej^[7]^[8]^[9].

Charakterystyka

Długość ciała (bez ogona) 38,4–56 mm, długość ogona 24,6–35 mm, długość ucha 7,9–14 mm, długość tylnej stopy 3,9–7 mm, długość przedramienia 32,2–41 mm; masa ciała 3,4–6 g^[8]^[10]. Nietoperze te są niewielkie, u podstawy ich zredukowanych kciuków znajdują się dobrze wykształcone, okrągłe przyssawki (przylgi), umożliwiające im przyczepianie się do gładkich powierzchni. Przylgorękie wykorzystują, jako kryjówki dzienne, wewnętrzną stronę zwiniętych, młodych liści roślin z rodziny helikoniowatych. Ich pokarmem są owady i inne stawonogi, w znacznym stopniu zbierane z roślinności.

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1823 roku niemiecki przyrodnik Johann Baptist von Spix w publikacji swojego autorstwa zatytułowanej Nowe gatunki brazylijskich małp i nietoperzy czyli historia naturalna nowych gatunków małp i nietoperzy zaobserwowanych i zebranych podczas wyprawy w głąb Brazylii wykonanej na zlecenie J.W Króla Bawarii w latach 1817, 1818, 1819, 1820^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) przylgowiec trójbarwny (T. tricolor).

Etymologia

Thyroptera (Thyropterus, Thiroptera, Thyreoptera): gr. θυρεος thureos ‘duża, podłużna tarcza’, od θυρα thura ‘drzwi’; -πτερος -pteros ‘-skrzydły’, od πτερον pteron ‘skrzydło’^[11].
Hyonycteris: gr. ὑς hus, ὑος huos ‘świnia, wieprz’; νυκτερις nukteris, νυκτεριδος nukteridos ‘nietoperz’^[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Hyonycteris discifera H. Lichtenstein & W. Peters, 1855.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[13]^[10]^[7]^[6]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[6]	Podgatunki^[8]^[7]^[10]	Rozmieszczenie geograficzne^[8]^[7]^[10]	Podstawowe wymiary^[8]^[10]^[c]	Status IUCN^[14]
Thyroptera devivoi	Gregorin, E. Goncalves, B.K. Lim & Engstrom, 2006	przylgowiec skryty	gatunek monotypowy	rozproszony w Kolumbii (Llanos), południowo-zachodniej Gujanie i północno-wschodniej Brazylii; prawdopodobnie szeroki zasięg	DC: 3,8–4,6 cm DO: 2,5–2,9 cm DP: 3,6–3,8 cm MC: około 5 g	DD
Thyroptera discifera	(H. Lichtenstein & W. Peters, 1855)	przylgowiec honduraski	gatunek monotypowy	rozproszony w południowej Nikaragui, północno-=wschodniej i południowo-wschodniej Kostaryki i środkowej Panamy, Ameryka Południowa od Kolumbii na wschód i południe do północnej i zachodnio-środkowej Brazylii, wschodniego Peru i północnej Boliwii; zakres wysokości: 0–1650 m n.p.m.	DC: 4,1–4,7 cm DO: 2,7–3,5 cm DP: 3,2–3,4 cm MC: brak danych	LC
Thyroptera lavali	Pine, 1993	przylgowiec tajemniczy	gatunek monotypowy	rozproszony we wschodniej Wenezueli, wschodnim Ekwadorze (prowincja Orellana), wschodnie Peru i Brazylia (stany Pará i Tocantis); zakres wysokości: do 700 m n.p.m.	DC: 4,8–5,6 cm DO: 3–3,1 cm DP: 3,7–4,1 cm MC: 4–6 g	DD
Thyroptera tricolor	Spix, 1823	przylgowiec trójbarwny	gatunek monotypowy	rozłącznie od południowego Meksyku do Panamy, szeroko od Kolumbii na wschód do wschodniej i południowo-wschodniej Brazylii, na południe do wschodniego Peru i północnej Boliwii, także Trynidad i Tobago (Trynidad)	DC: 4,2–4,9 cm DO: 2,5–3 cm DP: 3,3–4 cm MC: 3,4–5,1 g	LC
Thyroptera wynneae	Velazco, Gregorin, Voss & Simmons, 2014		gatunek monotypowy	znany z trzech stanowisk w północno-wschodnim Peru (połączenie rzek Javari i Ukajali) i południowo-wschodniej Brazylii (Parque Estadual do Rio Doce, rezerwat Sooretama); zakres wysokości: do 300 m n.p.m.	DC: 3,8–4,2 cm DO: 2,6–2,7 cm DP: 3,3–3,4 cm MC: brak danych	DD

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Uwagi

1 2 Niepoprawna późniejsza pisownia Thyroptera Spix, 1823.
↑ Nieuzasadniona poprawka Thyroptera Spix, 1823.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 J.B. von Spix: Simiarum et Vespertilionum Brasiliensium species novae ou Histoire Naturelle des espècies nouvelles de singes et de chauves – souris observées et recueillies pendant le voyage dans l’interieur du Brésil exécuté par ordre de S M Le Roi de Bavière dans les années 1817, 1818, 1819, 1820. Monachii: Typis Francisci Seraphi Hybschmanni, 1823, s. 61. (fr.).
↑ Ch.-L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 15. (wł.).
↑ R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 19. (fr.).
↑ F.-J. Cantraine. Notice sur une nouvelle espèce du genre Thyroptera Spix. „Bulletin de l’Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique”. 12, s. 489, 1845. (fr.).
↑ M.H.C. Lichtenstein & W.C.H. Peters. Über Hyonycteris, eine neue Gattung von Flederthieren aus Puerto Cabello. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Konigl.Preuss.Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1854, s. 335, 1854. (niem.).
1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 110. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 158. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
1 2 3 4 5 T. Lee: Family Thyropteridae (Disk-winged Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 422–423. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Thyroptera. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-28]. (ang.).
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 491–492. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 679.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 338.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-10]. (ang.).
↑ Taxonomy: Thyroptera – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-10]. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Thyropteridae. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-05-21]. (ang.).
New Bat Species Discovered by Museum Researchers. American Museum of Natural History. [dostęp 2014-03-28]. (ang.).

[npp-2] 1 2 Niepoprawna późniejsza pisownia Thyroptera Spix, 1823.

[5] Nieuzasadniona poprawka Thyroptera Spix, 1823.

[16] DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

[Spix-1] 1 2 J.B. von Spix: Simiarum et Vespertilionum Brasiliensium species novae ou Histoire Naturelle des espècies nouvelles de singes et de chauves – souris observées et recueillies pendant le voyage dans l’interieur du Brésil exécuté par ordre de S M Le Roi de Bavière dans les années 1817, 1818, 1819, 1820. Monachii: Typis Francisci Seraphi Hybschmanni, 1823, s. 61. (fr.).

[bon-3] Ch.-L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 15. (wł.).

[Lesson-4] R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 19. (fr.).

[can-6] F.-J. Cantraine. Notice sur une nouvelle espèce du genre Thyroptera Spix. „Bulletin de l’Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique”. 12, s. 489, 1845. (fr.).

[Lichtenstein&Peters-7] M.H.C. Lichtenstein & W.C.H. Peters. Über Hyonycteris, eine neue Gattung von Flederthieren aus Puerto Cabello. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Konigl.Preuss.Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1854, s. 335, 1854. (niem.).

[Cichocki&inni-8] 1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 110. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-9] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 158. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Lee-10] 1 2 3 4 5 T. Lee: Family Thyropteridae (Disk-winged Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 422–423. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Thyroptera. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-28]. (ang.).

[amw-12] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 491–492. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792426_679]-13] Palmer 1904 ↓, s. 679.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792085_338]-14] Palmer 1904 ↓, s. 338.

[mdd-15] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-10]. (ang.).

[17] Taxonomy: Thyroptera – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-10]. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[c]

[14]