Przymiotno kanadyjskie

Przymiotno kanadyjskie
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

przymiotno

Gatunek

przymiotno kanadyjskie

Nazwa systematyczna
Erigeron canadensis L.
Sp. Pl.: 863 (1753)[3]

Przymiotno kanadyjskie, konyza kanadyjska (Erigeron canadensis L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. W drugiej połowie XX wieku klasyfikowany zwykle do rodzaju konyza jako Conyza canadensis, ale po odkryciu zagnieżdżenia tego rodzaju w obrębie Erigeron na przełomie XX i XXI wieku, ponownie włączany do rodzaju przymiotno[4][3].

Zasięg występowania

Pochodzi z Ameryki Północnej i Południowej, ale rozprzestrzeniony został w innych rejonach świata. Obecnie jest gatunkiem kosmopolitycznym, poza Antarktydą występującym na wszystkich kontynentach i wielu wyspach[3]. W Polsce pojawił się w I połowie XVIII w. w wyniku nieświadomego zawleczenia[5] i jest obecnie rośliną bardzo pospolitą. Na początku XXI w. szacowano, że jest najczęściej spotykaną w Polsce rośliną obcego pochodzenia[6]. Status gatunku we florze Polski: epekofit[7].

Morfologia

Łodyga
Pojedyncza lub silnie rozgałęziona, z gałązkami skośnie wzniesionymi ku górze, o wysokości od 5 do 100 cm, pokryta zwykle dość rzadkimi, odstającymi i szczeciniastymi włoskami koloru białawego o różnej długości (do 2 mm)[8].
Liście
Ulistnienie skrętoległe. Liście lancetowate lub równowąskolancetowate, nagie lub z rzadka szorstko owłosione, poza tym orzęsione wzdłuż brzegu. Dolne liście mają brzegi odlegle ząbkowano-piłkowane, górne są całobrzegie[7][8].
Kwiaty
Koszyczki małe, zebrane w rozbudowany, wiechowaty kwiatostan złożony. W jednym koszyczku 25–45 kwiatów[9]. Okrywa koszyczka naga lub z przylegającymi, krótkimi i nielicznymi włoskami, o długości 3,5 do 6 mm oraz średnicy od 2,2 do 4 mm. Listki okrywy wąskolancetowate, zielone w środkowej części, błoniasto obrzeżone[8]. Kwiaty brzeżne języczkowate, słupkowe, białawe, dłuższe od listków okrywy o 0,5–1 mm. Środkowe kwiaty w koszyczku obupłciowe, także białawe, o koronie walcowatej[8].
Owoce
Niełupki o długości około 1,5 mm z dwukrotnie dłuższym puchem kielichowym (do 3 mm), nie dłuższym od listków okrywy koszyczka. Puch kielichowy 1-szeregowy, złożony z licznych, nierozgałęzionych włosków[7] koloru białego[8].
Gatunki podobne
W Środkowej Europie rzadko i przejściowo bywają zawlekane dwa podobne gatunki – przymiotno argentyńskie Erigeron bonariensis[10] i przymiotno sumatrzańskie Erigeron sumatrensis[11]. Przymiotno argentyńskie bywa bardzo okazałe (nawet do 2,5 m wysokości), z bocznymi gałązkami często dłuższymi od głównej osi pędu; jest silnie owłosione, w tym z kosmato owłosionymi listkami okrywy; koszyczki ma większe – z okrywą ponad 4 mm długości, ale z krótszymi kwiatami języczkowymi (do 0,5 mm długości)[10][12]. Przymiotno sumatrzańskie ma podobnie jak kanadyjskie boczne gałęzie krótsze od głównej osi pędu[13], ma też podobnie niewielkie koszyczki, ale są one, podobnie jak łodyga, wyraźnie, gęsto owłosione[11].

Biologia i ekologia

Korelacje międzygatunkowe
Pasożytuje na nim grzyb Podosphaera fusca wywołujący mączniaka prawdziwego, grzybopodobny lęgniowiec Basidiophora entospora wywołujący mączniaka rzekomego, żerują larwy chrząszcza Olibrus corticalis i pluskwiak smukleniec komarnicowaty Neides tipularius[16].

Zastosowanie

  • Ziele Herba Erigerontis canadensis zawierające flawonoidy i olejki eteryczne wykorzystywane jest do produkcji perfum[9].
  • Z ziela przymiotna produkowane są tabletki przeciwkrwotoczne Hemorigen[17].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. 1 2 3 4 Erigeron canadensis L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2024-12-13].
  4. ↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
  5. ↑ Conyza canadensis (L.) Cronquist – Przymiotno kanadyjskie – Canadian horseweed, [w:] Gatunki obce w Polsce [online], iop.krakow.pl [dostęp 2024-12-13].
  6. ↑ Barbara Tokarska-Guzik i inni, Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych [pdf], Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012, s. 54, ISBN 978-83-62940-34-9.
  7. 1 2 3 4 Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011, s. 62. ISBN 978-83-7073-514-2.
  8. 1 2 3 4 5 6 7 Bogumił Pawłowski, Erigeron L., Przymiotno, [w:] Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 142.
  9. 1 2 Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
  10. 1 2 3 4 Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 466. ISBN 83-01-14342-8.
  11. 1 2 Artur Pliszko, Erigeron sumatrensis (Asteraceae), casual alien new to the Polish flora, „Botanica Lithuanica”, 22 (2), 2022, s. 182-184 [dostęp 2024-12-13].
  12. ↑ Marjorie Blamey, Christopher Grey-Wilson, Wild flowers of the Mediterranean: a complete guide to the islands and coastal regions, wyd. 2. ed, London: Black, 2008, s. 434, ISBN 978-0-7136-7015-8.
  13. ↑ Erigeron sumatrensis Retz., [w:] Flora of Burundi [online], burundiflora.com [dostęp 2024-12-13].
  14. ↑ Horst Klaaβen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limburgerhof: BASF Aktiengeselschaft, 2004.
  15. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 463. ISBN 83-01-14439-4.
  16. ↑ Malcolm Storey: Conyza canadensis (L.) Cronquist (Canadian Fleabane). [w:] BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-02-28].
  17. ↑ www.doz.pl: Encyklopedia leków: Hemorigen. [dostęp 2009-01-23]. (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.