Pstrokatka żółtobiała

Pstrokatka żółtobiała

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	pstrokatka
Gatunek	pstrokatka żółtobiała
Nazwa systematyczna
Atheniella flavoalba (Fr.) Redhead, Moncalvo, Vilgalys, Desjardin & B.A. Perry Index Fungorum 14: 1 (2012)[1]
Zasięg
Zasięg w Europie

Pstrokatka żółtobiała (Atheniella flavoalba (Bull.) Redhead, Moncalvo, Vilgalys, Desjardin & B.A. Perry) – gatunek grzybów należący do rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)^[2].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Atheniella, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus flavoalbus. W 1872 r. Lucien Quélet przeniósł go do rodzaju Mycena. W 2012 r. mykolodzy Redhead, Moncalvo, Vilgalys, Desjardin i B.A. Perry stwierdzili jednak, że pewne cechy wskazują na przynależność tego gatunku do rodziny twardzioszkowatych. Utworzyli nowy rodzaj Atheniella i nadali gatunkowi obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę^[1].

Synonimy naukowe^[3]:

Nazwę zwyczajową grzybkówka żółtobiała nadała Maria Lisiewska w 1987 r.^[4] Po przeniesieniu taksonu do rodzaju Atheniella nazwa polska stała się niespójna z nazwą naukową. W 2025 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy pstrokatka żółtobiała^[5].

Kapelusz

Średnica 0,8–2 cm. Kształt początkowo dzwonkowato-stożkowaty ze stożkowym garbem, potem łukowaty, w końcu płaski. Brzeg delikatnie falowany, czasami wywinięty. Powierzchnia naga, gładka, matowa. Jest higrofaniczny, czasami żłobkowany aż do samego środka. Barwa od jasnożółtej do żółtej z nieco pomarańczowym odcieniem. Przy brzegu jaśniejszy, białawy, czasami cały bywa białawy^[6].

Blaszki

Wąsko przyrośnięte i nieco zbiegające ząbkiem, szerokie. Ostrza gładkie^[6].

Trzon

Wysokość 2,5–6 cm, grubość 1–1,5 mm, cylindryczny, pusty w środku, prosty. Powierzchnia matowa, biaława, żółtawa lub szarawa, biało oprószona. Charakterystyczna jego cechą jest, że jest elastyczny, jak u twardzioszków^[6].

Miąższ

Bardzo cienki, wodnisty, białawy lub lekko żółtawy. Smak i zapach rzodkiewkowy^[6].

Cechy mikroskopowe

Podstawki 24–30 × 5,5–6,5 μm, smukłe, maczugowate, 4–zarodnikowe, ze sprzążkami. Zarodniki 6,5–9 × 3–4,5 μm nieamyloidalne. Cheilocystydy 30-60 × 5,5–12,5 μm, zmieszane z podstawkami, wrzecionowate, o szypułkach różnej długości, ze sprzążkami, na wierzchołkowo czasami pokryte galaretowate. Pleurocystydy podobne. Strzępki skórki o szerokości 2–6,5 μm, zbite, pokryte prostymi lub bardzo rozgałęzionymi, cylindrycznymi lub silnie nabrzmiałymi naroślami o wymiarach 2–20 × 2–6,5 μm. Mają tendencję do tworzenia bardzo gęstych mas i żelatynizacji. Strzępki warstwy korowej o szerokości 2,5–4,5 μm, zbite, gładkie. Kaulocystydy o wymiarach 65 × 20 μm, wrzecionowate, baryłkowate, prawie cylindryczne, maczugowate lub prawie kuliste^[7]. Gatunki podobne: Grzybówka cytrynowa (Mycena epipterygia). Odróżnia się lepkim i śliskim trzonem i kapeluszem oraz cytrynowym zabarwieniem. Grzybówka zielonawa (Mycena arcangeliana) występuje na obumarłym, próchniejącym drewnie i ma kapelusz o oliwkowym odcieniu. Grzybówka modrooliwkowa (Mycena amicta) ma trzon o niebieskawym odcieniu^[6].

Zanotowano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej i Europie. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony^[8]. W Polsce podano liczne stanowiska na terenie całego kraju. Jest dość pospolity^[4].

Saprotrof^[4]. Owocniki pojawiają się pojedynczo lub w niewielkich grupkach od sierpnia do listopada. Występuje w lasach i poza lasami, na igliwiu, w trawach, mchach, wśród opadłych liści^[6].