Pszenica samopsza

Pszenica samopsza
	; Kłos pszenicy samopszy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	pszenica
Gatunek	pszenica samopsza
	Nazwa systematyczna
	Triticum monococcum L.; Sp. pl. 1:86. 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Pszenica samopsza (Triticum monococcum L.) — gatunek zbóż z rodziny wiechlinowatych. Gatunek uprawiany dawniej na obszarach od Atlantyku po Persję. Zasięg naturalny obejmuje region Kaukazu, Iran, Afganistan, Azję Mniejszą, Bałkany i Krym^[5]. Dzisiaj, jako gatunek mało plenny, jest uprawiany rzadko na górzystych terenach Zakaukazia.

Morfologia

Łodyga: Słoma bardzo delikatna.
Kwiaty: Zebrane w wąskim spłaszczonym kłosie. Kłos ościsty, dwurzędowy z bródką.

Kwitnące kłosy.
Dojrzewające kłosy.
Ziarniaki
Kłosy

Systematyka i zmienność

Synonimy^[3]: Aegilops hordeiformis Steud., Agropyron pubescens (M.Bieb.) Schischk., Crithodium monococcum (L.) Á.Löve, Nivieria monococca (L.) Ser., Triticum hornemannii Clemente, Triticum pubescens M.Bieb., Triticum sinskajae Filat. & Kurkiev, Triticum spontaneum Flaksb., Triticum tenax Hausskn.

Wyróżniane są dwa podgatunki^[5] (The Plant List traktuje je jako synonimy gatunku^[3]):

Triticum monococcum subsp. aegilopoides (Link) Thell. – forma dzika,
Triticum monococcum subsp. monococcum – podgatunek typowy, znany tylko w uprawie.

Zastosowanie

Aby ziarno mogło nadawać się do spożycia, musi zostać poddane łuskaniu (oraz ewentualnie bieleniu).

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-23] (ang.).
1 2 3 Triticum monococcum L.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-01-23]. (ang.).
↑ Triticum monococcum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
1 2 Triticum monococcum. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2008-11-05]. (ang.).

Bibliografia

Rośliny użytkowe, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1966

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-23] (ang.).

[tpl-3] 1 2 3 Triticum monococcum L.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-01-23]. (ang.).

[iucn-4] Triticum monococcum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-5] 1 2 Triticum monococcum. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2008-11-05]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Kłos pszenicy samopszy
Systematyka^[1]^[2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	pszenica
Gatunek	pszenica samopsza
Nazwa systematyczna
Triticum monococcum L. Sp. pl. 1:86. 1753^[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[4]
najmniejszej troski