Puchacz białoplamy

Puchacz białoplamy
Bubo leucostictus[1]
Hartlaub, 1855
Ilustracja
Puchacz białoplamy na ilustracji z Remarques sur l'ornithologie de l'État indépendant du Congo (1905)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

sowy

Rodzina

puszczykowate

Podrodzina

puszczyki

Rodzaj

Bubo

Gatunek

puchacz białoplamy

Synonimy
  • Huhua leucosticta — Sharpe, 1869[2]
  • Ketupa leucosticta (Hartlaub, 1855)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Kraje, w których występuje puchacz białoplamy (rzeczywisty zasięg występowania jest sporo mniejszy)

Puchacz białoplamy[5] (Bubo leucostictus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Występuje w Afryce Subsaharyjskiej, nie jest zagrożony wyginięciem.

Zasięg występowania

Puchacz białoplamy występuje niejednolicie od zachodniej Gwinei, Sierra Leone i Liberii, na wschód do Nigerii i Kamerunu, na południe do ujścia rzeki Kongo i północno-zachodniej Angoli oraz w północnej i wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga[6][3].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy opisał w 1855 roku niemiecki ornitolog Gustav Hartlaub na łamach „Journal für Ornithologie”[7]. Jako miejsce typowe autor wskazał Dabocrom w Ghanie[7]. Nie są znane gatunki siostrzane[6]. Takson monotypowy[3][6]. Niektórzy autorzy umieszczają go w rodzaju Ketupa[3].

Etymologia

Nazwa rodzajowa: epitet gatunkowy Strix bubo Linnaeus, 1758 (łac. bubo, bubonis – puchacz < gr. βυας buas – puchacz)[8].
Epitet gatunkowy: gr. λευκοστικτος leukostiktos – biało nakrapiany, biało cętkowany < λευκος leukos – biały; στικτος stiktos – cętkowany < στιζω stizō – tatuować[9].

Morfologia

Długość ciała 40–46 cm; masa ciała samców 485–535 g, samic 525–610 g[6]. Inne wymiary: długość skrzydła 325[10]–330[11] mm, długość skoku 40[12]–49[13] mm, długość ogona 190–200[12] mm, długość dzioba 17–18[12] mm. Stosunkowo mały puchacz, z relatywnie małymi stopami i krótkim dziobem. Szlara koloru ryżawego z bladymi pierścieniami, na brzegu ciemna; głowa i „uszy” ciemnobrązowe z białymi plamkami. Górne części ciała włącznie ze sterówkami brązowawe do ryżobrązowego z bladobrązowym okratowaniem, barkówki z białymi zewnętrznymi wstęgami. Ogon paskowany, z widoczną białą końcówką. Gardła białe, pierś koloru ryżobrązowego z widocznym ciemnym okratowaniem, reszta spodu ciała biała z cienkimi ryżowymi paskami i dużymi czarniawymi plamami. Skok opierzony, tęczówka jasnożółta, dziób zielonkawo-żółty[6]. U młodych ptaków głowa i ciało białawe z wyjątkiem ryżawych plamek, kontrastujące z brązowymi skrzydłami i ogonem; upierzenie takie jak u dorosłych po 1. roku życia[6].

Ekologia

Głos

Odzywa się niskim, przyspieszającym brzęczącym, przypominającym gdakanie „tok tok tok-ok-ok-okok”[a], rzadko powtarzanym; w stanie zagrożenia odzywa się głosem przypominającym kwakanie[6].

Środowisko i pożywienie

Ptak osiadły zamieszkujący pierwotne i wtórne nizinne lasy deszczowe, głównie przebywający przy ich krawędziach i na polanach; występuje również w lesie wzdłuż rzek i zalesionych wysp rzecznych[6]. W Liberii obserwowany także na bagnistych obszarach dziewiczych lasów oraz na obszarach rolnych z wysokimi drzewami[6].

Spożywa głównie owady, takie jak chrząszcze, cykady i szarańcze; w jego diecie nie zaobserwowano kręgowców[6]. Ptaki przebywające w niewoli nie okazywały zainteresowania podczas karmienia większymi gryzoniami, ale spożywały olej palmowy[6]. Małe stopy i słaby dziób sugerują, że ptak ten jest niezdolny do obezwładnienia dużych ptaków lub ssaków[6]. Puchacze białoplame prowadzą nocny tryb życia, pojawiają się o zmierzchu[6]. Polują z dogodnego miejsca znajdującego się w środkowej kondygnacji lasu, często w pobliżu polan lub ścieżek; latają nisko wzdłuż dróg i otwartych szlaków[6]. Chwytają zdobycz, zbierając ją z liści lub bezpośrednio z ziemi; łapią owady również w powietrzu, obserwowano jak łapie karaluchy o zmierzchu[6]. Ofiarę trzymają w szponach i dzielą ją na kawałki ostrym dziobem[6].

Lęgi

Lęgi puchacza białoplamego są słabo poznane; obserwowane ptaki w kondycji rozrodczej wskazują, że okres rozrodczy w Sierra Leone przypada na okres od listopada do grudnia, w Gabonie od listopada do stycznia oraz w Demokratycznej Republice Konga w marcu i od sierpnia do września; w Liberii obserwowano pisklęta w okresie od lutego do kwietnia, natomiast młode ptaki w lipcu. Buduje gniazda najwyraźniej na ziemi[6].

Status i zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[4]. Globalny stan populacji nie jest znany, ale gatunek ten nie jest obserwowany zbyt często, a trend jego liczebności uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę siedlisk[4][14]. Rzadki w Sierra Leone i najwyraźniej również rzadki w Nigerii; uznawany za pospolitego w Liberii, maksymalnie 1 para na km² w jej północno-zachodniej części[6]. Zważywszy, że ptaka tego jest łatwo przeoczyć, jest słabo poznany, a lęgi mniej lub bardziej nieudokumentowane – prawdopodobnie jest o wiele bardziej rozpowszechniony, niż sugerują to jego obserwacje[6].

Uwagi

  1. ↑ Transkrypcja angielska.

Przypisy

  1. ↑ Bubo leucostictus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ R.B. Sharpe. On two more Collections of Birds from the Fantee Country. „Ibis”. New Series. 5, s. 387, 1869. (ang.).
  3. 1 2 3 4 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owls. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
  4. 1 2 3 BirdLife International, Bubo leucostictus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-2 [dostęp 2021-12-07] (ang.).
  5. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Striginae Leach, 1819 - puszczyki (Wersja: 2024-10-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-22].
  6. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 D.W. Holt, R. Berkley, C. Deppe, P. Enríquez Rocha, J.L. Petersen, J.L. Rangel Salazar, K.P. Segars, K.L. Wood: Akun Eagle-owl (Bubo leucostictus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-06-14]. (ang.).
  7. 1 2 G. Hartlaub. Beschreibung einiger nenen, von Herrn H. S. Pel, holländischein Residenten an der Goldküste, daseibst gesammelten Vögelarten. „Journal für Ornithologie”. 3, s. 354, 1855. (łac. • niem.).
  8. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Bubo [dostęp 2025-02-22].
  9. ↑ The Key to Scientific Names ↓, leucostictus [dostęp 2025-02-22].
  10. ↑ J. Büttikofer. Zoological Researches in Liberia. „Notes from the Leyden Museum”. 10, s. 67, 1888. (ang.).
  11. ↑ A.L. Rand, H. Friedmann, M.A. Traylor, Jr.: Birds from Gabon and Moyen Congo. (Chicago): Chicago Natural History Museum, 1959, s. 275, seria: Fieldiana: Zoology. (ang.).
  12. 1 2 3 A. Reichenow: Die Vögel Afrikas. Cz. 1. Neudamm: J. Neumann, 1900–1901, s. 658. (niem.).
  13. ↑ R.B. Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 2. London: 1875, s. 387. (ang.).
  14. ↑ Species factsheet: Bubo leucostictus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-12-07]. (ang.).

Bibliografia

  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.