Ratusz gminy Bogucice
 nr rej. :A/679/2020 z 23 lipca 2020 (woj. śląskie) A/1234/78 z 19 sierpnia 1978 (woj. katowickie) | |
 Gmach od strony ulicy 1 Maja (2014) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. 1 Maja 50 |
| Typ budynku |
ratusz, budynek rektoratu |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
4+1 |
| Rozpoczęcie budowy |
1911 |
| Ukończenie budowy |
1912 |
| Ważniejsze przebudowy |
1977; 2011–2015 |
| Zniszczono |
luty 1945 |
| Odbudowano |
1946 |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′30,24″N 19°02′40,85″E/50,258400 19,044681 | |
Ratusz gminy Bogucice – budynek dawnego ratusza gminy Bogucice, znajdujący się w Katowicach, na terenie dzielnicy Zawodzie, przy ulicy 1 Maja 50. Obecnie mieści się w nim rektorat Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Wzniesiony w latach 1911–1912 budynek jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych.
Historia
Budynek Urzędu Gminy Bogucice, zwany ratuszem, został wybudowany w latach 1911–1912 na terenie położonego w ówczesnej gminie Bogucice Zawodzia[1]. Został zaprojektowany według projektu Arnolda Hartmanna z Berlina-Grunewaldu[2] z inicjatywy Kattowitzer Aktiengesellschaft für Bergbau und Eisenhüttenbetrieb (późniejsza Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa)[3]. Budowę nadzorował mistrz murarski z Zawodzia – Julius Litsche[4].
Pierwotną funkcję gmach pełnił stosunkowo krótko, bo do 1924 roku, kiedy to Bogucice wraz z Zawodziem zostały przyłączone do Katowic[1].
W kolejnych latach w gmachu działał Komisariat Policji Województwa Śląskiego, Urząd Pośrednictwa Pracy, stacja porodu dla matek i kuchnia mleczna dla dzielnicy nr II Bogucice-Zawodzie[4]. W trakcie II wojny światowej mieścił się tutaj sztab Centrali Przesiedleńczej (niem. Umwandererzentralstelle)[5].
W lutym 1945 roku w wyniku wybuchu wagonu z amunicją na pobliskiej bocznicy kolejowej budynek uległ znacznym zniszczeniu. Prace rekonstrukcyjne trwały do sierpnia 1946 roku, ale nie odbudowano wieńczącej gmach wieży[5].
W 1946 roku w gmachu umieszczono Wyższe Stadium Nauk Społeczno-Gospodarczych (od roku 1950 funkcjonujące jako Wyższa Szkoła Ekonomiczna, w latach 1974–2010 roku Akademia Ekonomiczna im. K. Adamieckiego w Katowicach, a od 2010 roku Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach)[4].
W 1977 roku przeprowadzono remont gmachu[4], a 19 sierpnia 1978 roku wpisany został do rejestru zabytków nieruchomych[6].
W 2011 roku zaczęły się prace w ramach modernizacji budynku mające na celu przywrócić gmachowi dawny blask i jego pierwotny hartmannowski wygląd. Odnowione zostały elewacja i wnętrza oraz odbudowano wieżyczkę. Do projektu modernizacji wprowadzono również wiele korekt konserwatorskich[7][8]. Prace trwały do 2015 roku[4].
Charakterystyka
Budynek pełniący funkcję rektoratu Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach[9] położony jest przy ulicy 1 Maja 50 w Katowicach, na terenie dzielnicy Zawodzie[10].
Został zaprojektowany jako założenie z trzema głównymi skrzydłami otaczającymi prostokątny dziedziniec[2]. Liczy cztery kondygnacje nadziemne i jedną podziemną. Powierzchna zabudowy gmachu wynosi 803 m³[10]. Zwieńczony jest dachem dwuspadowym, z ośmioboczną wieżą zegarową o przekątnej 2 m[1].
Architektonicznie reprezentuje cechy stylu secesji i wczesnego modernizmu[4], a także neoklasycyzmu[1]. Na fasadzie gmachu znajduje się ryzalit z pilastrami uwieńczonymi figurami, ułożonymi w wielkim porządku[1], a znajdujący się wyżej tympanon udekorowano płaskorzeźbami przedstawiające rolnika, górnika i hutnika[4]. Pomiędzy pilastrami zlokalizowane są półkoliste odrzwia, a nad wejściem głównym niewielki taras z balustradą[1]. Na elewacji wschodniej znajduje się inskrypcja z datą „1912”, a nad nią zdobienia z formie głowy zwierzęcia[1].
Na fasadzie budynku widnieje tablica pamiątkowa upamiętniająca osoby poległych w obronie „Ziemi Śląskiej” w czasie powstań śląskich i II wojny światowej[11].
Na pierwszym piętrze, do którego prowadzi dwubiegowa klatka schodowa, zaprojektowano salę zebrań[12].
Gmach wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych pod nr. A/1234/78 z 19 sierpnia 1978 roku i A/679/2020 z 23 lipca 2020 roku. Ponadto znajduje się w gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice[10].
Galeria
Zrekonstruowana wieża budynku (2018).jpg)
Fragment fasady z figurami wieńczącymi pilastry (2020).jpg)
Wejście główne do gmachu (2020)
Dziedziniec wewnętrzny (2023).jpg)
Tablica na fasadzie gmachu (2020)
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 114.
- 1 2 Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 33.
- ↑ Bulsa 2018 ↓, s. 33.
- 1 2 3 4 5 6 7 Bulsa 2018 ↓, s. 34.
- 1 2 Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 115.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2025-04-26].
- ↑ UE w Katowicach: budynek rektoratu odzyskuje dawny blask [online], katowice.naszemiasto.pl, 22 marca 2014 [dostęp 2025-04-26] (pol.).
- ↑ Justyna Przybytek, Katowice-Zawodzie: Stary ratusz z ulicy 1 Maja znów z wieżą [online], katowice.naszemiasto.pl, 28 maja 2012 [dostęp 2025-04-26] (pol.).
- ↑ Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach: Kontakt. www.ue.katowice.pl. [dostęp 2025-04-26]. (pol.).
- 1 2 3 Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki. emapa.katowice.eu. [dostęp 2025-04-20]. (pol.).
- ↑ Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Miejsca pamięci. Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach [online], www.ue.katowice.pl [dostęp 2025-04-26] (ang.).
- ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 34.
Bibliografia
- Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, ISBN 978-83-87727-29-1 (pol.).
- Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9 (pol.).
- Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk, Domy i gmachy Katowic, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2013, ISBN 978-83-63780-00-5 (pol.).