Ratusz w Dukli

Ratusz w Dukli
Zabytek: nr rej. A-247 z 22.10.1991
Ilustracja
Elewacja poł.-zach
Państwo

 Polska

Miejscowość

Dukla

Styl architektoniczny

eklektyzm

Kondygnacje

3 (z piwnicami)

Rozpoczęcie budowy

przed 1618

Ważniejsze przebudowy

3 ćwierć XIX wieku

Kolejni właściciele

Jerzy August Mniszech, Męcińscy

Obecny właściciel

Tarnowscy

Położenie na mapie Dukli
Mapa konturowa Dukli, po prawej znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Dukli”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Dukli”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Dukli”
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego
Mapa konturowa powiatu krośnieńskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Dukli”
Położenie na mapie gminy Dukla
Mapa konturowa gminy Dukla, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Dukli”
Ziemia49°33′18″N 21°41′03″E/49,555000 21,684167

Ratusz w Dukli – ratusz funkcjonujący w centralnej części rynku miasta od przełomu XVI/XVII wieku, w obecnym kształcie budynek w stylu eklektycznym z wieżą i podcieniem z drugiej połowy XIX wieku. Nie stanowi siedziby władz miejskich, od 2006 jest własnością prywatną Tarnowskich.

Historia

Według tradycji ratusz powstał w XV w., natomiast struktura murów i układ przestrzenny piwnic odpowiadają rozwiązaniom znanym z przełomu XVI/XVII wieku. Pierwszy raz wzmiankowany w 1618, był wykorzystywany do składu wina. Piętro zostało dodane podczas przebudowy miasta przez Jerzego Augusta Mniszcha[a] w latach 1764–1772. Nowy kształt eklektyczny z elementami neogotyku, z podcieniem od frontu i sześcioboczną wieżą od południowego wschodu, ratusz otrzymał w trzeciej ćwierci XIX w. prawdopodobnie z inicjatywy ówczesnych właścicieli, Męcińskich[1].

Po II wojnie światowej kilkakrotnie remontowany i modernizowany, ratusz mieścił m.in. bank, administrację Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, galerię, koło wędkarskie i restaurację[1]. Przez wiele lat był siedzibą Gminnego Ośrodka Kultury[2].

Wiosną 2006 ratusz został przekazany przez gminę wraz z innymi nieruchomościami na własność prywatną synowi zmarłego wówczas nominalnego właściciela z 1939[3] Stanisława Tarnowskiego-Męcińskiego (1918–2006), Janowi Spytkowi Tarnowskiemu (ur. 1958[4]) i jego rodzinie na skutek starań prawnych z ich strony[5][6]. Umowa przewidywała dalsze funkcjonowanie Ośrodka Kultury w budynku[6]. Od lutego 2009 ratusz był wykorzystywany do celów komercyjnych jako kawiarnia, kolektura Totolotka, sklep z antykami i odzieżą używaną[2]. W 2012 był według właściciela Jana Tarnowskiego, w którego imieniu pełnomocnictwo sprawował Jerzy Kościołek, w trakcie długotrwałego remontu[7]. W styczniu 2024 pozostawał nieużytkowany – z wyjątkiem parteru, gdzie nadal funkcjonował lokal handlowy[1].

Architektura

Ratusz zachował relikty pierwotnego założenia: kamienne sklepienia kolebkowe z lunetami i kolebkowo-krzyżowe w piwnicach (znajdujących się pod wschodnią częścią) i na parterze budynku. Budynek o ścianach murowanych z cegły, piętrowy, zadaszony blachą płaską, opiera się na planie prostokąta. Głównym akcentem przysadzistej bryły jest trzyosiowa i trzykondygnacyjna elewacja frontowa, zakończona schodkowym, trójstopniowym szczytem, ujętym w sześcioboczne neogotyckie wieżyczki z krenelażem i piramidalnymi daszkami. Smukła trójpoziomowa wieża w południowo-wschodnim rogu stoi na boniowanym i rustykowanym cokole, ma ściany dekorowane płycinami z trójlistnym zakończeniem, a blanki – rozetkami. Elewacje boczne są pięcio- i sześcioosiowe, okna piętra profilowane i mają uszate obramienia z kluczem. Wnętrze trzytraktowe zachowało ogólny układ pierwotny z dodaniem ścianek działowych[1].

Uwagi

  1. ↑ W źródle: Jana Wandalina Mniszcha, jednak właścicielem Dukli był Jerzy August.

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Barbara Potera, Dukla – ratusz [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 10 stycznia 2024 [zarchiwizowane z adresu 2025-02-21].
  2. 1 2 Dukla. Ratusz [online], fotopolska.eu [dostęp 2025-02-21] [zarchiwizowane z adresu 2025-02-21].
  3. ↑ Jan Spytek Tarnowski, Pałac w Dukli. Historia [online], duklapalac.com [dostęp 2025-02-21] [zarchiwizowane z adresu 2025-02-21].
  4. ↑ Marek Minakowski, Jan Spytek hr. Tarnowski-Męciński z Tarnowa h. Leliwa, [w:] Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2025-02-21] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-18].
  5. ↑ Joanna Figurska-Dudek, Współczesny rozwój przestrzenny podkarpackich miasteczek o średniowiecznym rodowodzie na przykładzie Dukli, [w:] Anna Martyka, Dorota Jopek (red.), Region, miasto, miasteczko. Nowe impulsy rozwojowe, Rzeszów: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, 2022, s. 14, ISBN 978-83-7934-615-8.
  6. 1 2 KBR, Tarnowscy odzyskali kamienice i ratusz w Dukli, [w:] Aktualności z gminy [online], dukla.pl, maj 2006 [zarchiwizowane z adresu 2025-02-21].
  7. ↑ Ewa Gorczyca, Pałac w Dukli wraca do Tarnowskich. Co z muzeum? [online], Nowiny, 19 stycznia 2012.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.