Rumieniak żółtobrązowy

Rumieniak żółtobrązowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	dzwonkówkowate
Rodzaj	Lulesia
Gatunek	rumieniak żółtobrązowy
Nazwa systematyczna
Lulesia popinalis (Fr.) T.J. Baroni, B.E. Lechner & N. Niveiro Index Fungorum 566: 1 (2023)

Rumieniak żółtobrązowy, lejkorumieniak żółtobrązowy (Lulesia popinalis (Fr.) T.J. Baroni, B.E. Lechner & N. Niveiro) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lulesia, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus popinalis. W 2023 r. T.J. Baroni, B.E. Lechner & N. Niveiro dokonali rewizji taksonomicznej i przenieśli go do rodzaju Lulesia^[1].

Synonimów ma ponad 30. Niektóre z nich^[2]:

• Clitocella popinalis (Fr.) Kluting, T.J. Baroni & Bergemann 2014
• Clitopilus lutetianus (E.-J. Gilbert) Noordel. & Co-David 2009
• Paxillopsis popinalis var. pallida J.E. Lange 1940
• Rhodocybe lutetiana (E.-J. Gilbert) Bon 1973
• Rhodocybe popinalis (Fr.) Singer 1951
• Rhodopaxillus popinalis (Fr.) Konrad & Maubl. 1937

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.^[3] Podawał ją dla rodzaju Rhodocybe, jest więc ona niespójna z aktualną nazwą naukową. W 2025 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała nazwę lejkorumieniak żółtobrązowy, która również jest niespójna z nazwą naukową, gdyż odnosi się do rodzaju Clitocella^[4].

Kapelusz

Średnica 2,5–9 cm. U młodych okazów kształt półkulisty, potem stożkowatowypukły, na koniec prawie rozpostarty z niskim garbkiem, czasami nieco wklęsły na środku. Brzeg silnie podwinięty, potem wyprostowany, zwykle silnie pofalowany. Kolor bardzo zmienny; od prawie białego przez kremowy, szarawy i brązowy do szarobrązowego, czasami z liliowym odcieniem. Jest częściowo higrofaniczny; w stanie wilgotnym nieprążkowany, ale silnie zmienia kolor (ciemnieje). Powierzchnia naga, czasami delikatnie oprószona lub owłosiona, często koncentrycznie strefowana nieregularnymi plamkami, z wiekiem promienista. Uszkodzona czasami czernieje^[5].

Blaszki

W liczbie 40–80 z międzyblaszkami (l=3–7), dość gęste, początkowo przyrośnięte, potem silnie zbiegające, łukowate, czasami postrzępione, wąskie, o szerokości 3–5 mm. Początkowo białoszare, potem żółtobrązowe lub szaroochrowe, u starszych okazów z różowym odcieniem. Po uszkodzeniu czernieją. Ostrza tej samej barwy^[5].

Trzon

Długość 1,5–6 cm, grubość 4–17 mm, cylindryczny, czasami zwężający się lub poszerzający ku podstawie. Powierzchnia początkowo brudnobiała, potem szarawa, czasami w dolnej części filcowata. Po uszkodzeniu czasami czernieje^[5].

Miąższ

Zapach silnie mączny, smak gorzki^[5].

Cechy mikroskopowe;

Zarodniki 4,5–8 × 3,5–6 μm, szerokoelipsoidalne, maksymalnie 12-kątne w widoku z boku. Podstawki 20–40 × 6–9 μm, 4-zarodnikowe. Cystyd brak. Strzępki skórki o szerokości 3–8 μm, inkrustowane pigmentem. Brak sprzążek^[5].

Występuje w Europie^[5] oraz w Ameryce Północnej (w kilku stanach USA)^[6]. W literaturze naukowej na terenie Polski do 2003 r. podano dwa stanowiska^[3]. Jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów^[7]. Ma status V – gatunek narażony, który prawdopodobnie w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii gatunków wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia^[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Norwegii i Holandii^[3].

Saprotrof rozwijający się na ściółce w lasach liściastych i iglastych. Owocniki pojawiają się pojedynczo lub grupkami od lata do jesieni^[6].