Roksolanki, to jest ruskie panny
 Strona tytułowa pierwszego wydania | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Język | |
| Data wydania |
1654 |
| Wydawca |
wdowa i dziedzice Franciszka Cezarego |
Roksolanki, to jest ruskie panny (oryg. Roxolanki) – poemat miłosny napisany przez Szymona Zimorowica z okazji zaślubin brata poety – Józefa Bartłomieja Zimorowica z Katarzyną Duchną Dymidecką, które odbyły się w 1629. Utwór składa się z trzech części (38 pieśni „chóru panieńskiego” oraz 31 pieśni „chóru młodzieńskiego”), odautorskiego prologu oraz lirycznego monologu Dziewosłęba (swata). Tematem Roksolanek są zarówno „rozkosze”, jak i „męki” miłości erotycznej silniejszej od śmierci.
Charakterystyka dzieła
Obok pism Szymona Szymonowica Roksolanki stanowią najwybitniejsze staropolskie dzieło reprezentujące gatunek sielanki. O kolejności pieśni decyduje założenie kompozycyjne, gdyż utwór jest turniejem poetyckim, w którym 69 osób prezentuje swoje zwierzenia. Zasadą kompozycyjną zbioru jest symetria[1]. Uczestnicy są podzieleni na trzy chóry: Pierwszy chór, panieński liczący osiemnaście panien, Wtóry chór, młodziański zawierający wiersze trzydziestu jeden młodzieńców i Trzeci chór, panieński, w którym swe wiersze prezentuje dwadzieścia panien. Występy chórów poprzedzone są przemową Dziewosłęba i dedykacją dla oblubieńców. Logika cyklu prowadzi przez różne przypadki jedności szczęścia i cierpienia, by w ostatniej pieśni przypomnieć, że świat miłości, to świat nadziei, który „śmierć wespół z prochem rozwieje”. Tom został wydany przez brata poety dopiero w 1654 roku, czyli ćwierć wieku po jego śmierci.
Oprócz wspomnianej zasady symetrii, w konstrukcji Roksolanek można odnaleźć inne koncepcje matematyczny jak złoty podział czy pentagram[1].
Utwór zostały po raz pierwszy wydany drukiem w 1654 roku przez starszego brata autora, Józefa Bartłomieja Zimorowica[2] w krakowskiej oficynie wdowy i dziedziców Franciszka Cezarego pod tytułem Roksolanki, to jest ruskie panny na wesele B. Z. z K. D.[3]
Przypisy
- 1 2 P. Stępień, Cykl jako droga do nieśmiertelności. O „Roksolankach” Szymona Zimorowica [w zbiorze:] Od Kochanowskiego do Mickiewicza. Szkice o polskim cyklu poetyckim. Red. B. Kuczera-Chachulska. Warszawa 2004.
- ↑ Radosław Grześkowiak, Młodszy brat Bartłomieja Zimorowica. Wprowadzenie do lektury Roksolanek [online], www.staropolska.pl [dostęp 2025-01-28].
- ↑ Radosław Grześkowiak, Z tekstologicznej problematyki „Roksolanek”. Przyczynek krytyczny, „Pamiętnik Literacki”, LXXXIX (2), 1998, s. 147.
Bibliografia
- Czesław Hernas: Barok. Warszawa 1973 (i wyd. nast.).
Linki zewnętrzne
- Wydania utworu w bibliotece Polona