Rybakowate

Rybakowate
Noctilionidae
J.E. Gray, 1821[1]
Ilustracja
Rybak mały (N. albiventris)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nietoperze

Podrząd

mroczkokształtne

Nadrodzina

Noctilionoidea

Rodzina

rybakowate

Typ nomenklatoryczny

Rodziny: Noctilio Linnaeus, 1766
Rodzaju: Noctilio americanus Linnaeus, 1766 (= Vespertilio leporinus Linnaeus, 1758)

Rodzaje i gatunki

Noctilio Linnaeus, 1766[18] – rybak
3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Rybakowate[19], rybaki[20] (Noctilionidae) – monotypowa rodzina ssaków z podrzędu mroczkokształtnych (Vespertilioniformes) w obrębie rzędu nietoperzy (Chiroptera).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Ameryce (od Meksyku do Argentyny)[21][22][23].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 65–100 mm, długość ogona 13–28 mm, długość ucha 22–30 mm, długość tylnej stopy 16–34 mm, długość przedramienia 54–87 mm; masa ciała 22–90 g[22][24]. Kolor futra pomarańczowo-rudy. Posiadają długie stopy z ostrymi pazurami i rozszczepioną górną wargę[20].

Tryb życia

Rybakowate żyją stadnie. Żywią się owadami, skorupiakami i niewielkimi rybami. Prowadzą głównie nocny tryb życia, lecz są obserwowane również w ciągu dnia[20].

Systematyka

Rodzinę wyodrębnił w 1821 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule zatytułowanym O naturalnym układzie zwierząt kręgowych, opublikowanym w czasopiśmie „The London Medical Repository”[1]. Rodzaj zdefiniował w 1766 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 12. wydaniu Systema Naturae, książki swojego autorstwa poświęconej systematyce zwierząt i roślin[18]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) rybak nocny (N. leporinus).

Etymologia

  • Noctilio (Noctitio, Noctileo, Noctillo): łac. nox, noctis ‘noc’; końcówka -ilio[25].
  • Celaeno (Caelano, Celano): w mitologii greckiej Kelajno (gr. Κελαινω Kelainō, łac. Celaeno) była jedną z harpii[26]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Celaeno brooksiana Leach, 1821 (= Vespertilio leporinus Linnaeus, 1758).
  • Dirias: etymologia niejasna, Miller nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Noctilio albiventer Spix, 1823 (= Noctilio albiventris Desmarest, 1818).

Podział systematyczny

Do rodziny należy jeden rodzaj rybak[19] (Noctilio) z dwoma występującymi współcześnie gatunkami[27][24][21][19]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[19] Podgatunki[22][21][24] Rozmieszczenie geograficzne[22][21][24] Podstawowe wymiary[22][24][e] Status
IUCN[28]
 Noctilio leporinus (Linnaeus, 1758) rybak nocny 3 podgatunki Indie Zachodnie, zachodni i południowy Meksyk na południe do zachodniego Ekwadoru, północno-zachodniego Peru, wschodniej Boliwii, Paragwaju, północnej Argentyny i południowej Brazylii; zakres wysokości: 0–500 m n.p.m. DC: 8,2–10 cm
DO: 2,3–2,8 cm
DP: 8,1–8,7 cm
MC: 50–90 g		  LC 
 Noctilio albiventris Desmarest, 1818 rybak mały 4 podgatunki skrajnie południowy Meksyk (stan Chiapas) na południe do wschodniego Ekwadoru, wschodniego Peru, Boliwii, Paragwaju, północno-wschodniej Argentyny i południowej Brazylii; zakres wysokości: 0–1100 m n.p.m. DC: 6,5–6,8 cm
DO: 1,3–1,6 cm
DP: 5,4–7 cm
MC: 22–42 g		  LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również wymarły gatunek z późnego miocenu dzisiejszego Peru[29]:

  • Noctilio lacrimaelunaris Czaplewski, 1996

Uwagi

  1. ↑ Typ nomenklatoryczny: Noctilio Linnaeus, 1766.
  2. ↑ Nazwa taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.
  3. 1 2 3 Niepoprawna późniejsza pisownia Noctilio Linnaeus, 1766.
  4. 1 2 Niepoprawna późniejsza pisownia Celaeno Leach, 1821.
  5. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

Przypisy

  1. 1 2 J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 299, 1821. (ang.).
  2. ↑ G.A. Goldfuss: Handbuch der Zoologie. Cz. 2. Nürnburg: Johann Leonhard Schrag, 1820, s. xx, 454. (niem.).
  3. 1 2 J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 339, 1825. (ang.).
  4. ↑ Ch.-L. Bonaparte: Iconografia della fauna italica: per le quattro classi degli animali vertebrati. T. 1. Roma: Tip. Salviucci, 1832-1841, s. tekst do ryc. 7. (wł.).
  5. ↑ R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 16. (fr.).
  6. ↑ E. Blyth: Catalogue of the Mammalia in the Museum Asiatic Society. Calcutta: Savielle & Cranenburgh, 1863, s. 29. (ang.).
  7. ↑ T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 17, 1874. (ang.).
  8. ↑ G.E. Dobson. Conspectus of the suborders, families, and genera of Chiroptera arranged according to their natural affinities. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 16 (95), s. 349, 1875. (ang.).
  9. ↑ É.L. Trouessart. Catalogue des mammifères vivants et fossiles. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 3e série. 6, s. 226, 1878. (fr.).
  10. ↑ F. Ameghino. Contribución al conocimiento de los mamiferos fósiles de la República Argentina. „Actas de la Academia Nacional de Ciencias de la República Argentina en Córdoba”. 6, s. 350, 1889. (hiszp.).
  11. ↑ L.M. Van Valen. The evolution of bats. „Evolutionary Theory”. 4, s. 105, 109, 1979. (ang.).
  12. ↑ J.M. Bechstein: Gemeinnützige Naturgeschichte Deutschlands nach allen drey Reichen: ein Handbuch zur deutlichern und vollständigern Selbstbelehrung besonders für Forstmänner, Jugendlehrer und Oekonomen. T. 1. Cz. 1. Leipizg: Bey Siegfried Lebrecht Crusius, 1801, s. 213. (niem.).
  13. ↑ F. Tiedemann: Zoologie: zu seinen Vorlesungen entworfen. Allgemeine Zoologie, Mensch und Säugthiere. Landshut: In der Weberichen Buchhandlung, 1808, s. 536. (niem.).
  14. ↑ W.E. Leach. The Characters of three new Genera of Bats without foliaceous Appendages to the Nose. „Transactions of the Linnean Society of London”. 31 (1), s. 69, 1822. (ang.).
  15. ↑ J.E. Gray. An Attempt at a division of the Family Vespertilionidae into groups. „The Zoological journal”. 2, s. 243, 1825. (ang.).
  16. ↑ H. Burmeister: Description physique de la République Argentine d’après des observations personnelles et étrangères. T. 3: Animaux vertébrés. Cz. 1: Mammifères vivants et éteints. Buenos Aires: Paul-Émile Coni, 1879, s. 82. (fr.).
  17. 1 2 G.S. Miller. Twelve new genera of bats. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 19, s. 84, 1906. (ang.).
  18. 1 2 C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 88. (łac.).
  19. 1 2 3 4 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 110. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  20. 1 2 3 K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 315–316, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  21. 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 156. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  22. 1 2 3 4 5 R. Medellín: Family Noctilionidae (Bulldog Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 410–411. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
  23. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Noctilio. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-28]. (ang.).
  24. 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 491. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  25. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 460.
  26. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 166.
  27. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-08]. (ang.).
  28. ↑ Taxonomy: Noctilio – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-08]. (ang.).
  29. ↑ N.J. Czaplewski. Opossums (Didelphidae) and bats (Noctilionidae and Molossidae) from the Late Miocene of the Amazon Basin. „Journal of Mammalogy”. 77 (1), s. 90, 1996. DOI: 10.2307/1382711. (ang.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.