Słońcówka

Słońcówka

Villa
Lioy, 1864
Słońcówka sówkówka, samica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	muchówki
Rodzina	bujankowate
Podrodzina	Exoprosopinae
Plemię	Villini
Rodzaj	słońcówka
Typ nomenklatoryczny
Anthrax abaddon Fabricius, 1794
Synonimy
Aspiloptera Kuenckel d'Herculais, 1905 HyalVilla Osten Sacken, 1886 Protepacmus Cockerell, 1916

Słońcówka^[1] (Villa) – rodzaj muchówek z rodziny bujankowatych i podrodziny Exoprosopinae. Kosmopolityczny. Larwy są pasożytami gąsienic motyli nocnych, a rzadziej larw chrząszczy z rodziny czarnuchowatych.

Muchówki o ciele długości od 5 do 17 mm. Głowa jest niemal kulista, tak szeroka lub nieco szersza od tułowia. Potylica jest dobrze wykształcona, długa, porośnięta łuskowatymi włoskami. Oczy złożone są duże, o przedzie w widoku bocznym półkolistym i o krawędzi środkowej z płytkim, kanciastym wcięciem. Często oczy złożone mają zielony połysk. Przyoczka leżą blisko tylnej krawędzi oczu złożonych na małym wzgórku przyoczkowym o różnej wysokości. U samca rozstaw oczu złożonych równy jest szerokości tegoż wzgórka. Wypukłe czoło porastają włoski sterczące oraz przylegające włoski łuskowate, często o kontrastujących barwach. Twarz porastają gęste, półwzniesione łuski wymieszane ze sztywnymi, przylegającymi włoskami. Policzki co najwyżej trochę wystają poniżej dolnej krawędzi oczu^[2]. Ryjek jest zawsze krótki^[2][3], co najwyżej trochę wystający poza zagłębienie otworu gębowego. Głaszczki szczękowe są długie i smukłe. Czułki są szeroko rozstawione, krótkie, pierwszy ich człon jest co najmniej dwukrotnie dłuższy od krótkiego członu drugiego i zaopatrzony w kępki sztywnych szczecinek^[2], zaś człon trzeci jest bulwiasty, zwieńczony krótką aristą^[2][3].

Tułów jest krótki, lekko wypukły na przedzie i wyraźnie spłaszczony z tyłu, ubarwiony głównie czarno, porośnięty włoskami i łuskami o barwie złotej do czarnej^[2]. Gęste owłosienie formuje krezę na przedzie tułowia i występuje także na jego bokach, krawędzi notopleury oraz nad skrzydłami^[2][3]. Kształt tarczki jest trójkątny. Skrzydła są duże, szerokie^[2], o grubym kolcu kostalnym i wyraźnym grzebyku na mocno rozszerzonej bazykoście^[3]. Zwykle skrzydła są przejrzyste z jasnożółtym lub brązowawym przydymieniem u nasady i wzdłuż przedniego brzegu, rzadko występuje rozleglejsze i ciemniejsze przydymienie, a wyjątkowo jasny wzór podobny temu u rodzaju Thyridanthrax^[2]. Odnóża są krótkie, wyposażone w szczecinki^[3]. Na przednich goleniach występować mogą drobne kolce^[3]. Użyłkowanie skrzydła cechuje się dwiema komórkami submarginalnymi i lekko rozszerzoną ku szczytowi komórką marginalną^[2].

Odwłok jest krótki i szeroki, tak szeroki jak tułów lub szerszy od niego. Zarys ma szeroko-owalny^[2] do prostokątnego^[3]. Na przednich krawędziach tergitów od drugiego wzwyż u większości gatunków występują przepaski z łusek lub łuskowatych włosków^[2], przy czym łatwo mogą one ulegać wytarciu^[3]. Genitalia samca mają gęste owłosienie w wierzchołkowo-grzbietowych częściach płatów nasadowych hypopygium, lekko zakrzywiony i spiczasty edeagus, położony od niego brzusznie i skierowany wierzchołkowo wyrostek edeagusa o zwykle szuflastym kształcie, trójkątne w widoku bocznym epandrium oraz dość szerokie u podstawy i silnie zwężone ku szczytowi nadprącie. Samica ma na obu bokach pokładełka szeregi prawie haczykowato zwieńczonych kolców^[2].

Owady dorosłe latają w pełnym słońcu^[3] i chętnie odwiedzają kwiaty, zwłaszcza z rodziny astrowatych, celem żerowania na nektarze. Jaja składane są do gleby. Larwy są pasożytami gąsienic motyli nocnych, a rzadziej larw chrząszczy z rodziny czarnuchowatych^[2].

Rodzaj kosmopolityczny, znany ze wszystkich krain zoogeograficznych^[2]. W Polsce reprezentowany jest przez 10 gatunków^[4] (zobacz: bujankowate Polski).

Rodzaj ten wprowadził w 1864 roku Paolo Lioy. W 1910 roku Daniel William Coquillett wyznaczył jego gatunkiem typowym Anthrax concinus, będący młodszym synonimem Anthrax abaddon^[2].

Do rodzaju tego należy ponad 280 opisanych gatunków^[5]: