Samson zabijający Filistyna

Samson zabijający Filistyna

Sansone che uccide un filisteo

Autor	Giambologna
Rodzaj	grupa rzeźbiarska
Data powstania	ok. 1562
Medium	marmur
Wymiary	209,9 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Londyn
Lokalizacja	Muzeum Wiktorii i Alberta

Samson zabijający Filistyna (wł. Sansone che uccide un filisteo) – marmurowa grupa rzeźbiarska przedstawiająca biblijnego Samsona, autorstwa renesansowego rzeźbiarza Giambologni, wykonana na zamówienie Franciszka I Medyceusza ok. 1562, znajdująca się w zbiorach Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie.

Rzeźba Samsona zabijającego Filistyna, autorstwa Giambologni, powstała na zamówienie Franciszka I Medyceusza ok. 1562 roku. Artysta przedstawił dramatyczną scenę walki Samsona z Filistynem, stanowiąca odwołanie do wydarzenia opisanego w starotestamentalnej Księdze Sędziów, rozdział 15, wersety 14–19. Giambologna stworzył rzeźbę w swoim florenckim warsztacie. Użył jednego bloku marmuru, co świadczy o niezwykłym kunszcie. Rzeźba, o wysokości 210 cm, była pierwotnie przeznaczona dla fontanny w Casino di San Marco we Florencji, co tłumaczy jej bardzo dynamiczną kompozycję. Postacie zostały ukazane spiralnie, co nadaje dziełu wrażenie ruchu i energii. Samson, jako centralna postać, dominuje nad Filistynem, ukazując swoją siłę i determinację. Filistyn, klęczący i bezbronny, wydaje się błagać o litość, co podkreśla kontrast między postaciami. Kompozycja zachęca widza do oglądania jej z różnych perspektyw, odkrywając nowe detale. Rzeźbiarz eksperymentował z układem postaci, aby wywołać wrażenie trójwymiarowości. Giambologna zastosował technikę kontrapostu, aby nadać walczącym wyraz naturalności i dynamiki. Ustawienie nóg Samsona i Filistyna podkreśla ich walkę o równowagę i dominację. Napięte mięśnie Samsona i desperacka poza Filistyna tworzą kontrast, który wzmacnia narrację. Twarz Samsona jest pełna gniewu i skupienia, co oddaje intensywność starcia. Sędzia zamachuje się szczęką osła, by zadać ostateczny cios. Twarz Filistyna ma wyraz bólu i desperacji, co wzbudza współczucie u widza. Detale mięśni i anatomii postaci świadczą o głębokiej wiedzy Giambologny o budowie ludzkiego ciała. Powierzchnia marmuru została gładko wypolerowana^[1].

Rzeźba była jednym z pierwszych dzieł Giambologny, które zyskało szerokie uznanie. Jest świadectwem jego mistrzostwa w rzeźbieniu grup figuralnych. Samson jest przykładem manieryzmu w sztuce europejskiej. Był często kopiowany i inspirował inne dzieła w okresie renesansu i później. Jego ekspresyjność wpłynęła na późniejszych artystów baroku, takich jak Bernini^[1].

Samson zabijający Filistyna został wysłany jako podarunek do Hiszpanii, gdzie umieszczono go w ogrodach Palacio de la Ribera w Valladolid. W 1623 roku rzeźba została podarowana księciu Walii, przyszłemu królowi Karolowi I, podczas jego wizyty w Hiszpanii w celu negocjacji matrymonialnych. Po przybyciu do Anglii stała się własnością księcia Buckingham, a później zmieniała właścicieli trzykrotnie. Ostatecznie, w 1954 roku, rzeźba trafiła do Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie (nr inw. A.7-1954). Jest to jedyne znaczące dzieło Giambologny, które opuściło Włochy. Rzeźba waży 1160 kg. Na przedniej stronie paska Samsona wyryty jest napis: IO ... BELGAE ...^[1].