Santolina

Santolina
Ilustracja
Santolina rosmarinifolia
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

santolina

Nazwa systematyczna
Santolina L.
Sp. Pl. 842. 1753
Typ nomenklatoryczny

Santolina chamaecyparissus L.[3]

Santolina chamaecyparissus

Santolina (Santolina L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 26 gatunków[4]. Zasięg rodzaju obejmuje zachodnią część basenu Morza Śródziemnego, zachodnią Europę po Wielką Brytanię i Niemcy na północy oraz Ukrainę i rejon Kaukazu[4]. Jako introdukowane i dziczejące gatunki z tego rodzaju rosną w różnych krajach Europy, Afryki i na obu kontynentach amerykańskich[4].

Rośliny te uprawiane są jako ozdobne (najbardziej popularna jest santolina cyprysikowata S. chamaecyparissus, której okazy uprawiane są prawdopodobnie klonem pierwotnie jednej rośliny)[5], także w Polsce[6][7]. Santolina rozmarynolistna S. rosmarinifolia wykorzystywana bywa lokalnie jako roślina przyprawowa. W przeszłości rośliny te wykorzystywano jako aromatyzujące i zabezpieczające ubrania przed owadami[5].

Morfologia

Santolina pinnata
Pokrój
Silnie aromatyczne krzewy o pędach ścielących się i podnoszących oraz wzniesionych[8], zwykle srebrzyście lub szaro owłosionych[5][8].
Liście
Skrętoległe, pierzastoklapowane z ciasno ułożonymi odcinkami, owłosione[8].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki kwiatowe umieszczone pojedynczo na szczytach wzniesionych gałązek. Listki okrywy ułożone są w kilku rzędach, przy czym dolne są krótsze od górnych. Dno koszyczka jest lekko wypukłe, z łuseczkowatymi plewinkami. Kwiaty w koszyczku są zwykle obupłciowe, wszystkie są rurkowate z koroną żółtą do białawej, zwieńczoną 5 łatkami. Rurka korony zwykle jest ścieśniona i często oskrzydlona. Łącznik w główce pręcika ma koniec lancetowaty i płaski. Słupek zakończony jest dwoma nitkowatymi ramionami ze znamieniem w postaci dwóch linii na ramionach[8].
Owoce
Wydłużone i trój- lub pięciokanciaste niełupki, gładkie i pozbawione puchu kielichowego[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Santolininae, plemienia Anthemideae, podrodziny Asteroideae i rodziny astrowatych Asteraceae[9].

Wykaz gatunków[4][6]
  • Santolina africana Jord. & Fourr.
  • Santolina ageratifolia Asso
  • Santolina benthamiana Jord. & Fourr.
  • Santolina canescens Lag.
  • Santolina chamaecyparissus L. – santolina cyprysikowata
  • Santolina corsica Jord. & Fourr.
  • Santolina decumbens Mill.
  • Santolina elegans Boiss. ex DC.
  • Santolina ericoides Poir.
  • Santolina etrusca (Lacaita) Marchi & D'Amato
  • Santolina impressa Hoffmanns. & Link
  • Santolina insularis (Gennari ex Fiori) Arrigoni
  • Santolina ligustica Arrigoni
  • Santolina magonica (O.Bolòs, Molin. & P.Monts.) Romo
  • Santolina melidensis (Rodr.Oubiña & S.Ortiz) Rodr.Oubiña & S.Ortiz
  • Santolina neapolitana Jord. & Fourr.
  • Santolina oblongifolia Boiss. – santolina długolistna
  • Santolina orocarpetana Riv.-Guerra
  • Santolina pectinata Lag.
  • Santolina pinnata Viv.
  • Santolina rosmarinifolia L. – santolina rozmarynolistna
  • Santolina semidentata Hoffmanns. & Link
  • Santolina vedranensis (O.Bolòs & Vigo) L.Sáez, M.Serrano, S.Ortiz & R.Carbajal
  • Santolina villosa Mill.
  • Santolina virens Mill.
  • Santolina viscosa Lag.

Zastosowanie i uprawa

Niektóre gatunki ze względu na swoje aromatycznie pachnące liście i srebrzyste ubarwienie są uprawiane jako rośliny ozdobne. W polskich warunkach nie są w pełni odporne na mróz (strefy mrozoodporności 7–10[10]), dlatego zwłaszcza w centrum i na wschodzie uprawiane są jako rośliny jednoroczne. Wymagają słonecznego stanowiska i przepuszczalnego podłoża. Rozmnaża się je z sadzonek.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-05].
  4. 1 2 3 4 Santolina L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-16].
  5. 1 2 3 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 824, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. 1 2 Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 23. ISBN 978-83-925110-5-2.
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 160, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. 1 2 3 4 5 Peter Sell, Gina Murrell, Flora of Great Britain, Ireland, Isle of Man, and the Channel Islands, Cambridge, Eng. 1996, s. 469, ISBN 978-1-107-08892-4, OCLC 864938363.
  9. ↑ Genus Santolina L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-01-16].
  10. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.