Sarcze (jezioro na Pojezierzu Wałeckim)
 Plaża na wschodnim brzegu jeziora. | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Wysokość lustra |
77,2-75,5 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
45,0-53,9 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Objętość |
1907,4 tys. m³ |
Położenie na mapie Trzcianki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego  | |
Położenie na mapie gminy Trzcianka _location_map.png) | |
 53°03′27″N 16°27′11″E/53,057500 16,453056 | |
Sarcze – jezioro w woj. wielkopolskim, w pow. czarnkowsko-trzcianeckim, w granicach administracyjnych miasta Trzcianka, leżące na terenie Pojezierza Wałeckiego[2][3].
Hydronimia
Pierwotnie jezioro znajdowało się w granicach Wielkopolski i nosiło nazwę Szarcz. Zapis z 1532 odnotowuje nazwę "Sarcz", a falsyfikat z połowy XVI wieku dokumentu z datą 1343 również wymienia "Szarcz" w swojej treści. Po rozbiorach Polski nazwa została zgermanizowana i pod koniec XVIII wieku jezioro nazywano po niemiecku "Zasker See", którą nosiła do upadku III Rzeszy w 1945[4][5].
Polską nazwę Sarcz wprowadzono urzędowo w 1949 r.[6]. Nazwa Sarcz została potwierdzona w 2006 r. przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF)[7]. W różnych publikacjach jezioro to występuje pod nazwą Jezioro Miejskie[1][8] lub Sarcz[1].
Historia
W XVI wieku jezioro znajdowało się w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. Od średniowiecza jego właścicielami byli Czarnkowscy herbu Nałęcz III[4].
W dokumencie z 1343 znanym z falsyfikatu sporządzonego w połowie XVI wieku król polski Kazimierz III Wielki nadał kasztelanowi nakielskiemu Sędziwojowi z Czarnkowa miasto Czarnków wraz z okolicznymi wsiami oraz z 4 jeziorami, wśród których odnotowano m.in. jezioro Szarcz. W 1532 kasztelan przemęcki Sędziwój Czarnkowski w podziale puszcz i jezior z bratem kasztelanem bydgoskim Maciejem Czarnkowskim, otrzymał m.in. jezioro Szarcz, wymienione wśród jezior większych, na których wówczas łowiono ryby niewodem[4].
Opis
Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 45,0 ha[8] przez 51,1 ha[3][9] do 53,90 ha[1]. Zwierciadło wody położone jest na wysokości 77,2 m n.p.m.[1][8] lub 75,5 m n.p.m.[9]. Średnia głębokość jeziora wynosi 3,7 m[1][3][9], natomiast głębokość maksymalna 7,2 m[1][3][9].
W oparciu o badania przeprowadzone w 2004 roku jezioro zaliczono do III klasy czystości i III kategorii podatności na degradację[3]. W 1999 roku wody jeziora zaliczono do III klasy czystości[3][8].
Jezioro jest zaliczane do ciągu jezior biegnących od Trzcianki w kierunku wsi Smolarnia.
Po obu stronach brzegu znajdują się ośrodki wczasowe, parkingi i pola namiotowe. Czynne są dwie plaże, nazywane starą i nową – obydwie strzeżone w sezonie letnim. W pobliżu plaż działają sklepiki, punkty gastronomiczne i parkingi. W 2013 oddano do użytku Park Ryb Słodkowodnych.
Na wodach jeziora rozgrywane są mistrzostwa w sportach motorowodnych oraz regaty żeglarskie.
Bibliografia
- Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), zeszyt 2, hasło „Sarcz”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 311.
Linki zewnętrzne
- Sarcz, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Mazurek, Stanisław (red.): Atlas jezior województwa pilskiego. Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Pile; Państwowe Gospodarstwo Rybackie w Oleśnicy, [1983], s. 24, 315.
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 81. ISBN 83-01-12479-2.
- 1 2 3 4 5 6 Monitoring jezior i zbiorników wodnych. s. 3-4. [dostęp 2009-04-19].
- 1 2 3 Gąsiorowski 2003 ↓, s. 311.
- ↑ Arkusz 2964 Schönlanke. W: Topografische Karten (Meßtischblätter) 1:25 000. Das Reichsamt für Landesaufnahme, 1935.
- ↑ Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 17 września 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 76, poz. 947)
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 306, ISBN 83-239-9607-5.
- 1 2 3 4 Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 213. ISBN 83-232-1732-7.
- 1 2 3 4 według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 213. ISBN 83-232-1732-7.