Schenectady
 State Street (2008) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stan | |||||
| Hrabstwo | |||||
| Data założenia |
1661[1] | ||||
| Prawa miejskie |
1798[1] | ||||
| Zarządzający |
Gary McCarthy↗ | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
518 | ||||
| Kod pocztowy |
12301–12309 | ||||
Położenie na mapie stanu Nowy Jork  | |||||
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych  | |||||
 42°48′N 73°56′W/42,800000 -73,933333 | |||||
| Strona internetowa | |||||
Schenectady – miasto w Stanach Zjednoczonych, we wschodniej części stanu Nowy Jork, ośrodek administracyjny hrabstwa Schenectady, położone nad rzeką Mohawk, w zespole miejskim Albany–Schenectady–Troy[2]. W 2020 roku liczyło 67 047 mieszkańców[3]. W mieście rozwinął się przemysł elektrotechniczny, elektroniczny oraz chemiczny[1].
Historia
Osada została założona w 1661 roku przez holenderskich osadników (Nowe Niderlandy). Jej nazwa pochodzi od zwrotu oznaczającego miejsce „za sosnowymi równinami”, którego Indianie z plemienia Mohawk używali pierwotnie w odniesieniu do innej pobliskiej osady holenderskiej – Fort Oranje (w miejscu obecnego Albany)[a][4]. W 1690 roku, podczas wojny króla Wilhelma oddziały francuskie i indiańskie dokonały masakry mieszkańców Schenectady i niemal doszczętnie zniszczyły miejscowość. W XVIII wieku miał miejsce napływ angielskich osadników, którzy ufortyfikowali osadę[2]. W 1795 roku został założony uniwersytet wraz z ogrodem botanicznym[1]. Formalne założenie miasta nastąpiło w 1798 roku[2].
Schenectady znajdowało się pierwotnie na krańcu szlaku lądowego prowadzącego z miasta Albany, którym przenoszono łodzie, omijając w ten sposób wodospady na rzece Mohawk. Szlak funkcjonował do 1825 roku, kiedy to swobodną żeglugę w górę rzeki umożliwił nowo wybudowany Erie Canal. W 1831 roku oba miasta połączyła linia kolejowa Mohawk and Hudson Railroad[2].
W 1848 roku w mieście otwarto zakład produkcji lokomotyw Schenectady Locomotive Works. W 1901 roku w wyniku połączeniu z kilkoma mniejszymi zakładami dał on początek przedsiębiorstwu American Locomotive Company (ALCO), które stało się drugim co do wielkości producentem parowozów w Stanach Zjednoczonych (po Baldwin Locomotive Works). W Schenectady mieściła się jego siedziba. Zakład produkcyjny zakończył działalność, a spółka uległa likwidacji, w 1969 roku[5][6].
W 1886 roku Thomas Edison przeniósł tutaj z Nowego Jorku należący do niego zakład elektromaszynowy Edison Machine Works, który w 1892 roku dał początek konglomeratowi General Electric (GE). Na przestrzeni lat GE otworzyło w mieście różnorakie zakłady produkcyjne oraz badawczo-rozwojowe[2], w szczytowym okresie zatrudniając tu ponad 30 000 osób. Przez wiele lat miasto pozostawało siedzibą tego przedsiębiorstwa. GE kontynuuje działalność na terenie miasta do dnia dzisiejszego, aczkolwiek na dużo mniejszą skalę[7][8].
Ze względu na obecność wymienionych wyżej przedsiębiorstw Schenectady nosiło niegdyś przydomek „miasta, które oświetla i przewozi świat” (the city that lights and hauls the world)[4][5]. Wraz z zanikiem przemysłu w drugiej połowie XX wieku i związanej z tym utratą miejsc pracy liczba ludności miasta spadła o niemal 1/3 względem 1950 roku (wówczas 92 061)[4].
Galeria
Zakład badawczo-rozwojowy, dawniej siedziba, General Electric
Zakład produkcji lokomotyw ALCO na pocztówce z lat 20. XX wieku
Plan miasta z 1882 roku
Uwagi
- ↑ Inna rozpowszechniona teoria głosi, że Mohawkowie nazywali tak swoją własną osadę (taką wersję podaje Encyklopedia Britannica[2]), jednak oficjalna strona poświęcona historii miasta wskazuje tę wersję jako błędną[4].
Przypisy
- 1 2 3 4 Schenectady, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2025-03-23].
- 1 2 3 4 5 Schenectady, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2024-02-21] (ang.).
- ↑ Schenectady city, Schenectady County, New York. U.S. Census Bureau. [dostęp 2024-02-21]. (ang.).
- 1 2 3 General History: Settlement to 1960. Schenectady, New York. [dostęp 2024-02-21]. (ang.).
- 1 2 ALCo Site. The Historical Marker Database. [dostęp 2024-02-21]. (ang.).
- ↑ American Locomotive Company. Science Museum Group. [dostęp 2024-02-21]. (ang.).
- ↑ Megan Carpentier: When General Electric jobs left Schenectady so did a way of life. The Guardian, 2016-11-06. [dostęp 2024-02-21]. (ang.).
- ↑ Will Levith: How The General Electric Company Changed Schenectady—And Everything In Its Wake—Forever. Saratoga Living. [dostęp 2024-02-21]. (ang.).