Sen na jawie (obraz Dantego Gabriela Rossettiego)

Sen na jawie

The Day Dream

Autor	Dante Gabriel Rossetti
Data powstania	1880
Medium	olej na płótnie
Wymiary	92,7 × 158,7 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Londyn
Lokalizacja	Muzeum Wiktorii i Alberta

Sen na jawie (Portret Jane Morris) (ang. The Day Dream) – obraz olejny należącego do grupy prerafaelitów malarza Dantego Gabriela Rossettiego, namalowany w 1880 r. Zleceniodawcą był Constantine Alexander Ionides, który zakupił płótno za 700 funtów. Obecnie dzieło znajduje się w Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie.

Artysta przedstawił postać pięknej, wyidealizowanej kobiety siedzącej pośród zieleni. Do obrazu pozowała wielokrotna modelka Rossettiego Jane Morriss, żona przyjaciela malarza Williama Morrisa. Parę łączył długi i burzliwy romans, który doprowadził do zerwania przyjaźni pomiędzy artystami. Jane Morriss ukazana została w powłóczystej, zielonej sukni, dzięki czemu jej postać wtapia się w otaczającą roślinność. Jej prawa ręka lekko obejmuje gałąź kwitnącego krzewu, na kolanach ma otwartą książkę, na której trzyma półotwartą dłoń z kwiatem kapryfolium. Kobieta jest zamyślona i melancholijna, robi wrażenie nieobecnej.

Obraz ma zwartą i ciasną kompozycję, niemal wszystkie wolne miejsca wypełnione zostały bujną roślinnością. Uzupełnieniem płótna jest masywna rama, na której Rossetti umieścił tabliczkę z sonetem własnego autorstwa, opisującym sen na jawie bohatera tracącego poczucie rzeczywistości.

Obraz Sen na jawie może być odbierany jako alegoria natury, wiosny lub kobiecej urody, jednak wielu krytyków dostrzega w nim przekaz erotyczny^[1]. W czasie, gdy powstawał obraz, malarza łączyło z modelką gorące uczucie, które zapewne symbolizują pachnące kwiaty wiciokrzewu. Roślina wydaje jednak trujące owoce, co z kolei może nawiązywać do motywu zakazanej miłości.

Charakterystyczne dłonie modelki o nadnaturalnie długich i cienkich palcach świadczą o fascynacji malarza Moną Lisą Leonarda da Vinci i portretami kobiet Rafaela. Natomiast otwarta książka leżąca na kolanach Jane Morris odnosi się do Nowego życia Dantego Alighieri.

Obraz pierwotnie miał się nazywać Vanna lub Monna Primavera, jednak malarz zrezygnował z literackich odniesień decydując się na obecny tytuł.

• Gabriele Crepaldi: Rossetti i prerafaelici. Warszawa: Rzeczpospolita, 2006, s. 96-97. ISBN 978-83-60688-07-6.

• The Rossetti Archive. [dostęp 2010-07-29]. (ang.).
• Opis obrazu na stronie V&A Images. [dostęp 2010-07-29]. (ang.).