Shenzhen

Shenzhen
深圳
Ilustracja
Państwo

 Chiny

Prowincja

Guangdong

Data założenia

1979

Zarządzający

Chen Rugui↗

Powierzchnia

1997,47 km²

Wysokość

25 m n.p.m.

Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość


17 560 000[1]
8800 os./km²

Nr kierunkowy

0755

Kod pocztowy

518000

Tablice rejestracyjne

粤B

Plan Shenzhen
Położenie na mapie Guangdongu
Mapa konturowa Guangdongu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Shenzhen”
Położenie na mapie Chin
Mapa konturowa Chin, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Shenzhen”
Ziemia22°32′30″N 114°03′15″E/22,541667 114,054167
Strona internetowa
Dystrykt Luohu

Shenzhen (chiń. 深圳; pinyin: Shēnzhèn; wymowaⓘ [ʂə́ntʂə̂n]) – miasto w południowo-wschodnich Chinach, w prowincji Guangdong, bezpośrednio graniczące z Hongkongiem, liczące ponad 17 milionów mieszkańców i stanowiące część około 100-milionowej metropolii Delta Rzeki Perłowej, które w 1979 roku było jeszcze miasteczkiem z 30 tysięczną ludnością[2].

Geografia i klimat

Shenzhen od strony zachodniej leży nad deltą Rzeki Perłowej, zaś od wschodu styka się z zatoką Daya i Morzem Południowochińskim. Od strony północnej graniczy z prefekturami miejskimi Dongguan i Huizhou, zaś od południa graniczy z Hongkongiem oraz z zatokami Shenzhen oraz Mirs. Najwyższy szczyt aglomeracji góra Wutong o wysokości ponad 900 m n.p.m. znajduje się w Parku Narodowym o tej samej nazwie[3], zaś drugi pod względem wysokości szczyt o wysokości ponad 800 m n.p.m. znajduje się na półwyspie Depang[4]. Pod jurysdykcją Shenzhen znajduje się też kilka wysp m.in. wyspa Nei Lingding.

Średnia temperatura i opady dla Shenzhen (okres 30 letni)
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 19,6 19,8 22,5 26,2 29,3 31,2 32,2 32,0 31,1 28,9 25,1 21,5 26,6
Średnie temperatury w nocy [°C] 11,6 12,7 15,9 19,9 23,1 25,1 25,7 25,5 24,3 21,5 17,0 13,0 19,6
Opady [mm] 30 44 67 174 238 296 339 368 238 99 37 34 164
Średnia liczba dni z opadami 6 9 10 12 16 18 17 18 15 7 5 5 138
Źródło: Światowa Organizacja Meteorologiczna[5]

Podział administracyjny

Piesze przejście graniczne nad rzeką Sham Chun do Hongkongu

Shenzhen składa się z 10 dzielnic o łącznej powierzchni 1997,47 km². W dzielnicy Futian mieści się ratusz, zaś przylegająca do Hongkongu dzielnica Luohu jest centrum finansowym, handlowym i informacyjnym miasta[6]. Nanshan jest miejscem koncentracji przemysłu zaawansowanych technologii. Port w Yantian jest drugim co do wielkości głębokim terminalem kontenerowym w Chinach i trzecim co do wielkości na świecie[7]. Do pobliskiego Hongkongu można dostać się przez liczne przejścia graniczne (kolejowe, drogowe, morskie i piesze)[8].

Podział miasta Shenzhen[9]
Longhua
Pingshan
Guangming
Dapeng
Nazwa dzielnicy Populacja
(2017)		 Powierzchnia
(km²)		 Gęstość zaludnienia
(/km²)
Luohu (罗湖区)1 027 20078,7513 044
Futian (福田区)1 561 20078,6619 847
Nanshan (南山区)1 424 600187,537597
Yantian (盐田区)237 20074,993163
Bao’an (宝安区)3 149 000396,617940
Longgang (龙岗区)2 278 900388,225870
Guangming (光明区)596 800155,443839
Longhua (龙华区)1 600 300175,589114
Pingshan (坪山区)428 800166,312578
Dapeng (大鹏新区)146 100295,38495
Razem12 450 1001997,476 233

Demografia

Strefa piesza Dongmen

Na początku 2019 roku Shenzhen posiadało 13 026 600 mieszkańców[10], a w 2020 ilość mieszkańców wniosła 17 560 000[1].

Ludność Shenzhen od 1980 roku[11].
Rok Populacja +/−
198059 000–
1985193 000+227%
1990875 000+353%
19952 394 000+174%
20006 550 000+174%
20058 409 000+28%
201010 223 000+22%
201511 275 000+10%
201813 026 600+16%

Historia

Wczesna historia

Rozbudowa Futian CBD w 1998 roku

Pierwsze ślady osadnictwa w Shenzhen pochodzą z połowy epoki neolitu, zaś tereny wchodzące w skład dzisiejszej aglomeracji zostały włączone do Chin w 214 roku p.n.e. przez pierwszego cesarza Qin Shi Huang[9]. W IV wieku n.e. zostało założone hrabstwo Dongguan, z siedzibą gubernatora w Nantou, znajdującego się na terenie dzisiejszego dystryktu Nanshan[12]. Z czasów dynastii Ming do dnia dzisiejszego zachowały się fragmenty muru obronnego wraz z południową bramą w Nantou[13] oraz forteca Dapeng, pochodzące z końca XIV wieku, zbudowane w celu ochrony przez japońskimi piratami[14]. Najwcześniejsze zapiski o Shenzhen pochodzą z 1410 roku[10]. Po przegraniu przez Chiny wojen opiumiowych w połowie XIX wieku, rejon obecnego Shenzhen stał się obszarem granicznym z Hongkongiem, nowo powstałą kolonią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii. Od 1910 roku przez rejon dzisiejszej aglomeracji zaczęła działać pierwsza linia kolejowa, prowadząca z Kantonu do stacji Kowloon w Hongkongu, której jedną ze stacji jest obecny dworzec centralny[15]. W czasie II wojny światowej Nantou znajdowało się pod okupacją Cesarstwa Wielkiej Japonii[16]. W 1953 roku do miasteczka Shenzhen przeniosły się władze nowo utworzonego hrabstwa Bao’an[9].

1979 rok – XXI wiek

Shenzhen otrzymało uprawnienia miasta na prawach prefektury 23 stycznia 1979 roku[17]. 16 maja 1980 roku w mieście powstała pierwsza w Chinach specjalna strefa ekonomiczna[18]. W marcu 1981 roku Shenzhen stało się miastem na poziomie sub-prowincjonalnym (pod bezpośrednim zarządem władz prowincji)[19]. 1 grudnia 1990 roku została założona Giełda Papierów Wartościowych w Shenzhen[20]. W październiku 1991 roku otwarto port lotniczy Shenzhen Bao’an[21]. Pod koniec 2004 roku oddano do użytku pierwsze linie metra[22]. W 2008 roku Shenzhen zostało członkiem Sieci Miast Kreatywnych UNESCO[23]. W czerwcu 2010 roku w Narodowym Centrum Obliczeniowym zainstalowano superkomputer Nebulae, który w momencie oddania był drugim pod względem szybkości superkomputerem świata[24]. Na początku lipca 2010 roku specjalna strefa ekonomiczna została rozciągnięta na całą aglomerację[25]. Miasto było gospodarzem Letniej Uniwersjady w 2011 roku, w której udział wzięło ponad 10 tysięcy sportowców ze 152 krajów[26]. W 2019 roku Shenzhen było trzecim w kolejności po Pekinie i Szanghaju miastem w Chinach pod względem przychodu PKB[27].

Panorama Shenzhen (Futian CBD i ratusz – Civic Center)
Panorama Shenzhen (Futian CBD i ratusz – Civic Center)

Gospodarka

Giełda Papierów Wartościowych

Według rankingu konkurencyjności globalnych centrów finansowych (GFCI) ogłoszonego 26 marca 2020 roku Shenzhen zajmował 11. miejsce na świecie[28]. W 2019 roku przychód PKB Shenzhen wyniósł ponad 2,69 biliona CNY, co stanowiło trzeci pod tym względem wynik na kontynentalnych Chinach[27]. W 2019 roku sektor usług odpowiadał za 58,8% przychodu PKB miasta, zaś za 42,2% pozostałe sektory gospodarki (41,1% – sektor przemysłowy i 0,1% sektor odpowiadający łącznie za rolnictwo, leśnictwo, hodowle zwierząt i rybołówstwo)[19]. Centralny Dystrykt Biznesowy (CBD) ulokowany w dzielnicy Futian, o powierzchni 6,07 km², z przychodem PKB w latach 2015–2016 w wysokości około 262 miliardów CNY, przyczynił się do 14,98% przychodu całej aglomeracji[29]. W powyższym okresie był on najbardziej wartościowym CBD w kraju pod względem płatności podatkowych[29]. W 1980 roku w Shenzhen utworzono pierwszą w Chinach specjalną strefę ekonomiczną[18]. Do połowy 2010 roku obejmowała ona cztery dystrykty tj. Nanshan, Futian, Luohu i Yantian, zaś 1 lipca 2010 roku została rozciągnięta na całą aglomerację[25]. Łączne obroty ładunkowe portu w Shenzhen w 2018 roku wyniosły 27,7 miliona TEU, co stawiało go na trzecim miejscu na świecie pod względem wielkości przeładunku kontenerowego[7].

Całkowita wartość Giełdy Papierów Wartościowych w Shenzhen w 2019 roku osiągnęła wartość 23,7 biliona CNY, zaś liczba spółek notowanych na giełdzie wzrosła do 2205[30]. W Shenzhen na początku 2020 roku siedzibę miało 396 spółek notowanych na giełdzie, o całkowitej wartości rynkowej 12,1 biliona CNY, co stanowiło najlepszy po Pekinie wynik w kraju[31]. Na opublikowanej w 2019 roku liście największych firm na świecie „Fortune Global 500” znajdowało się siedem firm, które miało siedzibę w Shenzhen[32], w tym Huawei Technologies Co., Ltd., która na początku 2019 roku była drugim pod względem wielkości producentem smartfonów na świecie[33] oraz Tencent Holdings Limited, która w 2019 roku była drugą pod względem wielkości spółką internetową w Chinach[34]. Ponadto w 2018 roku 280 firm z listy „Fortune Global 500” przeprowadziło bezpośrednie inwestycje w mieście[35].

W 2018 roku Shenzhen był na czwartym miejscu w kraju pod względem ilości zamożnych rodzin, w mieście było około 170 000 gospodarstw domowych posiadających aktywa powyżej 6 milionów CNY[36].

Transport

Transport kolejowy

Północny dworzec kolejowy

Wszystkie dworce kolejowe w Shenzhen m.in. centralny, południowy, północny, wschodni, Futian i Pingshan obsłużyły w 2019 roku ponad 87 milionów pasażerów[37]. Z powyższych dworców kursują pociągi kolei dużej prędkości do Hongkongu, a także w kierunku Kantonu i Xiamen do różnych lokalizacji w kraju[38].

Transport lotniczy

Port lotniczy Shenzhen Bao’an

W odległości 35 km od centrum miasta, na wybrzeżu delty Rzeki Perłowej, znajduje się Port lotniczy Shenzhen, z którego w 2019 roku skorzystało około 53 mln pasażerów, co stawia tutejsze lotnisko na piątym miejscu w kraju pod względem ilości obsłużonych osób[39].

Transport drogowy

Najważniejsze drogi w Shenzhen:

  • autostrada G15 – biegnąca od Shenyang, wzdłuż wybrzeża Chin do Haikou (tunel pod Cieśniną Hajnańską w budowie);
  • autostrada G94 – rozpoczynająca się w centrum Futian (niedaleko granicy z Hongkongiem), biegnąca naokoło delty Rzeki Perłowej, przez Kanton do Makau;
  • autostrada G25 – biegnąca z Shenzhen do Changchun;
  • autostrada G205 – biegnąca z Shenzhen do Qinhuangdao;
  • droga ekspresowa S3 – biegnąca wzdłuż wybrzeża delty Rzeki Perłowej do Kantonu;
  • droga ekspresowa Yanba – biegnąca wzdłuż zatoki Mirs i przecinająca półwysep Dapeng;
  • zewnętrzna ekspresowa obwodnica (Shenzhen Outer Ring Expressway) – będąca na początku 2020 roku w trakcie budowy, rozpoczynająca się z zachodniej strony na S3 i kończąca ze wschodniej strony na Yanba, która ma połączyć 10 dróg ekspresowych i 8 autostrad, o długości 93 km (w tym 76 km na terenie Shenzhen), mająca mieć na swojej trasie 61 mostów, 12 tuneli i 15 węzłów[40].

Transport publiczny

Elektryczne autobusy marki BYD

W grudniu 2019 roku z transportu publicznego w Shenzhen korzystało dziennie średnio 11,27 mln pasażerów, w tym:

  • autobusy: 4,22 mln
  • taksówki: 1,11 mln
  • metro: 5,91 mln
  • tramwaje: 32 tysiące[37].

W marcu 2020 roku system metra w Shenzhen miał długość 303 km i w 2019 roku był czwartą, po Pekinie, Szanghaju i Kantonie tego typu siecią w Chinach pod względem ilości obsłużonych pasażerów[41]. Z 8 linii metra w 2019 roku korzystało dziennie średnio 5,53 mln pasażerów[41].

Shenzhen pod koniec 2017 roku zostało pierwszym miastem na świecie, w którym wszystkie miejskie autobusy tj. 16 359, były napędzane energią elektryczną[42]. W grudniu 2019 roku obsługiwały one 933 linie autobusowe[43]. We wrześniu 2019 roku władze miejskie ogłosiły, że wszystkie działające w mieście taksówki w liczbie 20 689, posiadają napęd elektryczny[44].

W dystrykcie Longhua od 2017 roku działają 2 linie tramwajowe o łącznej długości 11,7 km i obsługujące 20 przystanków (w tym 7 współdzielą)[45].

Transport wodny

W 2016 roku otwarto nowy międzynarodowy terminal portowy Shekou w dystrykcie Nanshan, do którego mogą zawijać największe wycieczkowce, a także skąd odchodzą promy do Makau, Zhuhai i Hongkongu[46]. Przy porcie lotniczym Shenzhen także znajduje się terminal promowy, skąd odpływają statki do powyższych lokalizacji i dodatkowo do Zhongshan[47]. Ponadto kursują statki pomiędzy dystryktami Yantian i Dapeng[48].

Najwyższe budynki

Wieżowiec KK100

W Shenzhen pod koniec marca 2020 roku znajdowało się 287 budynków których wysokość przekraczała 150 metrów[49].

Miejsce Nazwy najwyższych budynków Wysokość
(m)		 Rok ukończenia
1Ping An Finance Center5992017[50]
2KK1004412011[51]
3China Resources Tower3922018[52]
4Shun Hing Square3841996[53]
5Hanking Center3592018[54]
6One Shenzhen Bay Tower 73412018[55]
7Shimao Qianhai Project Tower 13302020[56]
8Hon Kwok City Center3302017[57]
9Baoneng Center3272018[58]
10East Pacific Center Center Tower A3062013[59]

Kultura

Hala koncertowa Shenzhen

W mieście znajduje się szereg muzeów[60], z Muzeum Shenzhen na czele, które funkcjonuje w trzech budynkach o łącznej powierzchni ponad 50 tysięcy m²[61].

W 2007 roku wybudowano nową Halę koncertową Shenzhen, zaprojektowaną przez japońskiego architekta Arata Isozaki, w skład której wchodzą sala symfoniczna o pojemności 1680 widzów oraz studio teatralne o pojemności do 580 widzów[62]. W tym samym roku oddano do użytku Teatr Shenzhen Poly o pojemności 1500 widzów[63]. Ponadto w Teatrze Wielkim w Shenzhen od 2011 roku działa orkiestra symfoniczna[64].

W mieście znajduje się Biblioteka Shenzhen, mieszcząca się w budynku o powierzchni użytkowej 49 589 m², która w marcu 2020 roku posiadała 2500 miejsc siedzących dla czytelników, zaś zbiór biblioteki liczył około 2,5 miliona woluminów[65]. Ponadto miasto realizuje plan budowy sieci bibliotek w ramach projektu „Miasto bibliotek”, do końca 2016 roku władze wybudowały 627 bibliotek publicznych (w tym 3 o statusie miejskim, 8 obejmujących granice dystryktu oraz 616 lokalnych), zaś łączna kolekcja we wszystkich bibliotekach publicznych wyniosła 28 milionów pozycji[66].

Szkolnictwo wyższe

Południowy Uniwersytet Nauki i Technologii

Pod koniec 2019 roku na 13 wyższych uczelniach w Shenzhen studiowało około 100 tysięcy osób[67].

  • Uniwersytet Shenzhen (SZU, 深圳大学,深大, lub 深圳大學) (zał. w 1983 roku)
  • Politechnika Shenzhen (深圳职业技术学院) (zał. w 1993 roku)
  • Chiński Uniwersytet Hongkongu w Shenzhen (香港中文大學 (深圳))
  • Południowy Uniwersytet Nauki i Technologii (南方科技大学)
  • Uniwersytet Technologiczny Shenzhen (深圳技术大学)
  • Wyższa Szkoła Ekonomii i Zarządzania Antai Szanghajskiego Uniwersytetu Jiao Ton MBA Shenzhen (安泰经管学院)
  • Wyższa Szkoła Biznesu HSBC po patronatem Uniwersytetu Pekińskiego (北大汇丰商学院)
  • Instytut Technologii Informacyjnej Shenzhen (深圳信息职业技术学院)
  • Instytut Zaawansowanej Technologii Shenzhen Chińskiej Akademii Nauk (中国科学院深圳先进技术研究所)
  • Instytut Badawczy Shenzhen Uniwersytetu Pekińskiego (北京大学深圳研究生院)
  • Instytut Badawczy Shenzhen Uniwersytetu Tsinghua i Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley (清华-伯克利深圳学院)
  • Instytut Badawczy Shenzhen Instytutu Technologicznego w Harbinie (哈尔滨工业大学深圳校区)
  • Uniwersytet Otwarty Shenzhen (深圳广播电视大学)

Atrakcje i parki

Forteca Dapeng
  • Forteca Dapeng (wybudowana w 1394 roku)[14];
  • Południowa brama w dzielnicy Nanshan (pozostałość murów obronnych z 1394)[13];
  • góra Wutong (punkt widokowy na najwyższym szczycie w aglomeracji Shenzhen)[3];
  • park rozrywki Window of the World (m.in. 108 metrowa replika Wieży Eiffla);
  • Splendid China Folk Village (jeden z największych parków miniatur na świecie przedstawiających 100 największych atrakcji turystycznych w Chinach oraz skansen składający się z 25 wiosek ukazujących kulturę mniejszości narodowych w Chinach)[68];
  • Ogród botaniczny Xianhu (ponad 12 tysięcy gatunków roślin)[69];
  • Park Honghu (posiadający największą plantację lotosu w południowych Chinach)[70].

Sport

Centrum sportowe w zatoce Shenzhen

Shenzhen było gospodarzem wielu międzynarodowych imprez sportowych m.in.:

Od 2013 roku odbywa się w mieście Shenzhen Open rosyjsk kobiecy turniej tenisowy zaliczany do kategorii Women’s Tennis Association. Ponadto w mieście odbywa się bieg maratoński, który otrzymał w 2019 roku certyfikat IAAF Road Race Gold[71], zaś udział w nim wzięło ponad 30 tysięcy biegaczy (w tym 15 na dystansie półmaratonu)[72].

W mieście swoją siedzibę mają następujące kluby sportowe:

Przed Letnią Uniwersjadą w 2011 roku oddano do użytku szereg obiektów sportowych m.in.

  • Centrum sportowe Universiade (w skład którego wchodzi stadion na 60 tysięcy osób, Arena Dayun sportowa na 18 tysięcy osób oraz basen spełniający najnowsze wymogi Światowej Federacji Pływackiej)[73];
  • Centrum sportowe w zatoce Shenzhen (w skład którego wchodzi stadion na 20 tysięcy osób, hala sportowa na 13 tysięcy osób i dwa baseny)[74];
  • Centrum sportowe Longgang (na którym rozgrywany jest obecnie m.in. turniej tenisowy Shenzhen Open);
  • Stadion Bao’an o pojemności 40 tysięcy widzów.

Ponadto w mieście znajduje się Stadion Shenzhen, wybudowany w 1993 roku. W Shenzhen znajduje się Mission Hills, od 2004 roku największy obiekt golfowy na świecie wg Księgi rekordów Guinnessa[75], posiadający w 2018 roku 22 pola golfowe (w tym 12 o randze mistrzowskiej)[76].

Znane osoby

W granicach aglomeracji Shenzhen urodziły się m.in. następujące osoby:

  • Deannie Yip – aktorka i piosenkarka
  • Liao Lisheng – piłkarz
  • Lin Gaoyuan – tenisista stołowy
  • Sun Caiyun – lekkoatletka
  • Wang Liuyi – pływaczka synchroniczna
  • Wang Qianyi – pływaczka synchroniczna
  • Wang Xinyu – tenisistka
  • Wen Junhui - piosenkarz

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie Shenzhen (stan na 9.04.2020)[77].

Przypisy

  1. 1 2 2017年深圳经济有质量稳定发展 [online], web.archive.org, 23 lutego 2018 [dostęp 2025-05-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-23].
  2. ↑ Shenzhen, A Morden City of China’s reform, opening up. drc.sz.gov.cn, 2019-06-26. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  3. 1 2 Wutong Mountain National Park. english.szlh.gov.cn, 2019-03-06. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  4. ↑ Qiniang Mountain. dpxq.gov.cn, 2019-08-06. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  5. ↑ Shenzhen. imgw.pl. [dostęp 2020-04-09].
  6. ↑ 行政区. sz.gov.cn, 2019-04-09. [dostęp 2020-04-09]. (chiń.).
  7. 1 2 Shanghai No 1 box port with Singapore as No 2 and Shenzhen as No 3. simic.net.cn, 2020-02-24. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  8. ↑ Kelly: Shenzhen to Hong Kong Transport and Ports (Border Crossings). chinahighlights.com, 2019-10-24. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  9. 1 2 3 概貌. sz.gov.cn, 2019-04-09. [dostęp 2020-04-09]. (chiń.).
  10. 1 2 Shenzhen Overview. szpsq.gov.cn. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  11. ↑ File 12: Population of Urban Agglomerations with 300,000 Inhabitants or More in 2018, by country, 1950-2035 (thousands). population.un.org. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  12. ↑ Nanshan District – Overview. szns.gov.cn, 2018-05-21. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  13. 1 2 SL Luo: Building bridges to the past. chinadaily.com.cn, 2012-12-14. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  14. 1 2 Dapeng Fortress. dpxq.gov.cn, 2019-08-20. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  15. ↑ Abour KCRC – History. kcrc.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  16. ↑ 历史沿革. cctv.com, 2003-08-07. [dostęp 2020-04-09]. (chiń.).
  17. ↑ 深圳特区建立过程中惠阳地区的历史作用. szb.sz.gov.cn, 2015-12-07. [dostęp 2020-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-18)]. (chiń.).
  18. 1 2 Special economic zones established in 1979. chinadaily.com.cn, 2008-10-29. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  19. 1 2 Shenzhen, Guangdong province. govt.chinadaily.com.cn, 2019-04-22. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  20. ↑ About Shenzhen Stock Exchange. szse.cn. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  21. ↑ Airport Profile. eng.szairport.com. [dostęp 2020-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-19)]. (ang.).
  22. ↑ Shenzhen Metro Ready for Operation. french.china.org.cn, 2004-12-24. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  23. ↑ Shenzhen. en.unesco.org. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  24. ↑ Chinese supercomputer ranks second worldwide. globaltimes.cn, 2010-06-01. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  25. 1 2 Economy China expands Shenzhen special economic zone. chinadaily.com.cn, 2010-06-02. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  26. ↑ Largest-ever Universiade concludes as China tops medals table. chinadaily.com.cn, 2011-08-24. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  27. 1 2 Sun Chi: Shanghai, Beijing among 10 economically strongest cities of China. global.chinadaily.com.cn, 2020-03-13. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  28. ↑ Shanghai outranks Singapore to become No.4 global financial center. globaltimes.cn, 2020-03-27. [dostęp 2020-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-29)]. (ang.).
  29. 1 2 China’s CBD Development Report: Futian CBD Ranks No. 1 in Economic Scale in China. sz.gov.cn, 2017-10-12. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  30. ↑ China’s Shenzhen bourse reports total market value of 23.7t yuan. chinadaily.com.cn, 2020-01-04. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  31. ↑ Zhang Liying: Top 10 Chinese cities based on value of listed companies. china.org.cn, 2020-01-28. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  32. ↑ Will, Pu Enling: 20 GBA companies enter the 2019 Fortune Global 500 List. cnbayarea.org.cn, 2019-07-23. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  33. ↑ World’s top six smartphone makers. chinadaily.com.cn, 2019-05-30. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  34. ↑ China’s top 10 internet companies in 2019. chinadaily.com.cn, 2019-08-27. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  35. ↑ China’s Shenzhen promotes innovative cooperation in Silicon Valley. chinadaily.com.cn, 2018-06-19. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  36. ↑ Chen Xia: Top 10 Chinese cities with wealthy families. china.org.cn, 2019-12-04. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  37. 1 2 2019年12月交通运输运营指标统计月报. jtys.sz.gov.cn, 2020-01-15. [dostęp 2020-04-09]. (chiń.).
  38. ↑ Kelly: Shenzhen Train Schedule. chinahighlights.com, 2020-01-14. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  39. ↑ China’s top 10 airports in passenger numbers in 2019. chinadaily.com.cn, 2020-03-17. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  40. ↑ Phase I of outer ring expressway to be completed next year. szgm.gov.cn, 2019-11-26. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  41. 1 2 全来了！2019年中国城市地铁客运量总结. mp.weixin.qq.com, 2020-02-15. [dostęp 2020-04-09]. (chiń.).
  42. ↑ Shenzhen becomes world’s first city with all-electric public transportation. en.people.cn, 2017-12-28. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  43. ↑ 深圳市公交线路、站点一览表 (2019年12月). jtys.sz.gov.cn, 2020-01-06. [dostęp 2020-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-13)]. (chiń.).
  44. ↑ City boasts world’s largest e-cab fleet. szdaily.com, 2019-09-20. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  45. ↑ New pay-as-you-go option available for Longhua trams. szlhq.gov.cn, 2019-11-06. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  46. ↑ 公司介绍. cmskchp.com. [dostęp 2020-04-09]. (chiń.).
  47. ↑ Airport Ferry Terminal Introduction. eng.szairport.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  48. ↑ Yantian-Nan’ao ferry service resumes. dpxq.gov.cn, 2018-08-03. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  49. ↑ Shenzhen, China. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  50. ↑ Ping An Finance Center. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  51. ↑ KK100. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  52. ↑ China Resources Tower. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  53. ↑ Shun Hing Square. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  54. ↑ Hanking Center. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  55. ↑ One Shenzhen Bay Tower 7. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  56. ↑ Shimao Qianhai Project Tower 1. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  57. ↑ Hon Kwok City Center. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  58. ↑ Baoneng Center. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  59. ↑ East Pacific Center Center Tower A. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  60. ↑ Museums in Shenzhen. sz.gov.cn, 2019-09-27. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  61. ↑ Shenzhen Museum. govt.chinadaily.com.cn, 2018-11-30. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  62. ↑ About Shenzhen Concert Hall. szyyt.com. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  63. ↑ Theatres. english.sz.gov.cn, 2019-09-27. [dostęp 2020-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-07)]. (ang.).
  64. ↑ 深圳大剧院爱乐乐团. szdjy.net. [dostęp 2020-04-09]. (chiń.).
  65. ↑ About, Brief Introduction. szlib.org.cn. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  66. ↑ City of Libraries. szlib.org.cn. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  67. ↑ Han Ximin: Shenzhen plans five quality higher learning institutions. szdaily.com, 2019-11-18. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  68. ↑ Splendid China – Folk Culture Villages. travelchinaguide.com, 2020-01-16. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  69. ↑ Fairy Lake Botanical Garden. travelchinaguide.com, 2019-12-30. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  70. ↑ Honghu Park. sz.gov.cn, 2019-09-27. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  71. ↑ World Athletics Label Road Races – Calendar 2019. worldathletics.org. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  72. ↑ Runners hit the road for 2019 marathon. english.sz.gov.cn, 2019-12-16. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  73. ↑ Shenzhen Universidad Sports Centre. travelchinaguide.com, 2019-12-13. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  74. ↑ Shenzhen Bay Sports Center. travelchinaguide.com, 2019-12-25. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  75. ↑ Mission Hills Shenzhen. en, 2016-11-04. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  76. ↑ Chen Xiangfeng: PGA of America deals a multiyear partnership with Mission Hills Group. chinadaily.com.cn, 2018-11-27. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
  77. ↑ Sister Cities. english.sz.gov.cn. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.