Skalniczka (rodzaj ssaków)

Skalniczka
Aconaemys[a]
F. Ameghino, 1891[1]
Ilustracja
Skalniczka płowa (A. fuscus) na ilustracji z XIX wieku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

jeżozwierzowce

Infrarząd

jeżozwierzokształtne

Nadrodzina

Octodontoidea

Rodzina

koszatniczkowate

Rodzaj

skalniczka

Typ nomenklatoryczny

Schizodon fuscus G.R. Waterhouse, 1842

Synonimy
Gatunki

3 gatunki – zobacz opis w tekście

Skalniczka[4] (Aconaemys) – rodzaj ssaków z rodziny koszatniczkowatych (Octodontidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w centralnych regionach zachodniej Argentyny i Chile zarówno w regionach przybrzeżnych, jak i w górach powyżej 2000 metrów n.p.m.[5][6][7]

Charakterystyka

Długość ciała (bez ogona) 140–192 mm, długość ogona 55–85 mm, długość ucha 8–22 mm, długość tylnej stopy 26–37 mm; masa ciała 80–230 g[6][8]. Gryzonie z rodzaju Aconaemys mają stosunkowo gruby tułów[9], krótki ogon. Futro koloru brązowego lub czarnego. Ogon bywa wielobarwny. Górna część ciała jest innego koloru niż dolna. Gryzonie z rodzaju Aconaemys są roślinożercami.

Środowisko

Skalniczki zamieszkują łąki i lasy. Są one w znacznym stopniu zwierzętami podziemnymi. Tworzą skomplikowane, znajdujące się płytko poniżej powierzchni ziemi systemy kanałowe. Nory są często połączone z terenem żerowiska.

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1842 roku angielski przyrodnik George Robert Waterhouse w artykule zatytułowanym O nowym rodzaju gryzoni spokrewnionym z rodzajami Poephagomys, Ctenomys itd., opublikowanym w czasopiśmie „Proceedings of the Zoological Society of London”[2]. Jednak nazwa – Schizodon – którą ukuł Waterhouse, okazała się młodszym homonimem rodzaju ryb promieniopłetwych, którą nazwano w 1829 roku, dlatego w 1891 roku argentyński przyrodnik, paleontolog, antropolog i zoolog Florentino Ameghino nadał rodzajowi gryzoni nową nazwę – Aconaemys[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) skalniczka płowa (A. fuscus)

Etymologia

  • Schizodon: gr. σχιζω skhizō ‘rozszczepić, rozłupać’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’[10].
  • Aconaemys (Acondemys): gr. ακονη akonē ‘osełka’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[11].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[12][8][5][4]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[4] Podgatunki[6][5][8] Rozmieszczenie geograficzne[6][5][8] Podstawowe wymiary[6][8][d] Status
IUCN[13]
Aconaemys porteri O. Thomas, 1917 skalniczka stokowa gatunek monotypowy Chile (od wulkanu Villarica do wulkanu Puyehue, Los Lagos) i Argentyna (Park Narodowy Lanín do Parku Narodowego Nahuel Huapi, Neuquén); zakres wysokości: 900–2000 m n.p.m. DC: 14,8–19,2 cm
DO: 6,8–8,5 cm
MC: 105–160 g		  DD 
Aconaemys sagei O.P. Pearson 1984 skalniczka mała gatunek monotypowy środkowe Chile (Araukania) i zachodnio-środkowa Argentyna (jeziora Quillén i Hui Hui, Neuquén) DC: 14–15,9 cm
DO: 5,8–6,8 cm
MC: 83–110 g		  DD 
 Aconaemys fuscus (G.R. Waterhouse, 1842) skalniczka płowa gatunek monotypowy Andy od środkowego Chile (od Curicó, Maule do Temuco, Araukania) i środkowo-zachodnia Argentyna (Mendoza); zakres wysokości: 1000–4000 m n.p.m. DC: 15–17 cm
DO: 5,5–7,8 cm
MC: 80–230 g		  LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  DD  – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Uwagi

  1. ↑ Nowa nazwa dla Schizodon G.R. Waterhouse, 1842.
  2. ↑ Młodszy homonim Schizodon Agassiz, 1829 (Actinopterygii).
  3. ↑ Wariant pisowni Aconaemys F. Ameghino, 1891.
  4. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. 1 2 F. Ameghino. Mamiferos y Aves fosiles argentinas. — Especies nuevas, adiciones y correcciones. „Revista argentina de historia natural”. 1, s. 245, 1891. (hiszp.).
  2. 1 2 G.R. Waterhouse. On a New Genus of Rodents allied to the Genera Poephagomys, Ctenomys, &c. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 9, s. 91, 1842. (ang.).
  3. ↑ P.L. Sclater: The geography of mammals. London: K. Paul, Trench, Trübner & co., 1899, s. 280. (ang.).
  4. 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 292. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 568. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  6. 1 2 3 4 5 A. Ojeda: Family Octodontidae (Viscacha Rats, Degus, Rock Rats and Coruro). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 550–551. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  7. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Aconaemys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-18].
  8. 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 366. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  9. ↑ Univ. of Michigan pict.
  10. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 623.
  11. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 75.
  12. ↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-11]. (ang.).
  13. ↑ Taxonomy: Aconaemys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-11]. (ang.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.