Sowica ciemnolica

Sowica ciemnolica
Ninox novaeseelandiae[1]
(J.F. Gmelin, 1788)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

sowy

Rodzina

puszczykowate

Podrodzina

sowice

Rodzaj

Ninox

Gatunek

sowica ciemnolica

Synonimy
  • Strix novaeseelandiae J.F. Gmelin, 1788[1]
Podgatunki

3 podgatunki – zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Sowica ciemnolica[3], w jęz. maoryskim: ruru (Ninox novaeseelandiae) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Występuje w całej Nowej Zelandii oraz na należącej do Australii wyspie Norfolk. Gatunek nie jest zagrożony, ale dwa z trzech jego podgatunków już wymarły.

Jedna z wielu jej nazw w języku angielskim, „boobook”, odnosi się do wydawanego przez nią charakterystycznego, dwutonowego dźwięku. Innym dźwiękiem wydawanym przez sowicę ciemnolicą jest niskie, powtarzalne i monotonne mor-mor-mor. Stąd pochodzi inna potoczna nazwa w języku angielskim: „morepork”[4].

Systematyka

Podgatunek N. n. albaria na ilustracji z The Birds of Australia (1910–28)

W starszym ujęciu systematycznym do N. novaeseelandiae zaliczano uznawaną obecnie za osobny gatunek sowicę australijską (N. boobook)[5], która obejmuje 7 podgatunków zamieszkujących kontynentalną Australię, południową część Nowej Gwinei i Małe Wyspy Sundajskie[6]. Za osobny gatunek została także uznana sowica tasmańska (N. leucopsis), dawniej klasyfikowana jako podgatunek N. novaeseelandiae, występująca na Tasmanii i wyspach Cieśniny Bassa[3][6][7].

Obecnie (2025) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 3 podgatunki sowicy ciemnolicej[6], podobnie jak serwis Birds of the World[8] i lista ptaków świata opracowywana przy współpracy BirdLife International z autorami HBW[9].

Wyróżniane podgatunki
sowica ciemnolica
N. n. novaeseelandiae
(J.F. Gmelin, 1788)
Podgatunek nominatywny. Występuje na obu wyspach głównych Nowej Zelandii: Północnej i Południowej oraz na otaczających je mniejszych wyspach[10].
sowica wyspowa
N. n. albaria
E.P. Ramsay, 1888
Wyspa Lord Howe na Morzu Tasmana[11].
Ubarwienie upierzenia jest jaśniejsze od innych podgatunków, biało nakrapiane[12]. Większy od podgatunku nominatywnego i N. n. undulata[13]. Podgatunek wyginął w XX w.[14]
sowica kukułcza
N. n. undulata
(Latham, 1801)
Wyspa Norfolk[10]. Mały podgatunek, ciemniejszy od N. n. albaria[8]. Podgatunek uważany za wymarły[14].

Morfologia

Długość ciała 29 cm, masa ciała samców 156 g, samic 170 g[10]. Upierzenie ciemne, czerwonawo-brązowe, z płowymi pasami w górnej części ciała[10][4]. Żółte lub żółtawo-brązowe nogi są opierzone, z gołymi palcami[4]. Szlara szarawo-biała z białymi lub czerwono-brązowymi brwiami[10].

Dieta

Sowica ciemnolica jest drapieżnikiem. Do jej pożywienia zalicza się owady, pająki, jaszczurki, płazy oraz małe i średniej wielkości ssaki, a także inne ptaki i młode pałanki wędrowne (Pseudocheirus peregrinus)[10][15]. Prowadzą nocny tryb życia, choć polują głównie o zmierzchu[15].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje sowicę ciemnolicą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[2].

Podgatunek N. n. albaria z wyspy Lord Howe wyginął około 1940 roku[8].

Populacja endemicznego dla wyspy Norfolk podgatunku N. n. undulata w latach 80. XX w. zmalała do zaledwie jednej samicy. W 1989 udało się ją z powodzeniem skrzyżować z samcem introdukowanej na wyspę populacji podgatunku N. n. novaeseelandiae. Owa samica po raz ostatni była obserwowana w 1996, a tym samym czysta genetycznie populacja N. n. undulata wymarła i spotykane są jedynie hybrydy[16].

Przypisy

  1. 1 2 Ninox novaeseelandiae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2020-08-04] (ang.).
  2. 1 2 Ninox novaeseelandiae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. 1 2 Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Hieracoglaucinae Bonaparte, 1854 - sowice (Wersja: 2024-10-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-23].
  4. 1 2 3 Konig, C. & Weick, F.: Owls of the World. Second Edition. New Haven, Connecticut: Yale University Press, 2008. ISBN 978-0-300-14227-3.
  5. ↑ Morepork (Ninox novaeseelandiae). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-19)]. (ang.).
  6. 1 2 3 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owls. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2025-02-23]. (ang.).
  7. ↑ BirdLife International, Ninox leucopsis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-08-04] (ang.).
  8. 1 2 3 Kirwan, G.M., P. Pyle, J. del Hoyo, P.D. Olsen, J.S. Marks & N. Collar: Morepork (Ninox novaeseelandiae), version 2.1. [w:] Birds of the World (red. N.D. Sly) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2022. [dostęp 2025-02-23]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  9. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 9 [online], październik 2024 [dostęp 2025-02-23].
  10. 1 2 3 4 5 6 P.D. Olsen: Family Strigidae (Typical Owls). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 232. ISBN 84-87334-25-3. (ang.).
  11. ↑ Etheridge, R.. The general zoology of Lord Howe Island. „Australian Museum Memoirs”. 2, s. 3–42, 1889.
  12. ↑ Higgins (ed.) 1999 ↓, s. 873.
  13. ↑ Higgins (ed.) 1999 ↓, s. 870.
  14. 1 2 Garnett i Crowley 2000 ↓, s. 365.
  15. 1 2 Newton, I., Kavanagh, R., Olsen, J. & Taylor, I.: Ecology and Conservation of Owls. Collingwood, Australia: CSIRO Publishing, 2002. ISBN 978-0-643-06988-6.
  16. ↑ Conservation Advice. Ninox novaeseelandiae undulata Norfolk Island boobook owl. Threatened Species Scientific Committee, 2016. [dostęp 2020-08-04]. (ang.).

Bibliografia

  • Stephen T. Garnett, Gabriel M. Crowley: The Action Plan for Australian Birds 2000. Canberra: Environment Australia, 2000. ISBN 0-642-54683-5. (ang.).
  • P.J. Higgins (ed.): Handbook of Australian, New Zealand Antarctic birds. T. Volume 4: Parrots to Dollarbird. Melbourne: Oxford University Press, 1999. ISBN 0-19-553071-3. (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.