Sparysoma kreteńska

Sparysoma kreteńska

Sparisoma cretense[1]
(Linnaeus, 1758)
samiec sparysomy kreteńskiej, Azory
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	okoniokształtne
Podrząd	wargaczowce
Rodzina	skarusowate
Rodzaj	Sparisoma
Gatunek	sparysoma kreteńska
Synonimy Calliodon rubiginosus (Valenciennes, 1840) Euscarus cretensis (Linnaeus, 1758) Labrus cretensis Linnaeus, 1758 Labrus xantherythrus Rafinesque, 1810 Scarus canariensis Valenciennes, 1838 Scarus cretensis (Linnaeus, 1758) Scarus mutabilis Lowe, 1838 Scarus rubiginoides Guichenot, 1865 Scarus rubiginosus Valenciennes, 1840 Scarus siculus Cocco, 1846 Sparidosoma cretense (Linnaeus, 1758) Sparisoma cretensis (Linnaeus, 1758) Sparisoma mutabilis (Lowe, 1838)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski

Sparysoma kreteńska (Sparisoma cretense) – gatunek ryby z rodziny skarusowatych (Scaridae).

Występuje w północnym Atlantyku od Portugalii do Wysp Kanaryjskich i wzdłuż wybrzeża Afryki do Senegalu, wokół Azorów, Madery, również w Morzu Śródziemnym, zwłaszcza w jego wschodniej części.

Ryba żyjąca w płytkich wodach, zazwyczaj u skalistych wybrzeży, także na łąkach trawy morskiej na głębokości do 50 m. Występuje w niewielkich stadach lub w grupach po 3–4 osobniki, w których występują obie formy ubarwienia.

Samiec dorasta maksymalnie do 25 cm, samice do 18 cm. Ciało owalne, silnie bocznie spłaszczone. Otwór gębowy mały z mięsistymi wargami. Uzębienie w obu szczękach, wszystkie zęby zrośnięte tworzące rodzaj tzw. papuziego dziobu. Zęby gardłowe zrośnięte w silne płytki żujące. Łuski bardzo duża, koliste, wzdłuż linii bocznej od 23 do 25. Płetwa grzbietowe długa, niepodzielona, podparta 10 twardymi i 10 miękkimi promieniami. Płetwa odbytowa podparta 2 twardymi i 10 miękkimi promieniami.

Ubarwienie w dwóch formach (prawdopodobnie związanych z dymorfizmem). Pierwsza forma: ciało szare z pojedynczą, dużą czarną plamą za pokrywą skrzelową a druga ciało czerwone z dużą szarą plamą za głową i duża żółta plama na pokrywie skrzelowej i na trzonie ogonowym. Tęczówka oka w obu formach żółta.

Odżywia się glonami i małymi bezkręgowcami, które zeskrobuje z podłoża silnym dziobem i miażdży płytkami gardłowymi.

Biologia rozrodu jest słabo poznana.

• Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 130-131. ISBN 83-7129-306-2.
• Sparisoma cretense (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 2001-10-26]
• Sparisoma cretense. WoRMS World Register of Marine Species. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).

• Walczące sparysomy YouTube [dostęp 2024-01-20]