Speiranta konwaliowata

Speiranta konwaliowata
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

speiranta

Gatunek

speiranta konwaliowata

Nazwa systematyczna
Speirantha gardenii (Hook.) Baill.
Hist. Pl. 12: 524 (1894)[3]
Synonimy
  • Albuca gardenii Hook.
  • Speirantha convallarioides Baker[3]

Speiranta konwaliowata[4] (Speirantha gardenii R.Br.) – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju speiranta (Speirantha Baker) z rodziny szparagowatych. Występuje endemicznie w południowo-wschodnich Chinach[3].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów σπείρα (speira – spirala) i άνθος (anthos – kwiat), odnosząc się do kwiatostanu[5]. Epitet gatunkowy honoruje Alexandra Gardena, anglo-amerykańskiego botanika[6].

Morfologia

Pokrój
Wieloletnie rośliny zielne[7].
Pędy
Niemal podnoszące się, grube, okrągłe na przekroju kłącze o długości 2–12 cm lub dłuższe i średnicy 3–15 mm, z pełzającymi, długimi i smukłymi rozłogami[7].
Liście
Od 4 do 8 odziomkowych liści[7], zebranych w luźną różyczkę liściową[8], o blaszce wąsko eliptycznej do eliptyczno-odwrotnie lancetowatej, stopniowo zwężającej się do nasady, i ostrym wierzchołku, o wymiarach 7–15×3–5 cm[7].
Kwiaty
Zebrane od 12 do 18 w wierzchołkowe grono o długości 4–6 cm i średnicy 2,5–4 cm, wyrastające z pachwin liściowych na niemal wzniesionym, nagim głąbiku o wysokości 13–20 cm[7]. Wsparte półbłoniastymi, białymi lub niekiedy nabiegłymi czerwonawo przysadkami, krótszymi od szypułki[7]. Szypułki członowane wierzchołkowo, długości 0,7–1,7 cm[7]. Sześć wolnych listków okwiatu, rozpostartych, lancetowatych, o wymiarach 4–6×1,5–2,4 mm[7], białych[8]. Sześć pręcików o długości 3–5 mm, osadzonych u nasady listków okwiatu, o nitkowatych nitkach długości ok. 3 mm i eliptycznych, obrotnych pylnikach długości ok. 2 mm[7]. Zalążnia górna[8], jajowato-kulistawa, wielkości ok. 2 mm, trójkomorowa, z 3–4 zalążkami w każdej komorze[7]. Szyjka słupka smukła, długości ok. 2 mm, zwieńczona drobnym[7], trójbruzdowanym znamieniem[8].
Owoce
Niemal kulistawe jagody o średnicy ok. 5 mm[7].

Biologia i ekologia

Rozwój
Kwitną od maja do czerwca, owocują w lipcu[7].
Siedlisko
Lasy liściaste, zbocza wzgórz wzdłuż dolin lub strumieni, na wysokości 600–900 m n.p.m.[7]
Cechy fitochemiczne
W roślinach obecnych jest pięć kardenolidów, z których 42% stanowi rodeksyna A, 31% lokundjozyd i poniżej 4% glikozyd digitoksygeniny, periploramnozyd i glukozyd peryplogeniny[9]. Z kłącza wyizolowano dwie saponiny steroidowe z grupy glukopiranozydów[10].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 38[7]. Kariotyp składa się z 22 chromosomów metacentrycznych, 6 chromosomów submetacentrycznych i 10 chromosomów subtelocentrycznych[11].

Systematyka

Pozycja systematyczna
Rodzaj speiranta należy do plemienia Convallarieae w podrodzinie Nolinoideae rodziny szparagowatych Asparagaceae[12][2]. Stanowi klad siostrzany rodzajów Rohdea, Reineckea i konwalia[13].

Znaczenie użytkowe

Gatunek uprawiany jako roślina ozdobna[14]. Preferuje stanowiska półcieniste, wilgotne, średnio żyzne. W Polsce może nie być mrozoodporna (strefy mrozoodporności: 8–10)[15].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-02-05] (ang.).
  3. 1 2 3 Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2022-01-13]. (ang.).
  4. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych: łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.
  5. ↑ Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Plant Names: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology. T. 4 (R-Z). CRC Press, 2000, s. 2527. ISBN 0-8493-2678-8. (ang.).
  6. ↑ David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Liang Songyun, Minoru N. Tamura: Flora of China. T. 24: Flagellariaceae through Marantaceae. 2000, s. 234.
  8. 1 2 3 4 James Cullen: The European garden flora: a manual for the identification of plants cultivated in Europe, both out-of-doors and under glass. Cambridge: Cambridge University Press, 1986, s. 250. ISBN 978-0-521-24859-4.
  9. ↑ Guido Pauli. The Cardenolides of Speirantha convallarioides 1. „Planta Medica”. 61 (02), s. 162–166, 1995-04. DOI: 10.1055/s-2006-958039.
  10. ↑ Meng-Jing Chen. Steroidal Saponins from Speirantha gardenii (Liliaceae). „Acta Botanica Sinica”. 41 (1), 1999.
  11. ↑ Yang Di-Qing, Zhu Xie-Fu. Karyotype Analysis of Speirantha gardenii (Hook.) Baill.. „Acta Phytotaxonomica Sinica”. 21 (1), s. 50-54, 1983.
  12. ↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2022-02-05]. (ang.).
  13. ↑ G. Raman, S. Park. Chloroplast Genome Sequence of the Speirantha gardenii: Comparative and Adaptive Evolutionary Analysis.. „Agronomy”. 10 (9), 2020. DOI: 10.3390/agronomy10091405.
  14. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 872, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  15. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.