Stanisław Łączkowski

Stanisław Łączkowski

kapitan rezerwy
Data i miejsce urodzenia	2 stycznia 1897 Żakowice, pow. nieszawski
Data i miejsce śmierci	23–24 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1917–1940
Siły zbrojne	Błękitna Armia Wojsko Polskie
Jednostki	41 Suwalski Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa: kampania wrześniowa
Późniejsza praca	wójt gminy Korzec, pow. rówieński
Odznaczenia

Stanisław Łączkowski (ur. 2 stycznia 1897 w Żakowicach, pow. nieszawski, zm. 23–24 kwietnia^[1] 1940 w Katyniu) – kapitan piechoty rezerwy Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Syn Ludwika i Wandy z domu Gieblitz^[2]. W 1909 wraz z rodzicami wyemigrowała do USA^[1]. Ukończył szkołę ogólną oraz średnią w Filadelfii (1915)^[3]. W mieście tym został członkiem „Sokoła”^[4], gdzie sprawował funkcję podnaczelnika gniazda nr 13^[5]. Z ramienia tej organizacji w 1917 został wysłany do polonijnej szkoły podchorążych w Cambridge Springs^[4] w Pensylwanii^[5], a po jej ukończeniu uczęszczał do szkoły oficerskiej przy armii kanadyjskiej w Camp Border w Kanadzie^[1][5]. W październiku 1917 przydzielono go do 1 baonu ochotników z Ameryki do Armii Polskiej we Francji^[5], gdzie służył latach 1918–1919^[1], pod dowództwem gen. Józefa Hallera (7 kompania 2 baonu 1 pułku strzelców). 1 stycznia 1918 mianowany na stopień podporucznika^[5] z dniem 7 października 1917, a 11 stycznia 1919 awansowany na stopień porucznika^[5]. Walczył z Niemcami na terenie Szampanii, gdzie 15 lipca 1918 został ranny w nogi^[3][5], a po wyzdrowieniu powrócił na front w Wogezach^[5]. Po powrocie do kraju z armią gen. Józefa Hallera walczył w wojnie z bolszewikami^[4], jako dowódca 7 komp. 43 pp (b. 1 psp), a następnie dowódca komp. 44 pp. Wyróżnił się podczas walk w Szampanii, za co został odznaczony 27 września 1922 Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari^[6][7]. We wniosku o nadanie tego odznaczenia ppłk. Wacław Piekarski napisał^[3][8][5]:

Po wojnie – 16 lutego 1921 – został zdemobilizowany^[5] i pozostawał w rezerwie. Osiadł w Polsce, pomimo posiadania obywatelstwa USA. Odbył roczną praktykę rolną na Kujawach^[5], po czym został współwłaścicielem firmy kolonialno-spożywczej^[5], a następnie właścicielem sklepu w Korcu^[3]. Był wójtem gminy Korzec^[1] w powiecie rówieńskim^[4]. Z dniem 2 stycznia 1932 został awansowany na stopień kapitana rezerwy piechoty^[4][1][5]. Od 1933 należał do Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, a ponadto był członkiem zarządu Koła Miejskiego i Gminnego w Korcu^[5].

W 1939 został zmobilizowany do Wojska Polskiego^[5]. W czasie kampanii wrześniowej, po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej. Od kwietnia 1940 przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku^[1]. 22 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego^[1] – lista wywózkowa 040/3 z 20 kwietnia 1940^[1][4], pozycja 92. Między 23 a 24 kwietnia 1940 został zamordowany w Katyniu^[1][4] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu^[9][10]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne^[11][12]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców^[13] pod numerem 920^{[14][15][1][4][16]} – dosłownie określony jako Łączkowski Stanislaw^[14] (raport dzienny z 4 maja 1943)^[1]. Przy jego szczątkach znaleziono legitymację nadania Krzyża Virtuti Militari, list, pocztówkę oraz fotografię^[17][16]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 0920^[17].

4 czerwca 1927 zawarł związek małżeński z Janiną Malkiewicz-Chodakowską, a małżeństwo to było bezdzietne^[5].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari^[18] nr 5656^[19] – 27 września 1922^[7]
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie^[20]
• Krzyż Niepodległości – 17 września 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[21]
• Krzyż Wojenny (Francja)^[5]

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora^[22][23][24]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[25][26].

W katedrze polowej WP w Warszawie znajduje się tablica poświęcona pamięci Stanisława Łączkowskiego^[5].

13 kwietnia 2016, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w ogrodzie Pałacu Prezydenckiego został zasadzony Dąb Pamięci poświęconego wszystkim Ofiarom Zbrodni Katyńskiej, certyfikat z numerem 1^[27][28][29].

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

• Banaszek Kazimierz; Roman Wanda Krystyna; Sawicki Zdzisław: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
• Stanisław Bobrowski: Zarys historii wojennej 44-go Pułku Strzelców Kresowych. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
• Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2025-03-21].