Stanisław Mantel
 | |
 porucznik uzbrojenia | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1917–1920 i 1939–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca baterii |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Późniejsza praca |
Chemiczny Instytut Badawczy, Państwowy Monopol Spirytusowy, radca w NIK |
| Odznaczenia | |
 _BAR.svg.png){kind=small} | |
.png){kind=small}
Stanisław Mantel (ur. 15 czerwca 1899 w Przemyślu, zm. 16–19 kwietnia 1940 w Katyniu) – porucznik uzbrojenia inżynier Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Eliasza i Karoli z Fechtdegenów[1]. Absolwent gimnazjum w Przemyślu. Po zdaniu matury wcielony do armii austriackiej, uczestniczył w I wojnie światowej[1].
W Wojsku Polskim od 1918, w stopniu chorążego, w 1 pułku artylerii polowej Legionów. Porucznikiem mianowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[1]. Najpierw służył w obronie Przemyśla, a następnie jako dowódca 7. baterii 1 pap Leg. walczył w wojnie z bolszewikami.
W grudniu 1920 przeniesiony do rezerwy. W 1921 rozpoczął studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej i w 1925 uzyskał dyplom inżyniera chemika[2]. Do 1930 pracował w Chemicznym Instytucie Badawczym, następnie w Państwowym Monopolu Spirytusowym. Od 1931 był radcą w NIK[2].
Ćwiczenia rezerwy odbywał najpierw 1 pap Leg. (1925, 1928) następnie w 29 pułku artylerii polowej[1]. Ukończył Szkołę Zbrojmistrzów i Szkołę Gazową. Mieszkał w Warszawie[2].
Podczas kampanii wrześniowej 1939, po agresji ZSRR na Polskę, został wzięty do niewoli sowieckiej. Osadzono go w obozie jenieckim w Putywlu[2]. W listopadzie 1939 został przeniesiony do obozu jenieckiego w Kozielsku[2]. Między 15 a 17 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[2] – lista wywózkowa 029/5[1] z 13 kwietnia 1940, poz. 85[3][2]. Został zamordowany między 16 a 19 kwietnia 1940 w lesie katyńskim[2] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[4][5]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[6][7]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców[8] w 1943 pod numerem 2992[9][2][10][1] – dosł. opisany jako Mantel Stanislaw (raport dzienny z 24 maja 1943)[2]. Przy jego szczątkach znaleziono: 2 kartki pocztowe oraz świadectwo szczepienia w Kozielsku[11][12]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 02992[11].
Grób symboliczny Stanisław Mantela znajduje się na Powązkach (kwatera P-5-13)[13].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari[1] nr 4869
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
Upamiętnienie
Minister obrony narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień kapitana[14]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007[15] w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
13 kwietnia 2016, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w ogrodzie Pałacu Prezydenckiego został zasadzony Dąb Pamięci poświęconego wszystkim Ofiarom Zbrodni Katyńskiej, certyfikat z numerem 1[16][17][18].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 379.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 488.
- ↑ Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 190.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 245 [dostęp 2025-01-25] (niem.).
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (3 (341)), pbc.uw.edu.pl, 15 stycznia 1949, s. 3 [dostęp 2025-01-24] (pol.).
- 1 2 Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 253, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-25] (pol.).
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (3 (341)), pbc.uw.edu.pl, 15 stycznia 1949, s. 4 [dostęp 2025-01-25] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: WŁADYSŁAW DZIADYK, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-04].
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 100 [dostęp 2025-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Dąb pamięci w ogrodach Pałacu Prezydeckiego - Polska Prowincja Zakonu Pijarów [online], pijarzy.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ Katyń… Ocalić od zapomnienia. [online], katyn-pamietam.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ Obchody Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej [online], dzieje.pl [dostęp 2024-12-27].
Bibliografia
- Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.