Stanisław Marciak

Stanisław Kamil Marciak

porucznik piechoty
Data i miejsce urodzenia	8 sierpnia 1897 Muszyna
Data i miejsce śmierci	między 23 a 24 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	37 Łęczycki Pułk Piechoty 40 Pułk Piechoty Dzieci Lwowskich
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Stanisław Kamil Marciak (ur. 8 sierpnia 1897 w Muszynie zm. między 23 a 24 kwietnia^[1] 1940 w Katyniu) – polski prawnik, porucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Walecznych, ofiara zbrodni katyńskiej^[2].

Był synem Kamila i Marii z Barańskich^[3]. Uczestnik I wojny światowej. 1 stycznia 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego „z byłej armii austro-węgierskiej i warunkowo zatwierdzony w stopniu podporucznika z zaliczeniem do 1 Rezerwy i powołaniem do czynnej służby na czas wojny aż do demobilizacji”^[4] i objął dowództwo plutonu w I batalionie przemyskim 37 pułku piechoty^[5]. 1 grudnia 1919 został awansowany do stopnia porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[6]. Po zakończeniu działań wojennych został przeniesiony do rezerwy. W 1920 nadesłał swoją kartę kwalifikacyjną Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych^[7]. W 1924 był oficerem rezerwy 84 pułku piechoty i miał 4327 lokatę w swoim starszeństwie. W 1934 był porucznikiem rezerwy 40 pułku piechoty i podlegał pod PKU Lwów-Miasto^[8].

Absolwent Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, doktor praw^[1][3]. 7 listopada 1921 podjął pracę w sektorze bankowym. Bank w którym pracował w 1924 został włączony do utworzonego Banku Gospodarstwa Krajowego. W 1924 był urzędnikiem bankowym w VIII randze i płacą zasadniczą wynoszącą 525 zł. W 1939 nadal był pracownikiem BGK we Lwowie^[1][9].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 prawdopodobnie walczył w szeregach batalionu zapasowego lub marszowego 40 pułku piechoty^[2][10]. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 i kapitulacji wojsk polskich we Lwowie dostał się do niewoli sowieckiej. Według stanu z grudnia 1939 był jeńcem obozu kozielskiego^[1]. Ostatnią wiadomość od Marciaka otrzymała żona w marcu 1940^[1]. 22 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego^[1] – lista wywózkowa 040/1^[3] poz. 12 nr akt 678^[11], z 20 kwietnia 1940^[1]. Został zamordowany między 23 a 24 kwietnia 1940 w lesie katyńskim^[1] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu^[12][13]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne^[14][15]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców^[16] w 1943 pod numerem nr 2676^{[17][18][3][1]} – dosł. opisany jako Marcak Stanislaw (raport dzienny z 22 maja1943)^[1]. Przy jego szczątkach znaleziono: listy oraz kartę szczepienia w Kozielsku^[18][19]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 02676^[19], jako nierozpoznany porucznik^[20][1], natomiast na liście dodatkowej (pod tym samym numerem) wskazany jako Marcak Stanisław^[21]. W Archiwum Robla (pakiet 0490–28, 33) znajduje się notatnik znaleziony przy zwłokach Adama Solskiego^[22], w którym pod datą 16 grudnia 1939 widnieje zapis porucznik rezerwy Stanisław Marczak z BGK, oraz w zapisie niedatowanym z dodaniem adresu we Lwowie – Poratyńskiego 3, „Filipówka”. Sąd Grodzki w Krakowie postanowieniem z 20 stycznia 1949 uznał Stanisława Marciaka za zmarłego^[1]. Krewni do 2010 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie. W archiwum IPN znajduje się wspomnienie synowej o Stanisławie Marciaku.

Był żonaty, miał syna Andrzeja^[3].

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana^[23]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007^[24] w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Wpis na Tablicy Katyńskiej przy kościele pw św. Kazimierza w Nowym Sączu^[25].

• Krzyż Walecznych^[3][26]
• Krzyż Kampanii Wrześniowej – pośmiertnie 1 stycznia 1986^[27]

28 lutego 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia^[28].

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski Rezerw, Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.
• Andrzej Leszek Szcześniak, Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk, Warszawa: Alfa, 1989 ISBN 83-7001-294-9
• Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa, 1920.