Stanisław Tabeński

Stanisław Tabeński

Stanisław Tabeński na zdjęciu opublikowanym w 1926 roku
Data i miejsce urodzenia	4 sierpnia 1890 Kraków
Data śmierci	4 marca 1977
Narodowość	polska
Alma Mater	Wydział Architektury Wyższej Szkoły Przemysłowej w Krakowie
Nagrody	II nagroda w konkursie na projekt gmachu sanatorium dziecięcego w Istebnej, 1929 – współautor Józef Rybicki
Praca
Budynki	Dom Oświatowy – Biblioteka Śląska, Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Katowicach, Budynek Komunalnej Kasy Oszczędności w Chorzowie

Stanisław Tabeński (ur. 4 sierpnia 1890 w Krakowie, zm. 4 marca 1977) – polski architekt, szczególnie aktywny w okresie międzywojennym na terenie województwa śląskiego.

Był synem Mieczysława Tabeńskiego i Stefanii z domu Sieradzka^[1]. Uczęszczał do Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie. Maturę zdał w 1907 roku. Następnie uczył się na Wydziale Architektury i Budownictwa Wyższej Szkoły Przemysłowej w Krakowie, którą ukończył egzaminem końcowym z wyróżnieniem w 1911 roku. W miesiącach wakacyjnych 1908 i 1909 roku odbył praktykę zawodową – kierownictwo budowy sądu w Samborze. Był stypendystą Wydziału Krajowego we Lwowie oraz Izby Przemysłowej w Krakowie. Za otrzymane środki wyjechał do Wiednia a potem do Zurychu, gdzie w charakterze słuchacza nadzwyczajnego dwa semestry studiował architekturę. W 1918 roku uzyskał tytuł inżyniera Wydziału Architektury Politechniki w Zurychu^[2].

W latach 1920–1921, jako inżynier „D.O.G. Kraków”, odbył służbę wojskową w Wojsku Polskim^[1].

W 1924 roku Tabeński złożył egzamin na budowniczego przed komisją egzaminacyjną Urzędu Wojewódzkiego Lwowskiego oraz Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych. W 1925 roku podjął pracę w Wydziale Komunikacji i Robót Publicznych Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego. Od 1 lutego do 31 sierpnia 1925 roku był kierownikiem biura projektów. Następnie, od 1 października 1925 roku do 31 listopada 1932 roku był głównym kierownikiem administracyjno-technicznym budowy gmachu Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego w Katowicach. W 1930 roku awansował na asesora. Podczas pracy w urzędzie, opracowywał projekty i kierował budową szkół powszechnych w pięciu miejscowościach na Śląsku Cieszyńskim oraz pięciu placówek celnych na granicy polsko-czeskiej. 31 sierpnia 1933 roku, Tabeński zrezygnował z pracy w Urzędzie Województwa Śląskiego. Prawdopodobnie jedną z przyczyn rezygnacji był zakaz wykonywania przez urzędników państwowych prywatnych projektów^[1].

W 1928 roku, w celu poznania współczesnej architektury wnętrz, odbył podróż naukową do Włoch i Szwajcarii^[1].

Należał do wielu stowarzyszeń oraz organizacji. W 1927 roku został sekretarzem Związku Architektów na Śląsku, a od 1934 roku członkiem katowickiego oddziału SARP-u^[1].

Posługiwał się językami obcymi: w mowie angielskim, francuskim oraz mowie i piśmie językiem niemieckim^[1].

Tabeński był dwukrotnie żonaty. Jego drugą żoną była Seweryna z domu Paleczna, z którą zawarł związek małżeński 28 lutego 1922 roku. Miał dwoje dzieci – syna Jerzego (ur. 22 marca 1915 roku) z pierwszego małżeństwa oraz córkę Izabelę (ur. 24 sierpnia 1924 roku) z małżeństwa drugiego^[1].

Stanisława Tabeńskiego pochowano na cmentarzu parafii Katedralnej św. Mikołaja w Bielsku-Białej^[2].

Przekształcił tradycyjny styl szkoły krakowskiej nadając mu własny własny charakter – unikalny w skali całego regionu. Istotny jest także fakt, że dzięki jego twórczości Katowice awansowały do roli stolicy województwa co pomogło powiązać region z Polską^[3]. Podczas kryzysu światowego nastąpił przełom, który szczególnie widać było na przykładzie zmian, które wprowadził do projektu budynku Biblioteki Śląskiej usytuowanego w Katowicach przy ulicy Francuskiej. W projekcie kierował się modą oraz zastosował nowoczesną technologię^[3]. Projekt tego gmachu odzwierciedla powściągliwy styl, wynikający zarówno z dekoracyjnej oszczędności nawiązującej do klasycyzmu jak i z gospodarczej zapaści drugiej połowy XX wieku^[3].

Będąc na fali panującego wówczas optymizmu związanego z zakończeniem I wojny światowej, dał temu wyraz dekorując budynek Banku Gospodarstwa Krajowego w Katowicach jaskrawymi kolorami^[3]. Gmach ten jest uważany za jeden z najważniejszych budynków art déco znajdujących się w Katowicach^[4].

Stanisław Tabeński inspirował się m.in. architekturą Warszawy i silną tradycją wiedeńską. Podczas tworzenia kolejnych projektów pomocna była znajomość z wojewodą śląskim Michałem Grażyńskim, a także fakt, że sąsiadująca niemiecka część Górnego Śląska polaryzowała poglądy architektów, nierzadko silnie związanych z politykami sanacji^[3].

• Wieżowiec Komunalnej Kasy Oszczędności, Chorzów ul. Wolności, 1937^[5].
• Dom Oświatowy Biblioteki Śląskiej, Katowice ul. Francuska 12, 1929–1934; współautor: Józef Rybicki^[6].
• Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Katowicach, Katowice ul. Mickiewicza 3, w latach 1928–1930; współautor: Jan Noworyta^[4].
• Współpraca przy opracowywaniu projektu kościoła w Drochlinie, 1910, w pracowni W. Ekielskiego^[1].
• Wykonywanie szkiców części Zamku Królewskiego na Wawelu^[1].
• Dom mieszkalny urzędników BGK przy ul. Narcyzów 2 w Katowicach,1929–1931^[1].
• Dom inż. B. Pietrzykowskiego przy ul. Rymera 3 w Katowicach, 1938^[1].
• Dom mieszkalny pracowników ZUS-u przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 15 w Katowicach, 1938–1939^[1].