Stanisław Winiarski (1893–1963)
.jpg) | |
| Data i miejsce urodzenia |
17 września 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 stycznia 1963 |
| Zawód, zajęcie |
urzędnik |
| Stanowisko |
dyrektor Wytwórni Wódek w Starogardzie |
| Pracodawca | |
.jpg){kind=small} | |
| Odznaczenia | |
  _BAR.svg.png){kind=small} _BAR.svg.png){kind=small} | |
Stanisław Winiarski, ps. „Sowa”, „Wawrot” (ur. 17 września 1893 w Kozienicach, zm. 22 stycznia 1963 w Warszawie) – polski urzędnik i działacz niepodległościowy, podoficer Legionów Polskich i Wojska Polskiego, powstaniec śląski i warszawski, kawaler Orderu Virtuti Militari, inżynier chemik[1].
Życiorys
Urodził się 17 września 1893 w Kozienicach, w rodzinie Jana i Romany ze Staniewskich[2]. Był absolwentem Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców w Warszawie[3]. W 1911 ukończył kurs gorzelniczy przy Stacji Doświadczalnej Przemysłowo-Fermentacyjnej w Krakowie, a później również kurs rektyfikatorów w Warszawie i korespondencyjnie Szkołę Techniczną w Lipsku[3]. W latach 1911–1914 praktykował w „Zakładach Przemysłowych Stanisław Zagrodzki i Antoni Malatyński Miechów-Charsznica”[4]. Od wiosny 1914 był członkiem Związku Strzeleckiego[4].
W sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich[5]. Początkowo został przydzielony do 18. kompanii, a później walczył w szeregach 3. kompanii IV batalionu 5 pułku piechoty[5]. Był dwukrotnie kontuzjowany (w 1915 pod Wysokiem Litewskim i 1916 w bitwie pod Kostiuchnówką)[3]. Za bohaterstwo w walce odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari[6]. Po kryzysie przysięgowym (lipiec 1917) został internowany w obozie w Szczypiornie[4][7]. W październiku 1917 został zwolniony z obozu na skutek interwencji rodziny[4]. Wyjechał w okolice Krakowa, gdzie włączył się w prace Polskiej Organizacji Wojskowej[4]. W listopadzie 1918 wziął udział w rozbrajaniu Austriaków w rejonie Proszowic, a następnie w Krakowie, w przygotowaniu oddziałów odsieczy Lwowa[4]. W 1919 wziął udział w I powstaniu śląskim, w oddziale porucznika Antoniego Ożóg-Orzegowskiego (I batalion bytomski)[4]. W 1920 wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego[4]. Po ukończeniu sześciotygodniowego kursu karabinów maszynowych został przydzielony do I batalionu 202 pułku piechoty[4]. W jego szeregach wziął udział w wojnie z bolszewikami[4][7]. Po zawieszeniu broni został zdemobilizowany i wrócił do pracy w zakładach w Charsznicy[4].
W Charsznicy poznał swoją żonę i tam urodziło się czworo jego dzieci[8][9]. 29 października 1928 został zameldowany w Poznaniu, natomiast żona z dziećmi 19 grudnia tego roku[9]. 29 listopada 1929 został wymeldowany do Stanisławowa[9]. Następnie pracował jako urzędnik Państwowego Monopolu Spirytusowego[10]. W lipcu 1933 był zastępcą dyrektora Państwowej Wytwórni Wódek we Lwowie[11]. W tym czasie obowiązki zawodowe łączył z działalnością społeczną w organizacji miejskiej Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, Związku Strzeleckim i Związku Legionistów Polskich jako prezes oddziału im. śp. Tadeusza Furgalskiego[12]. Później był dyrektorem Wytwórni Wódek w Starogardzie. W 1939, przed wybuchem II wojny światowej przeniósł się z rodziną do Warszawy[8].
W okresie okupacji był czynnym członkiem konspiracji. Wziął udział w powstaniu warszawskim[7], w szeregach dywizjonu motorowego Obszaru AK należącego do Zgrupowania Kuba-Sosna[13]. Używał wówczas pseudonimu „Wawrot”[13]. Po kapitulacji powstania dostał się do niemieckiej niewoli[13]. Po II wojnie światowej był kierownikiem Pracowni Ekonomicznej Biura Projektów Przemysłu Fermentacyjnego oraz organizatorem i dyrektorem Centralnego Biura Projektów Przemysłu Spożywczego[1]. Zmarł 22 stycznia 1963 w Warszawie i tam pochowany na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera 246, rząd 7, miejsce 16–17)[14][1].
Był żonaty ze Stefanią Elżbietą ze Smorawińskich (1891–1969), z którą miał czworo dzieci: Tadeusza, ps. „Wiesław” (1920–1944), kaprala podchorążego batalionu „Bałtyk”, Barbarę (ur. 1922), Alicję, ps. „Malutka” (1924–2020), po mężu Grabowską, sanitariuszkę II Rejonu Obwodu Praga AK, lekarza medycyny i Krystynę (ur. 1926)[2][7][15][16][14][9].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6665 – 17 maja 1922[17][18][19]
- Krzyż Niepodległości – 16 września 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[20][21][22][7]
- Krzyż Walecznych[12][23][7]
- Złoty Krzyż Zasługi[7]
- Odznaka „Za wierną służbę”[12]
- Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych[12][24]
Przypisy
- 1 2 3 Zmarli. „Stolica”. 8 (794), s. 8, 1963-02-24. Warszawa.
- 1 2 Kolekcja ↓, s. 1.
- 1 2 3 Kolekcja ↓, s. 2, 4.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Kolekcja ↓, s. 4.
- 1 2 Kolekcja ↓, s. 3, 4.
- ↑ Bąbiński 1929 ↓, s. 82.
- 1 2 3 4 5 6 7 Polak (red.) 1991 ↓, s. 157.
- 1 2 Alicja Grabowska „Malutka”. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-04-01].
- 1 2 3 4 Kartoteka ewidencji ludności 1870–1931. Archiwum Państwowe w Poznaniu. [dostęp 2023-04-01].
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 2.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
- 1 2 3 4 Kolekcja ↓, s. 3.
- 1 2 3 Stanisław Winiarski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-04-01].
- 1 2 Cmentarz Stare Powązki: BARABASZOWIE, WINIARSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2023-04-01].
- ↑ Alicja Elżbieta Winiarska. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-04-01].
- ↑ Tadeusz Winiarski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-04-01].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 21.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-01].
- ↑ Wykaz odznaczonych orderem wojskowym „Virtuti Militari“ V kl. oficerów i szeregowych z b. 5-go pułku piechoty Legjonów Polskich., „Żołnierz Polski” (29 (308)), zbrojownia.cbw.wp.mil.pl, 16 lipca 1922, s. 18 [dostęp 2025-05-22] (pol.).
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 218, poz. 296.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-01].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-01].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-01].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-01].
Bibliografia
- Sowa-Winiarski Stanisław Henryk. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.37-2909 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-01].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Kazimierz Bąbiński: Zarys historji wojennej 5-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.