Stanisław Wyżykowski (muzyk)

Stanisław Wyżykowski
Ilustracja
Rzeźba przedstawiająca Stanisława Wyżykowskiego w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
Data i miejsce urodzenia

1927
Haczowie

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

muzyka, lutnictwo

Nagrody

Nagroda im. Oskara Kolberga

Stanisław Wyżykowski (ur. 3 maja 1927 w Haczowie) – polski skrzypek, lirnik, lutnik, prekursor i odtworzyciel liry korbowej w Polsce. „Mistrz z Haczowa”, laureat Nagrody Kolberga w 2023[1][2][3].

Lira korbowa wykonana przez Stanisława Wyżykowskiego

Życiorys

Urodził się 3 maja 1927 w Haczowie[2]. Jego dziadek grał na skrzypcach, kontrabasie i cymbałach[4]; ojciec był rolnikiem, stolarzem, lutnikiem, wszechstronnym muzykiem oraz introligatorem[2]. Notacji muzycznej uczył się w dzieciństwie u sąsiada Jana Rosenbagiera[4]. W tym okresie samodzielnie uczył się gry na skrzypcach, podkradając je ojcu[2]. Naukę budowy instrumentów rozpoczął w czasie okupacji – stolarki nauczył się od ojca, chodził po wsiach, skupował zepsute instrumenty, naprawiał je i sprzedawał[4]. Po wojnie, w 1946 zapisał się na czteroletni kurs gry na skrzypcach w szkole muzycznej w Krośnie; ukończył go w ciągu dwóch lat[2]. Od 1954 pracował jako stolarz w spółdzielni Wyzwolenie w Krośnie, następnie od 1965 – w Krośnieńskiej Hucie Szkła[5]. Pierwszą lirę korbową zbudował w 1967[6].

Od 1965 koncertował z Kapelą Stachy[5]. W latach 1983–1986 zajmował się naprawą instrumentów smyczkowych i gitar. W 1986 roku przeszedł na emeryturę i zajął się projektowaniem i konstruowaniem lir korbowych[2]. Jego liry korbowe prezentują szeroki wachlarz rozwiązań konstrukcyjnych, od historycznych, przez tradycyjne do innowacyjnych[5]. Prowadzi działalność edukacyjną[2]. Jego uczniami są lutnicy Jan Malisz z Męciny Małej[3], Stanisław Nogaj ze Starej Wsi[2][7], Lucjan Kościółek z Krasnego[8] i Andrzej Staśkiewicz z Kadzidła[9].

Wykonane przez niego liry korbowe były prezentowane na wystawach czasowych m.in. w Muzeum Podkarpackim w Krośnie (2008), na zamku w Baranowie Sandomierskim (2008), w Muzeum Wsi Radomskiej (2009) i w Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie (2009). Wykorzystano je podczas premierowego pokazu filmu Pan Tadeusz oraz podczas nagrania ścieżki dźwiękowej do filmów Ogniem i mieczem oraz Wrota Europy[2].

Nagrody

  • Nagroda za rękodzieło w III Ogólnopolskim Konkursie na Budowę Ludowych Instrumentów Muzycznych organizowanym przez Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu (1995) [10]
  • Tytuł Indywidualności Roku 1997 Regionu Brzozowskiego (1997)[11]
  • Nagroda II Stopnia im. Franciszka Kotuli przyznana przez Muzeum Etnograficzne im. F. Kotuli w Rzeszowie (1999)[11]
  • Nagroda za rękodzieło w IV Ogólnopolskim Konkursie na Budowę Ludowych Instrumentów Muzycznych, organizowanym przez Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu (2005)[2]
  • Nagroda za innowacje w budowie ludowych instrumentów muzycznych w Ogólnopolskim Konkursie na Budowę Ludowych Instrumentów Muzycznych, organizowanym przez Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu (2016)[2]
  • Nagroda im. Oskara Kolberga (2023)[2]

Publikacje

  • Stanisław Wyżykowski, Lirnik z Haczowa, Krosno: "Nonparel", 2000, ISBN 978-83-911936-5-5.

Przypisy

  1. ↑ Bednarska 1981 ↓, s. 55.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Agnieszka Szeja, Stanisław Wyżykowski - laureat Nagrody Kolberga 2023, [w:] nagrodakolberg.pl [online], Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu i NIMiT, 2023 [dostęp 2024-01-17] (pol.).
  3. 1 2 Budowa liry korbowej [2020], [w:] Forum Muzyki Tradycyjnej [online], NIMiT, 6 grudnia 2020 [dostęp 2024-01-17] (pol.).
  4. 1 2 3 Barbara Olbrycht, Joanna Sadecka-Kurnik, Stanisław Wyżykowski (region krośnieński) [online], Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie [dostęp 2024-01-17] (pol.).
  5. 1 2 3 Pawłowska 2022 ↓, s. 513.
  6. ↑ Mazur-Hanaj 2023 ↓, s. 112.
  7. ↑ Rokosz 2020 ↓, s. 34.
  8. ↑ Pawłowska 2022 ↓, s. 304.
  9. ↑ Pawłowska 2022 ↓, s. 469.
  10. ↑ Pawłowska 2022 ↓, s. 515.
  11. 1 2 Pawłowska 2022 ↓, s. 514.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.