Stefan Jaroń Kowalski

Stefan Kowalski

Jarocki, Jaroń

Zdęcie Stafana Jaronia Kowalskiego
kapitan
Data i miejsce urodzenia	2 sierpnia 1915 Warszawa
Data i miejsce śmierci	15 czerwca 1979 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1939–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	Szare Szeregi Obwód VII AK „Obroża” Zgrupowanie „Leśnik”
Stanowiska	Dowódca kompanii
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Stefan Kowalski, ps. „Jaroń” (ur. 2 sierpnia 1915 w Warszawie, zm. 15 czerwca 1979 tamże) – kapitan Armii Krajowej, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari, działacz harcerstwa i PTTK.

Syn Władysława i Michaliny z domu Majewskiej^[1]. Dorastał w Pruszkowie. W wieku 12 lat związał się z harcerstwem i wstąpił do 1. Pruszkowskiej Drużyny Harcerskiej im. Stefana Czarnieckiego^[2]. Absolwent warszawskiego Gimnazjum im. Władysława IV. W latach 1934-1936 odbywał służbę w Korpusie Ochrony Pogranicza^[2].

W stopniu plutonowego uczestniczył w kampanii wrześniowej, podczas której został ranny w bitwie pod Mławą^[2]. Od początków okupacji działał w konspiracji. Początkowo w Szarych Szeregach organizował Hufiec „Zielony Dąb” w Pruszkowie. Następnie objął dowództwo nad plutonem 1718, wchodzącym w skład Rejonu VI „Helenów” VII Obwodu AK „Obroża”. Oddział miał charakter Grupy Szturmowej i składał się z harcerzy Hufca „Zielony Dąb” oraz członków rozwiązanej jednostki partyzanckiej z Pęcic. Jednym z zadań plutonu było osłanianie radiostacji Komendy Głównej AK zlokalizowanej na terenie pruszkowskiej Ostoi^[3]. Pluton „Jaronia” dwukrotnie uczestniczył w egzekucjach na konfidentach Gestapo i czterokrotnie podejmował próby wykonania wyroku na szefie SS w Pruszkowie^[4]. W 1943 roku Stefan Kowalski ukończył Szkołę Podchorążych Agricola i uzyskał stopień podporucznika^[5].

W 1944 przeniesiony do oddziału osłonowego Szefostwa Służby Uzbrojenia KG AK „Leśnictwo”. Uczestnik powstania warszawskiego w składzie Zgrupowania „Leśnik”, jako zastępca dowódcy. Po śmierci Janusza Szrajera „Ludwika” objął dowództwo nad 2 kompanią i walczył na Woli, Muranowie, Nowym Mieście i w Śródmieściu Południowym. Ranny dwukrotnie, w dniach 12 i 18 sierpnia. We wrześniu 1944 roku, na wniosek płk. Karola Ziemskiego, został awansowany na stopień kapitana^[6]. Za wykazane męstwo podczas walk w Warszawie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Po upadku powstania jeniec oflagów, po uwolnieniu z których działał w harcerstwie na terenie Niemiec, uzyskując stopień harcmistrza RP^[1].

Do Polski powrócił w 1947^[7]. Pracował na różnych stanowiskach administracyjnych. Po wojnie używał nazwiska Jaroń Kowalski. W związku z utrudnianiem przez władze funkcjonowania Harcerstwa w PRL, rozpoczyna działalność w PTTK. Współorganizował, wraz z między innymi Krystyną Serwaczak, Rajd „Po kamienistej drodze”, upamiętnający bój pod Pęcicami stoczony przez powstańców 2 sierpnia 1944 roku^[8]. Zmarł w Warszawie i pochowany został na cmentarzu parafii św. Kazimierza w Pruszkowie (sektor: IV, rząd: 2, grób: 18). Jego żoną była Danuta Eibich, z którą miał córkę Grażynę i syna Wojciecha^[9].

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari Nr 13869^[9]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)^[10]
• Krzyż Partyzancki
• Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami^[6]

• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Konspiracja 1939-1945. T. 5/I. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-98-6.
• Marcin Matusik, Kamil Kalitowski: Krótka opowieść o druhu „Jaroniu”. Komorów: D. Wolborski, 2019.