Straduń (jezioro)
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Wysokość lustra |
74,8-75,0 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
83,5-96,7 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Objętość |
3057,0 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa czystości wody |
III (w roku 2001) |
Położenie na mapie gminy Trzcianka _location_map.png) | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego  | |
 53°02′22″N 16°21′57″E/53,039444 16,365833 | |
Straduń – jezioro w woj. wielkopolskim, w pow. czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Trzcianka, leżące na terenie Pojezierza Wałeckiego[2][3].
Hydronimia
Pierwotnie jezioro znajdowało się w granicach Wielkopolski i notowane jest od średniowiecza. Pierwszy zapis w języku łacińskim z 1343, oblatowany w 1532, odnotowuje nazwę w formie "Straduny", a szesnastowieczny dokument z 1532 podaje nazwę "Strodom". Po rozbiorach Polski nazwa uległa germanizacji i w1944 w czasie III Rzeszy nosiła nazwę "Straduhner See"[4].
Według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) opublikowanego przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii (GUGiK) i udostępnionego na stronach Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych (KSNG) nazwa tego jeziora to Straduń[5]. W różnych publikacjach i na niektórych mapach topograficznych jezioro to występuje pod nazwą Straduńskie[3][6][7] Smolarskie[1][3].
Historia
W XVI wieku jezioro znajdowało się w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. Od średniowiecza jego właścicielami była lokalna szlachta wielkopolska z rodu Czarnkowskich herbu Nałęcz III[4].
W dokumencie z 1343 znanym z falsyfikatu sporządzonego w połowie XVI wieku król polski Kazimierz III Wielki nadał kasztelanowi nakielskiemu Sędziwojowi z Czarnkowa miasto Czarnków wraz z okolicznymi wsiami oraz z 4 jeziorami, wśród których odnotowano m.in. jeziora Straduń oraz Szarcz. W 1532 kasztelan bydgoski Maciej Czarnkowski w podziale puszcz i jezior z bratem kasztelanem przemęckim Sędziwojem Czarnkowskim, otrzymał m.in. jezioro Straduń, wymienione wśród jezior większych, na których wówczas łowiono ryby niewodem[4],
Morfometria
Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 83,5 ha[6] przez 90,70 ha[1] do 96,7 ha[3][8]. Zwierciadło wody położone jest na wysokości 74,8 m n.p.m.[6] lub 75,0 m n.p.m.[8]. Średnia głębokość jeziora wynosi 3,2 m[1][3][8], natomiast głębokość maksymalna 6,2 m[1][3][8].
W oparciu o badania przeprowadzone w 2001 roku jezioro zaliczono do III klasy czystości i III kategorii podatności na degradację[3][6].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 Mazurek, Stanisław (red.): Atlas jezior województwa pilskiego. Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Pile; Państwowe Gospodarstwo Rybackie w Oleśnicy, [1983], s. 313.
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 81. ISBN 83-01-12479-2.
- 1 2 3 4 5 6 7 Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2001. s. 153. [dostęp 2009-04-19].
- 1 2 3 Gąsiorowski 2003 ↓, s. 684.
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 330, ISBN 83-239-9607-5.
- 1 2 3 4 Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 213. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ Mapa topograficzna dostępna w serwisie geoportal.gov.pl. [dostęp 2009-04-19].
- 1 2 3 4 według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 213. ISBN 83-232-1732-7.
Bibliografia
- Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), zeszyt 2, hasło „Straduń”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 684.
Linki zewnętrzne
- Straduń, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.