Sundajka

Sundajka
	Sundasciurus
	J.C. Moore, 1958
	; Sundajka drobna (S. tenuis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	wiewiórkowate
Podrodzina	wiewiórczaki
Plemię	Callosciurini
Rodzaj	sundajka
	Typ nomenklatoryczny
	Sciurus lowii O. Thomas, 1892
Synonimy
	Aletesciurus J.C. Moore, 1958;
	Aletesciurus J.C. Moore, 1958;
Podrodzaje i gatunki
	2 podrodzaje i 20 gatunków – zobacz opis w tekście
	2 podrodzaje i 20 gatunków – zobacz opis w tekście

Sundajka^[3] (Sundasciurus) – rodzaj ssaków z podrodziny wiewiórczaków (Callosciurinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji Południowo-Wschodniej^[4]^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 126–247 mm, długość ogona 75–246 mm; masa ciała 55–432,7 g^[5]^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1958 roku amerykański zoolog Joseph Curtis Moore w artykule zatytułowanym Nowe rodzaje wschodnio-indyjskich wiewiórek, opublikowanym w czasopiśmie „American Museum novitates”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) sundajka krótkoogonowa (S. lowii).

Etymologia

Sundasciurus: Cieśnina Sundajska; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758 (wiewiórka)^[1].
Aletesciurus: gr. αλήτης alētēs ‘włóczęga, wędrowny’; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758 (wiewiórka)^[2]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sciurus hippurosus^[a] Lyon, 1907.

Podział systematyczny

Sundasciurus wydaje się być niezwykle parafiletyczny w odniesieniu do Rubrisciurus, Hyosciurus, Nannosciurus, Menetes i Rhinosciurus dlatego potrzebna jest bardzo gruntowna rewizja taksonomiczna tego kladu^[4]. Do rodzaju należą następujące gatunki zgrupowane w dwóch podrodzajach^[8]^[7]^[4]^[3]:

Podrodzaj	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[5]^[4]^[7]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[4]^[7]	Podstawowe wymiary^[5]^[7]^[b]	Status IUCN^[9]^[10]
Aletesciurus	Sundasciurus everetti	(O. Thomas, 1890)	wiewiórnik górski	gatunek monotypowy	Malezja i Indonezja: góry środkowej i zachodniej części Borneo; zakres wysokości: powyżej 975 m n.p.m.	DC: 15,5–17,5 cm DO: 9,8–11,1 cm MC: około 130 g	LC
Aletesciurus	Sundasciurus hippurus	(I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1831)	sundajka końskoogonowa	7 podgatunków	południowy Wietnam (Prowincja Cà Mau), Półwysep Malajski, Sumatra i Borneo (Malezja, Indonezja i Brunei); zakres wysokości: do 1525 m n.p.m.	DC: 23–25 cm DO: 23–25 cm MC: 430–433 g	NT
Aletesciurus	Sundasciurus philippinensis	(G.R. Waterhouse, 1839)	sundajka filipińska	gatunek monotypowy	endemit Filipin: Samar, Biliran, Leyte, Bohol, Dinagat, Siargao, Mindanao i Basilan]]; zakres wysokości: do 2100 m n.p.m.	DC: około 19 cm DO: 17,2–19,2 cm MC: około 244 g	LC
Aletesciurus	Sundasciurus mindanensis	(Steere, 1890)	sundajka mindanajska	gatunek monotypowy	endemit Filipin: Mindanao i pobliskie sąsiednie małe wyspy	DC: około 20 cm DO: około 19 cm MC: około 285 g	LC
Aletesciurus	Sundasciurus davensis	(Sanborn, 1952)	sundajka samotna	gatunek monotypowy	endemit Filipin: znany tylko z Tagum (Davao, Mindanao)	DC: około 19,8 cm DO: około 18,2 cm^[c] MC: brak danych	DD
Aletesciurus	Sundasciurus samarensis	(Steere, 1890)	sundajka samarska	gatunek monotypowy	endemit Filipin: Samar i Leyte	DC: 18,5–19,1 cm DO: 15,8–16,1 cm MC: 222–243 g	LC
Aletesciurus	Sundasciurus rabori	Heaney, 1979	sundajka górska	gatunek monotypowy	endemit Filipin: Palawan; zakres wysokości: powyżej 800 m n.p.m.	DC: 16,3–18,3 cm DO: 13,5–14 cm MC: około 163 g	DD
Aletesciurus	Sundasciurus steerii	(A. Günther, 1877)	sundajka ogrodowa	gatunek monotypowy	endemit Filipin: południowy Palawan, Bancalan, Matangule i Balabac	DC: około 20 cm DO: około 16 cm MC: 222–257 g	LC
Aletesciurus	Sundasciurus juvencus	(O. Thomas, 1908)	sundajka palawańska	gatunek monotypowy	endemit Filipin: północny i środkowy Palawan	DC: 19,5–20 cm DO: 15,5–17,2 cm MC: 244–284 g	LC
Aletesciurus	Sundasciurus moellendorffi	(Matschie, 1898)	sundajka wyspowa	gatunek monotypowy	endemit Filipin: archipelag Calamian (z wyjątkiem wyspy Busuanga)	DC: około 20 cm DO: około 19 cm MC: około 190 g^[d]	NT
Aletesciurus	Sundasciurus hoogstraali	(Sanborn, 1952)	sundajka kalamiańska	gatunek monotypowy	endemit Filipin: Busuanga (archipelag Calamian)	DC: około 20 cm DO: 16–16,5 cm MC: brak danych	LC
Sundasciurus	Sundasciurus tenuis	(Horsfield, 1824)	sundajka drobna	5 podgatunków	Półwysep Malajski, Sumatra (wraz z archipelagami Banyak i Batu), Borneo, Wyspy Anambas, Wyspy Natuna i Wyspy Lingga; zakres wysokości: powyżej 1650 m n.p.m.	DC: około 14 cm DO: 11,3–11,5 cm MC: 81–85 g	LC
Sundasciurus	Sundasciurus altitudinis	(H.C. Robinson & Kloss, 1916)		gatunek monotypowy	endemit Indonezji: zachodnia Sumatra (góry Leuser i Kerinci w górach Barisan); zakres wysokości: 490–2530 m n.p.m.	DC: około 15 cm DO: około 11,5 cm MC: brak danych	NE
Sundasciurus	Sundasciurus tahan	(Bonhote, 1908)		gatunek monotypowy	endemit Malezji: góra Tahan i pobliskie szczyty w półwyspowej części	DC: około 15,5 cm DO: około 10,4 cm MC: brak danych	NE
Sundasciurus	Sundasciurus jentinki	(O. Thomas, 1887)	sundajka smukła	gatunek monotypowy	góry północnego i środkowego Borneo w Sabah i Sarawak (Malezja) oraz północno-zachodnim Kalimantanie (Indonezja)	DC: 12,6–13 cm DO: 11,2–12,5 cm MC: 55–60 g	LC
Sundasciurus	Sundasciurus brookei	(O. Thomas, 1892)	sundajka skromna	gatunek monotypowy	góry północnego, środkowego i zachodniego Borneo w Sabah i Sarawak (Malezja) oraz północno-zachodnim Kalimantanie (Indonezja); zakres wysokości: 600–1500 m n.p.m.	DC: 15,2–15,4 cm DO: 11,2–12,2 cm MC: 124–132 g	LC
Sundasciurus	Sundasciurus lowii	(O. Thomas, 1892)	sundajka krótkoogonowa	3 podgatunki	Borneo, Banggi i Balambangan (możliwe że Malawali) oraz północne Wyspy Natuna (Natuna Besar, Lingung i Laut); zakres wysokości: do 1400 m n.p.m.	DC: 12,7–16,9 cm DO: 7,4–10,9 cm MC: 60–125 g	LC
Sundasciurus	Sundasciurus natunensis	(O. Thomas, 1895)		gatunek monotypowy	endemit Indonezji: południowe Wyspy Natuna (zapisy tylko z wyspy Sirhassen); być może zachodnie Borneo	DC: 13,3–15,2 cm DO: 8,2–8,9 cm MC: brak danych	NE
Sundasciurus	Sundasciurus robinsoni	(Bonhote, 1903)		3 podgatunki	skrajnie południowa Tajlandia, półwyspowa Malezja, Indonezja (Sumatra, Wyspy Batu i Wyspy Riau); zakres wysokości: 0–1370 m n.p.m.	DC: 11,2–14 cm DO: 7,4–10,3 cm MC: 49–77 g	NE
Sundasciurus	Sundasciurus fraterculus	(O. Thomas, 1895)	sundajka braterska	gatunek monotypowy	endemit Indonezji: Wyspy Mentawai (Siberut, Sipura, Północna i Południowa Pagai), na zachód od Sumatry	DC: 11,6–11,9 cm DO: 7,5–7,8 cm MC: brak danych	VU

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia, VU – gatunek narażony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

↑ Podgatunek S. hippurus.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
↑ Długość ogona podana tylko dla samców; u samic nieznana.
↑ Masa ciała podana tylko dla samic; u samców nieznana.

Przypisy

1 2 3 Moore 1958 ↓, s. 2.
1 2 Moore 1958 ↓, s. 3.
1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 203. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 5 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 588–590. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 724–729. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Sundasciurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-10].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 378–379. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-23]. (ang.).
↑ Taxonomy: Sundasciurus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-23]. (ang.).
↑ Taxonomy: Dremomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-23]. (ang.).

Bibliografia

J.C. Moore. New genera of East Indian squirrels. „American Museum novitates”. 1914, s. 1–5, 1958. (ang.).

[a-8] Podgatunek S. hippurus.

[10] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[13] Długość ogona podana tylko dla samców; u samic nieznana.

[14] Masa ciała podana tylko dla samic; u samców nieznana.

[CITEREFMoore19582-1] 1 2 3 Moore 1958 ↓, s. 2.

[CITEREFMoore19583-2] 1 2 Moore 1958 ↓, s. 3.

[Cichocki&inni-3] 1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 203. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-4] 1 2 3 4 5 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 588–590. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Koprowski&inni-5] 1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 724–729. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Sundasciurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-10].

[amw-7] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 378–379. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[mdd-9] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-23]. (ang.).

[11] Taxonomy: Sundasciurus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-23]. (ang.).

[12] Taxonomy: Dremomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-23]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]

[b]

[9]

[10]

[c]

[d]