Super Bowl
Super Bowl – finałowy mecz o mistrzostwo w futbolu amerykańskim zawodowej ligi National Football League (NFL), będący najważniejszym sportowym wydarzeniem roku w Stanach Zjednoczonych. Całość ceremonii określana jest jako Super Bowl Sunday w skrócie Super Sunday i stała się nieformalnym amerykańskim świętem narodowym[1][2][3]. Dzień finału jest także drugim (po Święcie Dziękczynienia) dniem z największą ilością spożytego jedzenia w Stanach Zjednoczonych[4].
Przez większość lat kolejne edycje Super Bowl stawały się najchętniej oglądanymi transmisjami w amerykańskiej telewizji; finał Super Bowl XLV w lutym 2011 (pomiędzy Pittsburgh Steelers a Green Bay Packers) miał największą oglądalność w jej historii, gromadząc przed telewizorami 111 milionów widzów[5]. Pobił tym samym rekord, ustanowiony przez Super Bowl XLIV (106,5 mln widzów)[6]. Ponieważ transmisje z rozgrywek Super Bowl przyciągają przed telewizory rzesze widzów, reklamodawcy są gotowi płacić gigantyczne kwoty za minutę czasu reklamowego. W 2008 r. średnia cena za jeden 30-sekundowy spot reklamowy w trakcie transmisji na antenie stacji Fox wyniosła 2,7 mln dol[7]. Szacuje się, że Fox zarobił z tego tytułu ok. 250 mln dol[8].
Super Bowl jest nie tylko wydarzeniem sportowym, ale także kulturalno-rozrywkowym. W przerwie finału (tzw. half-time show) ma miejsce koncert muzyczny, a udział w nim uważany jest za wyróżnienie dla artysty.
Trofeum
Trofeum, o które toczy się walka, to Vince Lombardi Trophy, od nazwiska trenera zespołu Green Bay Packers, pierwszego zespołu, który zdobył mistrzostwo. Corocznie też najlepszy zawodnik meczu zdobywa laur MVP (Most Valuable Player), od 1990 r. nazwany Pete Rozelle Trophy od nazwiska wieloletniego commissionera (prezesa) ligi NFL (1960–1989) zmarłego w 1996 r. Graczem, który pięciokrotnie zdobył to wyróżnienie, był Tom Brady, rozgrywający New England Patriots, który był MVP XXXVI, XXXVIII, XLIX, LI i LV Super Bowl. Tylko raz MVP został gracz drużyny przegranej, był to Chuck Howley w Super Bowl V, gdzie jego Dallas Cowboys przegrało z Baltimore Colts.
Historia
Po raz pierwszy rozgrywki te zorganizowano w 1967 r. jako AFL-NFL World Championship Game, a po 1970 r., kiedy obie ligi (National Football League i American Football League) się połączyły, stały się one Mistrzostwami NFL. Mecz toczy się między zwycięzcą konferencji American Football Conference (AFC) a zwycięzcą konferencji National Football Conference (NFC). Od tego czasu Super Bowl był rozgrywany corocznie po zakończeniu play-offów w połowie stycznia, potem pod koniec stycznia (ostatnia niedziela stycznia), a obecnie na początku lutego (pierwsza niedziela lutego). Rekordzistami w liczbie wygranych – 6 tytułów Super Bowl – są drużyny Pittsburgh Steelers (IX, X, XIII, XIV, XL, XLIII) oraz New England Patriots (XXXVI, XXXVIII, XXXIX, XLIX, LI, LIII). Zespoły, które wygrały ten mecz pięciokrotnie, to San Francisco 49ers (XVI, XIX, XXIII, XXIV, XXIX) i Dallas Cowboys (VI, XII, XXVII, XXVIII, XXX). Dwie drużyny wygrały Super Bowl trzy razy w ciągu czterech lat, są to Dallas Cowboys (XXVII, XXVIII i XXX) oraz New England Patriots (XXXVI, XXXVIII i XXXIX).
Zwycięzcy
| Nr | Data | Zwycięzca | Finalista | Wynik | Miejscowość | Stadion | MVP |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I | 15 stycznia 1967 | Green Bay Packers | Kansas City Chiefs | 33–10 | Los Angeles | Memorial Coliseum | Bart Starr |
| II | 14 stycznia 1968 | Green Bay Packers | Oakland Raiders | 33–14 | Miami | Orange Bowl Stadium | Bart Starr |
| III | 12 stycznia 1969 | New York Jets | Baltimore Colts | 16–7 | Miami | Orange Bowl Stadium | Joe Namath |
| IV | 11 stycznia 1970 | Kansas City Chiefs | Minnesota Vikings | 23–7 | Nowy Orlean | Tulane Stadium | Len Dawson |
| Wyniki w ligach: NFL – 2 zwycięstwa, AFL – 2 zwycięstwa. | |||||||
Bilans klubów
| Liczba zwycięstw | Liczba porażek | Klub | Lata zwycięstw |
|---|---|---|---|
| 6 | 5 | New England Patriots | 2002, 2004, 2005, 2015, 2017, 2019 |
| 6 | 2 | Pittsburgh Steelers | 1975, 1976, 1979, 1980, 2006, 2009 |
| 5 | 3 | Dallas Cowboys | 1972, 1978, 1993, 1994, 1996 |
| 5 | 3 | San Francisco 49ers | 1982, 1985, 1989, 1990, 1995 |
| 4 | 3 | Kansas City Chiefs | 1970, 2020, 2023, 2024 |
| 4 | 1 | New York Giants | 1987, 1991, 2008, 2012 |
| 4 | 1 | Green Bay Packers | 1967, 1968, 1997, 2011 |
| 3 | 5 | Denver Broncos | 1998, 1999, 2016 |
| 3 | 2 | Washington Commanders | 1983, 1988, 1992 |
| 3 | 2 | Las Vegas Raiders | 1977, 1981, 1984 |
| 2 | 3 | Miami Dolphins | 1973, 1974 |
| 2 | 3 | Los Angeles Rams[a] | 2000, 2022 |
| 2 | 3 | Philadelphia Eagles | 2018, 2025 |
| 2 | 2 | Indianapolis Colts | 1971, 2007 |
| 2 | 0 | Tampa Bay Buccaneers | 2003, 2021 |
| 2 | 0 | Baltimore Ravens | 2001, 2013 |
| 1 | 2 | Seattle Seahawks | 2014 |
| 1 | 1 | Chicago Bears | 1986 |
| 1 | 0 | New Orleans Saints | 2010 |
| 1 | 0 | New York Jets | 1969 |
| 0 | 4 | Buffalo Bills | – |
| 0 | 4 | Minnesota Vikings | – |
| 0 | 3 | Cincinnati Bengals | – |
| 0 | 2 | Atlanta Falcons | – |
| 0 | 2 | Carolina Panthers | – |
| 0 | 1 | Tennessee Titans | – |
| 0 | 1 | Los Angeles Chargers | – |
| 0 | 1 | Arizona Cardinals | – |
Lokalizacja zwycięskich klubów
Uwagi
- ↑ Tytuł zdobyty jako Saint Louis Rams.
Przypisy
- ↑ Super Bowl Underscores Cultural Divide.
- ↑ Celebrating the 50th anniversary of the American Football League.
- ↑ Opinion: Make Super Bowl a holiday – Super Bowl XLIV- NBC Sports. [dostęp 2010-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-09)].
- ↑ USDA Offers Food Safety Advice for Your Super Bowl Party. [dostęp 2021-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-05)].
- ↑ Super Bowl 2011 draws highest ever audience for US TV show.
- ↑ Super Bowl XLIV beats ‘M-A-S-H’ finale for U.S. viewership record.
- ↑ Who’s Buying What in Super Bowl XLII.
- ↑ Fox sets new Super Bowl records with audience and ad revenues.