Synagoga w Brzegu
 nr rej. 217/58 w dniu 20.01.1958 roku | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Budulec |
murowana |
| Data budowy | |
| Data likwidacji |
9 na 10 listopada 1938 |
| Obecnie |
mieszkania |
Położenie na mapie Brzegu  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
 50°51′40″N 17°28′01″E/50,861000 17,467000 | |
Synagoga w Brzegu (niem. Synagoge in Brieg) – budynek dawnej synagogi znajdujący się w Brzegu, na rogu obecnych ulic 3 Maja i Długiej.
Historia i architektura
Na początku XVI w. w Brzegu istniał inny budynek synagogi, jednak spłonął w 1507 r.[1]
Późniejsza synagoga została zbudowana w 1799 roku przez Żydów, którzy sprowadzili się do Brzegu w 1660 r. z Białej[2]. Pierwszy rabin zatrudniony został przez gminę w 1816 roku[1]. W 1899 roku przeprowadzono pierwszy generalny remont budynku, zaś drugi w 1937 roku. Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku hitlerowcy doszczętnie zdewastowali wnętrze synagogi oraz spalili publicznie zwoje Tory. W 1940 roku synagoga została przebudowana z przeznaczeniem na mieszkania.
Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta, w stylu klasycystycznym. Do dnia dzisiejszego zachowało się jedynie kilka zdobień elewacji północnej i wschodniej. Są to m.in. pilastry zwieńczone trójkątnym przyczółkiem znajdujące się na środku ściany północnej (ul. Długa). Obecne pierwotnie na ścianie wschodniej (ul. 3 Maja) między pilastrami podłużne i okrągłe okna są obecnie zamurowane, aczkolwiek można dostrzec ich zarys po wgłębieniach na tynku.
Synagoga została wpisana do krajowego rejestru zabytków pod nr. 217/58 w dniu 20.01.1958 roku.
Dawna brzeska synagoga na fotografii
Ściana wschodnia sprzed przebudowy z 1940 r.- Ściana wschodnia z pilastrami (stan na 2007 r.)
Ściana północna z pilastrami i frontonem (2007)
Fronton ściany północnej (2007)
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 Wayback Machine [online], www.geocities.com [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2009-10-22] (ang.).
- ↑ http://www.kirkuty.xip.pl/brzeg.htm (tekst o cmentarzu żydowskim w Brzegu).
Bibliografia
- Zdjęcie synagogi brzeskiej sprzed przebudowy (w 1940 r.) znajduje się na stronie 30. książki: Brzeg na starej fotografii, wydanej w 1983 r. przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami (tekst opracował Wiesław Skibiński, zdjęcia ze zbiorów Muzeum Piastów Śląskich zreprodukował Wiesław Kafel).
Linki zewnętrzne
- Synagoga w Brzegu na portalu Wirtualny Sztetl