Szaleństwa (grafiki Goi)

Szaleństwa (hiszp. Disparates) lub Przysłowia (hiszp. Proverbios) lub Sny (hiszp. Sueños) – seria 22 rycin wykonanych przez Francisca Goyę techniką akwaforty, akwatinty i suchej igły. Ryciny powstały w latach 1815–1823^[1].

Jest to najtrudniejsza do zinterpretowania seria rycin Goi, stąd różne jej tytuły, z których najtrafniejszym wydaje się tytuł Szaleństwa. Ryciny są pełne onirycznych wizji, przemocy i seksualności oraz krytyki władzy^[1]. Wyrażają absurd egzystencji, siłę zła, wszechobecność obłudy, nieuchronne zwycięstwo cierpienia, starości i śmierci. Miejsce tłumu wypełniły groźne potwory, absurdalne i nierealne zjawy – owoce halucynacji i majaczeń^[2].

Ryciny nie zostały opublikowane za życia malarza. W 1864 roku Królewska Akademia Sztuk Pięknych św. Ferdynanda po raz pierwszy wydała 18 rycin, a w 1877 po odnalezieniu pozostałych czterech wydano kompletną serię. Wydawcy cyklu nie wiedząc o istnieniu odbitek opatrzonych przez Goyę tytułami błędnie nazwali je Przysłowiami, uznając je za ilustracje znanych przysłów hiszpańskich^[2].

• Szaleństwa wydane w 1864
• 
  Nr 1. Waży więcej niż martwy osioł. Szaleństwo kobiece
• 
  Nr 2. Ze strachu nie trać honoru. Szaleństwo strachu
• 
  Nr 3. Błąkać się w gałęziach. Szaleństwo śmieszne
• 
  Nr 4. Od złych nałogów do cudzołóstwa tylko krok. Głuptasek
• 
  Nr 5. Nie uznaje przyjaciół, którzy okrywają mnie skrzydłami, a jednocześnie kłują dziobem. Szaleństwo latające
• 
  Nr 6. Bóg nas tak stworzył, że nie możemy wyjść z podziwu. Szaleństwo wściekłe
• 
  Nr 7. Zła żona ma zawsze coś do powiedzenia. Szaleństwo małżeńskie
• 
  Nr 8. Nie wiadomo, co kryje się pod tą suknią. Zakutani w worki
• 
  Nr 9. Kocie pazury i ubiór świętoszka. Szaleństwo ogólne
• 
  Nr 11. Szaleństwo nędzy
• 
  Nr 12. Gdyby Marina nie tańczyła, nie złamałaby nogi. Szaleństwo radosne
• 
  Nr 13. Chęć jest matką umiejętności. Sposób na latanie
• 
  Nr 14. Ciesz się karnawałem, bo jutro w proch się obrócisz. Szaleństwo karnawałowe
• 
  Nr 15. Nie polecają się Bogu, ani diabłu. Szaleństwo oczywiste
• 
  Nr 16. Łatwiej goją się rany od noża niż od złego języka. Namowy
• 
  Nr 17. Kto cię nie lubi, nawet w żartach mówi źle o tobie. Lojalność
• 
  Nr 18. Bóg ich stworzył, a oni łączą się w pary. Szaleństwo żałobne^[3]

• Dodatkowe Szaleństwa wydane w 1877
• 
• 
• 
  Szaleństwo zwierzęce
• 
  Szaleństwo byków