Szalej
 Morfologia (szalej jadowity) | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
szalej |
| Nazwa systematyczna | |
| Cicuta L. Sp. Pl. 225, 1753 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Szalej (Cicuta L.) – rodzaj roślin z rodziny selerowatych. Obejmuje 4[4] lub 8[5] gatunków. Występują one w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej[4]. W Europie rośnie jeden gatunek – szalej jadowity Cicuta virosa[5], należący także do polskiej flory[6]. Wszystkie gatunki z tego rodzaju (zwłaszcza jednak północnoamerykański C. maculata) należą do najbardziej toksycznych i gwałtownie działających roślin trujących półkuli północnej (w przypadku spożycia)[5]. Są to rośliny wodne i bagienne[7].
Morfologia
- Pokrój
- Nagie rośliny zielne z rozgałęziającym się, zgrubiałym kaudeksem, z którego wyrastają wzniesione pędy i wiązkowy system korzeniowy, nierzadko z bulwiasto zgrubiałymi korzeniami[8].
- Liście
- 1–3-krotnie pierzasto złożone, z listkami wąskimi, piłkowanymi lub wcinanymi[8].
- Kwiaty
- Częściowo obupłciowe, a częściowo męskie, zebrane są w baldaszki, które tworzą wielopromieniowe baldachy złożone. Pokryw brak lub są nieliczne, z pokrywkami jest podobnie[8] lub bywają liczne[7]. Kielich z 5 wyraźnymi ząbkami. Płatki korony białe, odwrotnie jajowate, na końcu wycięte, z wąską łatką[7].
- Owoce
- Rozłupnie nagie, jajowate do kulistych, bocznie spłaszczone. Żebra szerokie, tępe[8].
Systematyka
Cicuta Mill. = Conium L.
- Pozycja systematyczna
Rodzaj w obrębie rodziny selerowatych (baldaszkowatych) Apiaceae klasyfikowany jest do podrodziny Apioideae, plemienia Oenantheae[9].
- Wykaz gatunków[4]
- Cicuta bulbifera L.
- Cicuta douglasii (DC.) J.M.Coult. & Rose
- Cicuta maculata L.
- Cicuta virosa L. – szalej jadowity
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
- 1 2 Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2009-01-01]. (ang.).
- 1 2 3 Cicuta L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-07].
- 1 2 3 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 202, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 60, ISBN 978-83-62975-45-7.
- 1 2 3 Marian Koczwara, Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 60.
- 1 2 3 4 Joachim W. Kadereit, Volker Bittrich (red.), The Families and Genera of Vascular Plants, t. XV. Flowering Plants. Eudicots Apiales, Gentianales (except Rubiaceae), Springer International Publishing AG, s. 114-115, ISBN 978-3-319-93604-8.
- ↑ Genus: Cicuta L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-04].
Identyfikatory zewnętrzne: