Szorstkogrzbiet

Szorstkogrzbiet
	Notocitellus
	A.H. Howell, 1938
	; Szorstkogrzbiet obrączkowy (N. annulatus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	wiewiórkowate
Podrodzina	afrowiórki
Plemię	świstaki
Rodzaj	szorstkogrzbiet
	Typ nomenklatoryczny
	Spermophilus annulatus Audubon & Bachman, 1842
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	Zasięg występowania

Szorstkogrzbiet^[2] (Notocitellus) – rodzaj ssaków z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w Meksyku^[3]^[4].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 168,3–219,3 mm, samców 175,5–221,2 mm, długość ogona samic 131,9–207,6 mm, samców 150,2–215,2 mm; masa ciała 163–387 g^[4]^[5].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1938 roku amerykański teriolog i ornitolog Arthur Holmes Howell w artykule zatytułowanym Ponowne omówienie północnoamerykańskich wiewiórek naziemnych; z klasyfikacją północnoamerykańskich Sciuridae, opublikowanym w czasopiśmie „North American Fauna”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) szorstkogrzbiet obrączkowy (N. annulatus).

Etymologia

Notocitellus: gr. νοτος notos ‘południe’; rodzaj Citellus Oken, 1816 (suseł)^[1].

Podział systematyczny

Obydwa gatunki zostały wyodrębnione z rodzaju Spermophilus na podstawie badań filogenetycznych z wykorzystaniem mitochondrialnego genu cytochromu b^[6]^[5]^[3]^[7]^[2].

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[5]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[5]	Podstawowe wymiary^[4]^[5]^[a]	Status IUCN^[8]
	Notocitellus adocetus	(C.H. Merriam, 1903)	szorstkogrzbiet tropikalny	2 podgatunki	od południowo-zachodniego Jalisco przez Michoacán do północnego Guerrero i południowego Meksyku; zakres wysokości: około 1200 m n.p.m.	DC: 16,8–17,5 cm DO: 13,2–15 cm MC: 163–250 g	LC
	Notocitellus annulatus	(Audubon & Bachman, 1842)	szorstkogrzbiet obrączkowy	2 podgatunki	południowo-zachodni Nayarit przez Jalisco do zachodniego Guerrero; zakres wysokości: 0–1200 m n.p.m.	DC: około 22 cm DO: około 21 cm MC: 361–387 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 3 A.H. Howell. Revision of the North American ground squirrels; With a Classification of the North American Sciuridae. „North American Fauna”. 56, s. 44, 1938. (ang.).
1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 209. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 622. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 810–811. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 399. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-21]. (ang.).
↑ K.M. Helgen, F.R. Cole, L. Helgen & D.E. Wilson. Generic revision in the Holarctic ground squirrel genus Spermophilus. „Journal of Mammalogy”. 90 (2), s. 270–305, 2009. (ang.).
↑ Taxonomy: Notocitellus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-29]. (ang.).

[8] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Howell-1] 1 2 3 A.H. Howell. Revision of the North American ground squirrels; With a Classification of the North American Sciuridae. „North American Fauna”. 56, s. 44, 1938. (ang.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 209. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 622. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Koprowski&inni-4] 1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 810–811. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[amw-5] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 399. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[mdd-6] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-21]. (ang.).

[Helgen&inni-7] K.M. Helgen, F.R. Cole, L. Helgen & D.E. Wilson. Generic revision in the Holarctic ground squirrel genus Spermophilus. „Journal of Mammalogy”. 90 (2), s. 270–305, 2009. (ang.).

[9] Taxonomy: Notocitellus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-29]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]