Szybownik

Szybownik
	Diplomys
	O. Thomas, 1916
	; Szybownik szarogłowy (D. caniceps) na ilustracji z 1876 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
Nadrodzina	Octodontoidea
Rodzina	kolczakowate
Podrodzina	kolczaki
Plemię	Echimyini
Rodzaj	szybownik
	Typ nomenklatoryczny
	Loncheres caniceps A. Günther, 1877
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście

Szybownik^[2] (Diplomys) – rodzaj ssaków z podrodziny kolczaków (Echimyinae) w obrębie rodziny kolczakowatych (Echimyidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Panamie, Kolumbii i Ekwadorze^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 212–390 mm, długość ogona 187–267 mm; masa ciała do 492 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1916 roku angielski zoolog Oldfield Thomas w artykule zatytułowanym O nazwach rodzajowych Rattus i Phyllomys, opublikowanym w czasopiśmie „The Annals and magazine of natural history”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) szybownik szarogłowy (D. caniceps).

Etymologia

Diplomys: gr. διπλοος diploos ‘podwójny’, od δυο duo ‘dwa’^[7]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[8].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[9]^[6]^[3]^[2]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[10]
	Diplomys labilis	(Bangs, 1901)	szybownik panamski	2 podgatunki	od środkowej Panamy (wraz z Wyspami Perłowymi) do zachodniej Kolumbii (Chocó i Antioquia) do północno-zachodniego Ekwadoru; zakres wysokości: 300–1500 m n.p.m.	DC: około 34 cm DO: około 20 cm MC: do 492 g	LC
	Diplomys caniceps	(A. Günther, 1877)	szybownik szarogłowy	gatunek monotypowy	endemit Kolumbii: dolina rzeki Cauca w pobliżu Medellín; być może Serranía de San Lucas (Bolívar)	DC: 21–39 cm DO: 17,8–27 cm MC: brak danych	DD

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 O. Thomas. On the Generic Names Rattus and Phyllomys. „The Annals and magazine of natural history”. Eight series. 18 (104), s. 240, 1916. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 293. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 278. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 P.-H. Fabre, J. Patton & Y. Leite: Family Echimyidae (Hutias, Coypu South and American Spiny-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 629. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Diplomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-23].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 372. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 82.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-09]. (ang.).
↑ Taxonomy: Diplomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-09]. (ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[10] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Thomas-1] 1 2 O. Thomas. On the Generic Names Rattus and Phyllomys. „The Annals and magazine of natural history”. Eight series. 18 (104), s. 240, 1916. (ang.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 293. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 278. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Fabre&inni-4] 1 2 3 4 5 P.-H. Fabre, J. Patton & Y. Leite: Family Echimyidae (Hutias, Coypu South and American Spiny-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 629. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Diplomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-23].

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 372. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=122_82]-7] Jaeger 1959 ↓, s. 82.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=200_160]-8] Jaeger 1959 ↓, s. 160.

[mdd-9] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-09]. (ang.).

[11] Taxonomy: Diplomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-09]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[10]