Tadeusz Dyńko

Tadeusz Adam Dyńko
kapitan artylerii kapitan artylerii
Data i miejsce urodzenia

11 października 1894
Brody

Data i miejsce śmierci

4-7 kwietnia 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1914-1940

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie
Polska Organizacja Wojskowa

Jednostki

I Brygada Legionów Polskich,
1 pułk artylerii,
11 pułk artylerii polowej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
III powstanie śląskie
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP)

Tadeusz Adam Dyńko (ur. 11 października 1894 w Brodach, zm. 4-7 kwietnia 1940 w Katyniu) – kapitan artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Syn Pawła i Herminy z Ujwarów[1]. Członek „Zarzewia” i w latach 1912–1914 Związku Strzeleckiego.

3 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Żołnierz I Brygady Legionów. Służył w III plutonie telefonicznym kompanii saperów[2], następnie w 1 pułku artylerii[3], walczył pod Łowczówkiem (ranny) i Kamionką. Po powrocie do Stanisławowa wraz z Antonim Deblessem, Czesławem Hofmoklem, Gustawem Dobruckim i Emilem Heniszem tworzą stanisławowski sztab POW. Dyńko zostaje szefem wywiadu[4]. Przystępują do przygotowań do odzyskania z rąk Ukraińców Stanisławowa. 25 maja 1919 Polacy przejmują bezkrwawo władzę w mieście. W 1920 zaangażowany w służbie wywiadowczej.

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku. W 1923 służył w stopniu porucznika (starszeństwo z dniem 1 czerwca 1919 i 236 lokatą w korpusie oficerów artylerii)[5] w 11 pułku artylerii polowej. W 1924 awansował do stopnia kapitana (starszeństwo z dniem 15 sierpnia 1924 i 71. lokatą w korpusie oficerów artylerii)[6]. W 1931 został przeniesiony do rezerwy. W 1934 posiadał przydział w rezerwie do 11 pal i pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Stanisławów[7]. We wrześniu 1923 zostaje wybrany do Zarządu Oddziału Stanisławowskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego[8]. W 1936 był w Komitecie Organizacyjnym uroczystego Zjazdu Zarzewiaków, Drużyniaków, Skautów, który odbył się w dniach 10–11 listopada 1936 w Stanisławowie. Po zakończeniu służby wojskowej został zatrudniony w Urzędzie Wojewódzkim w Stanisławowie na stanowisku naczelnika Wydziału IV Wojskowego[9].

Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli radzieckiej. W grudniu 1939 był jeńcem obozu w Kozielsku[1]. Między 3 a 5 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[10] – lista wywózkowa bez numeru z 5 kwietnia 1940[1], poz. 86[11]. Został zamordowany między 4 a 7 kwietnia 1940 przez funkcjonariuszy NKWD w lesie katyńskim[10] i pogrzebany w bezimiennej mogile zbiorowej, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[12][13]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[14][15]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943[16] pod numerem 2198[17][1] – dosł. określony jako Dynko Adam Tadeusz[18], zapis w dzienniku ekshumacji pod datą 15 maja 1943. Przy jego zwłokach odnaleziono: legitymację Krzyża Niepodległości oraz świadectwo szczepień 2174 w Kozielsku[19][20]. Po ekshumacji z dołu śmierci spoczął w Bratniej Mogile IV. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 02198[20]. Nazwisko Dyńki znajduje się na liście ofiar opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 135 i w Nowym Kurierze Warszawskim nr 139 z 1943.

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[21][22][23]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[24][25][26].

Życie prywatne

Ożenił się z Ludmiłą Staff (ur. styczeń 1901 r. w Stanisławowie). Miał syna, Jana[27]. Po wywiezieniu kpt. Tadeusza Dyńko do Katynia jego żona Ludmiła i syn Jan zostali zesłani na Sybir. Oboje zostali ewakuowani do Teheranu, gdzie Ludmiła Dyńko zmarła. Stanisław Staff odszukał siostrzeńca przez PCK i sprowadził go do Brzeska w 1948.

Ordery i odznaczenia

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 125.
  2. ↑ Żmigrodzki 1935 ↓, s. 73.
  3. ↑ Żołnierze Niepodległości ↓.
  4. ↑ Cracovia Leopolis - historia i kultura Lwowa oraz Małopolski Wschodniej [online], www.cracovia-leopolis.pl [dostęp 2017-09-02].
  5. 1 2 Rocznik Oficerski MSWojsk., 1923, s. 735, 823.
  6. ↑ Rocznik Oficerski MSWojsk., 1924, s. 657, 747.
  7. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 135, 623.
  8. ↑ Wierchy, t. 2, Lwów 1924: Oddział Lwowski PTT, 1924, s. 248.
  9. 1 2 M.P. z 1938 r. nr 188, poz. 357 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  10. 1 2 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 320.
  11. ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 612.
  12. ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
  13. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
  14. ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2024-12-10] (pol.).
  15. ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-04] (pol.).
  16. ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2024-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06].
  17. ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-01-09].
  18. ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 226 [dostęp 2025-01-10] (niem.).
  19. ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (45 (331)), pbc.uw.edu.pl, 6 listopada 1948, s. 3 [dostęp 2025-01-10] (pol.).
  20. 1 2 Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 217, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-10] (pol.).
  21. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 32 [dostęp 2025-01-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
  22. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  23. ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2025-01-06] (pol.).
  24. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
  25. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
  26. ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
  27. ↑ Przyczynek do biografii rodziny Filipkiewiczów i Staffów osiadłych w Brzesku w I połowie XX w. [online], brzesko.ws, 4 kwietnia 2016 [dostęp 2017-09-02].
  28. ↑ M.P. z 1934 r. nr 23, poz. 35 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości” - zamiast uprzednio nadanego Krzyża Niepodległości (M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199).
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 26 września 1922, s. 735.
  30. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.