Tadeusz Leśniak (major)
 major piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia |
9 sierpnia 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1939 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca plutonu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
_3r_BAR.svg.png){kind=small} _BAR.svg.png){kind=small}  | |
Tadeusz Leśniak (ur. 9 sierpnia 1896 w Warszawie[1], zm. między 4 a 7 kwietnia 1940[2] w Katyniu) – major piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej[3].
Życiorys
Syn Jana i Kazimiery z domu Trzcińska[1]. Nauki pobierał w Bachmucie w 6-klasowym gimnazjum. Będąc poddanym rosyjskim, w grudniu 1915 wzięto go z poboru do Armii Imperium Rosyjskiego, w której 4 lipca 1916 został skierowany na przeszkolenie do II Szkoły Chorążych znajdującej się w Odessie. Po przeszkolenia służył w 271 i 246 pułku piechoty walcząc w 1917 na froncie rosyjsko-niemieckim. Pułk opuścił w grudniu tegoż roku, ponieważ był prześladowany. Po opuszczeniu pułku przebywał do listopada 1918 w Bachmucie. Kilkakrotnie próbował przedostać się do I Korpusu Polskiego generała Józefa Dowbor-Muśnickiego, ale kiedy przedostał się do Bobrujska, to w tym czasie Korpus rozwiązano[4].
10 listopada 1918 mając stopień chorążego[5] wstąpił na ochotnika do Wojska Polskiego, w którym został skierowany do Lublina na kursy oficerskie. Od grudnia 1919 rozpoczął służbę w 35 pułku piechoty, który stacjonował w Brześciu nad Bugiem, pełniąc służbę na różnych stanowiskach[4].
W 1919 w stopniu podporucznika uczestniczył w wojnie polsko-sowieckiej walcząc w grupie majora Władysława Bończy-Uzdowskiego. Walczył dzielnie pod Włodzimierzem, Zimnem i Torczynem. Brał udział w ofensywie na Łuck oraz walczył pod Brodami, Radziwiłłowem i Krupcem, gdzie 4 czerwca 1919 raniono go w nogę[4].
W 1920 w pułku, na stanowisku dowódcy 4 kompanii karabinów maszynowych walczył podczas ofensywy na Kalinkowicze, Rzeczycę oraz w maju pod Mochowem, gdzie oddział którym dowodził został zaskoczony szarżą kawalerii bolszewickiej składającej się z około 30 jeźdźców. Podporucznik Leśniak nakazał żołnierzom kompanii skierować ogień karabinów maszynowych na szarżujących bolszewików i zabijając kilku żołnierzy i kilka koni, rozbił szarżę nieprzyjaciela, a swój oddział wycofał. Za bohaterską postawę po raz pierwszy otrzymał Krzyż Walecznych[4].
Za podobnie waleczne czyny i postawę podczas walk w 1920 odznaczono go Krzyżem Walecznych po raz drugi, a po raz trzeci w 1921 za walkę w 1919 pod Torczynem i Krupcem, gdzie
„w szczególnie ciężkiej sytuacji jako dowódca plutonu 3 kompanii karabinów maszynowych 35 pp. stojąc ze swym plutonem na wysuniętej pozycji podczas ataku przeważających sił nieprzyjaciela dnia 4 czerwca 1919 został dotkliwie ranny w nogę. Pozostał jednak na pozycji, choć nieprzyjaciel zachodził mu na tyły i cofnął się dopiero po otrzymaniu rozkazu do odwrotu, cofnął się niesiony przez żołnierzy, razem z plutonem kierując nim do końca osobiście”[4].
Otrzymał awans na porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919[6][7], a 1 stycznia 1927 otrzymał awans na kapitana ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 133. lokatą w korpusie oficerów piechoty[8][9]. Do momentu wybuchu II wojny światowej otrzymał jeszcze awans na stopień majora Wojska Polskiego. W pułku miał opinię dobrego organizatora i gospodarza[4]. We wrześniu 1939 zajmował stanowisko drugiego zastępcy dowódcy pułku.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 był zastępcą dowódcy 35 pułku piechoty[2][3]. Z najbliższą rodziną widział się po raz ostatni 13 września w Twierdzy Brzeskiej. Prawdopodobnie dostał się do niewoli sowieckiej w Kowlu[4] lub w rejonie Uściługa. Według stanów z 16 i 28 października 1939 był jeńcem obozu putywlskiego[2]. W listopadzie 1939 przewieziony do obozu kozielskiego[2]. Według stanu z grudnia 1939 znajdował się nadal w obozie jenieckim w Kozielsku[2], z którego wysłał jedyny list, a adresatem był jego brat Zygmunt. Między 3 a 5 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[2] – lista wywózkowa bez numeru poz. 82 nr akt 1343[10] z 2 kwietnia 1940[2][1]. Został zamordowany między 4 a 7 kwietnia 1940 w lesie katyńskim[2] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[11][12]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[13][14]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców[15] w 1943 pod numerem 2152[16][17][1] – dosł. opisany jako Leśnik Tadeusz (raport dzienny z 15 maja 1943)[2]. Przy jego szczątkach znaleziono: listy, pocztówki, kartę szczepień w Kozielsku nr 735, baretkę za ranę[18] oraz medalik[19]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 02152[19] wskazany jako Leśnik Tadeusz. Jego nazwisko znajduje się na liście ofiar opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 134 oraz w Nowym Kurierze Warszawskim nr 139 z 1943. W Archiwum Robla w dokumentach majora Adama Teofila Solskiego (pakiet 0490-25, 26), w dużym notatniku wymieniony jest mjr Leśniak pod datami 16 i 28 października 1939[2].
Życie prywatne
Tadeusz Leśniak zostawił żonę i osierocił córkę[4].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie: 1920 i 1921)[4]
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[20][21]
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – pośmiertnie 1 stycznia 1986[22]
Upamiętnienie
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[23]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 342.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 456.
- 1 2 Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 155.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Olech 1992 ↓, s. 480.
- ↑ Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa: MSWojsk., 1922, s. 64.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 227, 439.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 211, 381.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927 roku, s. 122..
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 51, 222.
- ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 608.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 225 [dostęp 2025-01-21] (niem.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-01-20].
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (51 (337)), pbc.uw.edu.pl, 18 grudnia 1948, s. 4 [dostęp 2025-01-21] (pol.).
- 1 2 Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 216, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-21] (pol.).
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 63.
- ↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych Nr 1/86 w sprawie nadania odznaki pamiątkowej „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939”. „Dziennik Ustaw RP”. 2, s. 30, 1986-04-10. Londyn: Minister Sprawiedliwości..
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1923. [dostęp 2017-01-27].
- Rocznik Oficerski 1924. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1924. [dostęp 2017-01-27].
- Rocznik Oficerski 1928. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1928. [dostęp 2017-01-27].
- Rocznik Oficerski 1932. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1932. [dostęp 2017-01-27].
- Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.
- Urszula Olech. Tadeusz Leśniak. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1 (139), 1992. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”.
- Rybka R., Stepan K. Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. 2006, ISBN 978-83-7188-899-1.
- Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.