Tetradium

*Tetradium*
	; Tetradium daniellii
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	rutowate
Rodzaj	Tetradium
	Nazwa systematyczna
	Tetradium Lour.; Fl. Cochinch.: 91 (1790)
	Typ nomenklatoryczny
	T. trichotomum Loureiro
Synonimy
	Megabotrya Hance; Philagonia Blume;
	Megabotrya Hance; Philagonia Blume;
	Homonimy
	Tetradium Dulac (=Sedum L.)

Tetradium – rodzaj roślin z rodziny rutowatych. Obejmuje 9 gatunków^[3]. Dawniej gatunki tu zaliczane włączane były do rodzaju ewodia Euodia^[7] (stąd myląca nazwa zwyczajowa jednego z gatunków). Występują one w południowo-wschodniej i wschodniej Azji od Himalajów po Japonię, Filipiny i Jawę^[3]^[7]. Centrum zróżnicowania stanowią Chiny, gdzie rośnie 7 gatunków, ale też tylko jeden z nich jest endemitem tego kraju^[8]. Rosną w różnych formacjach leśnych^[7].

Jako drzewa ozdobne uprawiane są ewodia Daniella T. daniellii i T. fraxinifolium. Owoce tego drugiego używane są do sporządzania sosu chutney oraz leczniczo. T. ruticarpum wykorzystywany jest leczniczo w Chinach od co najmniej dwóch tysięcy lat jako środek przeciwrobaczy^[9].

Morfologia

Pokrój: Krzewy i drzewa osiągające do 20 m wysokości^[7]. Pędy pokryte pojedynczymi, prostymi włoskami^[10].
Liście: Sezonowe i zimozielone^[10], skrętoległe, nieparzysto pierzastozłożone z 1–9 listkami^[10].
Kwiaty: Zwykle jednopłciowe (rośliny dwupienne i jednopienne)^[7], drobne i zielonkawe^[7]. Zebrane są w szczytowe lub wyrastające w kątach liści, ale w szczytowych częściach pędów wiechy i baldachogrona. Działki kielicha w liczbie 4 lub 5 zrośnięte nasadami, drobne. Płatki korony w tej samej liczbie rozpostarte, na szczycie haczykowate^[10]^[7]. Pręciki w liczbie odpowiadającej płatkom są od nich 1,5 raza dłuższe w kwiatach męskich, podczas gdy w żeńskich zredukowane są do krótkich, języczkowatych prątniczek^[8]. Zalążnie w kwiatach męskich są szczątkowe, a w żeńskich składają się z jednego do pięciu owocolistków połączonych nasadami, poza tym wolnych, jednokomorowych z dwoma zalążkami w każdej komorze. Szyjki słupka wyrastają z nich szczytowo i zakończone są podzielonymi znamionami^[8].
Owoce: Mieszki w liczbie od 1 do 5, zawierających jedno lub dwa błyszczące, czarne nasiona^[7]^[10].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podrodziny Toddalioideae z rodziny rutowatych Rutaceae^[11].

Wykaz gatunków^[3]

Tetradium austrosinense (Hand.-Mazz.) T.G.Hartley
Tetradium calcicola (Chun ex C.C.Huang) T.G.Hartley
Tetradium daniellii (Benn.) T.G.Hartley – ewodia Daniella
Tetradium fraxinifolium (Hook.) T.G.Hartley
Tetradium glabrifolium (Champ. ex Benth.) T.G.Hartley
Tetradium ruticarpum (A.Juss.) T.G.Hartley
Tetradium sambucinum (Blume) T.G.Hartley
Tetradium sumatranum T.G.Hartley
Tetradium trichotomum Lour.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-03-01] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-03-01] (ang.).
1 2 3 4 Tetradium Lour.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-01].
↑ Tetradium. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-03-02].
↑ Tetradium Lour.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-02].
↑ Tetradium. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-02].
1 2 3 4 5 6 7 8 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 375. ISBN 0-333-73003-8.
1 2 3 Dianxiang Zhang, Thomas G. Hartley: Tetradium Loureiro. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-03-02].
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 913, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
1 2 3 4 5 K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. X. Flowering Plants. Eudicots. Heidelberg, Dordrecht, London, New York: Springer, 2011, s. 318-319. ISBN 978-3-642-14396-0.
↑ Genus: Tetradium Lour.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-03-01].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-03-01] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-03-01] (ang.).

[powo-3] 1 2 3 4 Tetradium Lour.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-01].

[ing-4] Tetradium. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-03-02].

[5] Tetradium Lour.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-02].

[6] Tetradium. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-02].

[philips-7] 1 2 3 4 5 6 7 8 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 375. ISBN 0-333-73003-8.

[china-8] 1 2 3 Dianxiang Zhang, Thomas G. Hartley: Tetradium Loureiro. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-03-02].

[mabb-9] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 913, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[kubitzki-10] 1 2 3 4 5 K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. X. Flowering Plants. Eudicots. Heidelberg, Dordrecht, London, New York: Springer, 2011, s. 318-319. ISBN 978-3-642-14396-0.

[grin-11] Genus: Tetradium Lour.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-03-01].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]