Theligonum
.jpg) Theligonum japonicum | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Theligonum | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Theligonum L. Sp. Pl.: 993 (1753)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
T. cynocrambe Linnaeus[4] | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
Theligonum L. – rodzaj roślin z rodziny marzanowatych. Obejmuje cztery gatunki[3] z czego trzy rosną we wschodniej Azji – w Chinach, na Tajwanie i Wyspach Japońskich, a jeden T. cynocrambe w krajach śródziemnomorskich i w południowo-zachodniej Azji po Iran na wschodzie[3]. Kwiaty są wiatropylne, a nasiona zawierające elajosom rozprzestrzeniają mrówki. Młode pędy są jadalne[5].
W XIX wieku dla rodzaju tego proponowano polskie nazwy: bazanka, bażanka i łaciec[6].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne, zarówno roczne, jak i byliny o pędach nieco gruboszowatych[7].
- Liście
- Pojedyncze, ogonkowe, dolne naprzeciwległe, górne skrętoległe. Wsparte błoniastymi przylistkami zrastającymi się z nasadami ogonków. Blaszki całobrzegie[7].
- Kwiaty
- Jedno- rzadziej obupłciowe, wyrastają w kątach górnych liście zebrane po 1–3 w wierzchotki. Kwiaty męskie siedzące, ze zredukowanym kielichem, z koroną głęboko podzieloną na 2–5 łatek, mocno odwiniętych podczas kwitnienia. Pręcików jest od kilku do 30, mają cienkie nitki, czasem zrastające się w grupy u nasady. Kwiaty żeńskie krótkoszypułkowe także ze zredukowanymi kielichem, koroną rurkowatą, uciętą, zakończoną 2–4 krótkimi łatkami. Zawierają zredukowane prątniczki, jednokomorową zalążnię z pojedynczym zalążkiem i pojedynczą szyjkę słupka[7].
- Owoce
- Spłaszczony, podobny do orzeszka pestkowiec zawierający U-kształtne nasiono[7].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z monotypowego plemienia Theligoneae z podrodziny Rubioideae i rodziny marzanowatych Rubiaceae[8][9]. W przeszłości pozycja systematyczna rodzaju była mocno niejasna i różnie ujmowana przez różnych autorów, włącznie z wyodrębnianiem go we własnej rodzinie Theligonaceae zaliczanej do rzędów marzanowców Rubiales (system Cronquista), mirtowców Myrtales (system Englera), czy goździkowców Caryophyllales[7]. Rodzaj zaliczany był także m.in. do wodnikowatych Haloragaceae, przęstkowatych Hippuridaceae, portulakowatych Portulacaceae[5].
- Wykaz gatunków[3]
- Theligonum cynocrambe L.
- Theligonum formosanum (Ohwi) Ohwi & T.S.Liu
- Theligonum japonicum Ôkubo & Makino
- Theligonum macranthum Franch.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-12-12] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-12-12] (ang.).
- 1 2 3 4 5 Theligonum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2024-12-12].
- 1 2 Theligonum L.. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2024-12-12].
- 1 2 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 917, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 478.
- 1 2 3 4 5 Jiarui Chen, Michele Funston, Theligonum Linnaeus, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2024-12-12].
- ↑ Genus Theligonum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2024-12-12].
- ↑ List of Genera in RUBIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2024-12-12] (ang.).